bengoai48

Queâ Ngoaïi
                                                                Phan Laïc Tieáp         Meï toâi ngöôøi beân Chaøng. Laøng Chaøng caùch laøng toâi moät caùnh ñoàng nhoû, Ñoàng Maùt vaø laøng Thaïch, ñöôïc goïi laø Thaïch Thoân, laøng cuûa anh Traàn leâ Nguyeãn. Laøng naøy lieàn vôùi laøng Chaøng. Giöõa hai laøng ngaên caùch baèng moät caùnh coång tre ñôn sô, vì coång khoâng coù caùnh. “ Bieân giôùi” hai laøng, moät caùch cuï theå laø hai con choù ñaù ñeå ôû hai beân coång cuûa hai laøng. Hai con choù naøy cuõng laø nôi treû con hai laøng tuï hoïp, côõi leân mình choù ñeå chôi ñuøa vaø ñaùnh nhau. Coù caùi laï laø hai laøng lieàn nhau nhö theá nhöng gioïng noùi moãi laøng moãi khaùc, caùch noùi cuõng khaùc. Laøng Chaøng, queâ Meï toâi, gioïng moùi trong hôn, eâm hôn vaø nhaát laø thong thaû hôn. Ñaëc bieät ôûø cuoái moãi caâu noùi thöôøng ñöôïc vuoát baèng chöõ “ c h ö õn g ...“ keùo daøi, khieán lôøi noùi cuûa laøng Chaøng trôû neân eâm aû. Ñaøn baø laøng Thaïch thì nhieàu lôøi vaø raát chua ngoa. Laøng Thaïch dính lieàn vôùi laøng toâi baèng caùnh Ñoàng Maùt vaø caùi Ñaàm Buøi. Muøa chieâm, nöôùc noåi, Ñaàm Buøi meânh moâng nhö bieån. Nöôùc töø caùnh ñoàng Hieäp ñoå xuoáng, töø Höông Ngaûi traøn vaøo vaø töø treân caùnh ñoàng Caàu Roâ, caàu Chôï laøng toâi chuùt xuoáng. Hoâm tröôùc vuï chieâm môùi gaët, caû caùnh ñoàng ñi laïi khoâng laám chaân, sau moät traän möa, hoâm sau ra ñoàng, Ñaøm Buøi ñaõ meânh moâng traéng xoùanhöõng nöôùc. Nhöõng daõy tre laøng Nuùc boãng nhoøa nhaït xa tít taép nhö moät theá giôùi naøo trong giaác chieâm bao. Treân matë nöôùc meânh moâng aáy, nhöõng chieác thuyeàn nan ñen xì, nhöõng chieác thuyeàn thuùng lao chao cuûa laøng Thaïch ñaõ löõng lôø qua laïi. Nhöõng caây tre khoâ traéng laøm caùnh cho caùc voù beø ñaõ nhö ñöôïc maëc aùo môùi. Khung tre ñaõ ñöôïc bung ra, vaø maïng voù khoång loà maàu naâu saãm ñaõ ñöôïc gaén vaøo ñaàu nhöõng caây tre aáy. Cuøng luùc, doïc theo bôø nhöõng thöûa ruoäng beân meùp Ñoàng Buøi, laøng Thaïch ñaõ caém saün nhöõng caùi ñoù ñeå ñôm caù. Laï laø caù ôû ñaâu saün theá. Caù nhö töø treân trôøi theo nöôùc möa ñoå xuoáng. Trong nhöõng caùi ñoù döïng ñöùng ôû ven ruoäng aáy, sau côn möa, thöôøng coù nhöõng con caù roâ ñen, to nhö chieác laù mít, hoaëc nhöõng con caù treâ to truøng truïc naèm trong loøng ñoù. Ñoâi khiù laïi laø chuù raén nöôùc oaèn mình trong loøng ñoù. Ñaøn baø laøng Thaïch, trôøi chöa saùng roõ maët ngöôøi, tuùa ra ñoàng xem ñoù vaø caát tieáng chöûi “ cha tieân nhaân boá ñöùa naøo ñoå ñoù cuûa baø...”. Hoï cöù chöûi saün nhö theá, tröôùc khi xem ñoù. Neáu trong ñoù coù con caù, con cua thì bieát laø chöa coù “ ñöùa naøo ñoå ñoù cuûa baø”. Nhöõng tieáng chöûi nhö theá roän leân cuøng vôùi aùnh bình minh vaø chæ oàn aøo moät luùc roài im.
Vaøo nhöõng thaùng muøa chieâm nhö theá cuõng laø luùc maø Thaày Meï toâi, gia ñình cuûa nhaø dì toâi phaûi sang Chaøng ñeå aên gioã. Toâi khoâng coøn nhôù laø gioã ai, nhöng toâi chaéc laø gioã oâng hoaëc baø ngoaïi toâi, neân khoâng naêm naøo chuùng toâi vaéng maët. Thay vì phaûi ñi qua laøng Thaïch baèng ñöôøng boä, hai gia ñình chuùng toâi ñi aên gioã baèng thuyeàn. Chieác thuyeàn nan to cuûa nhaø dì toâi töø maáy thaùng tröôùc ñaõ ñöôïc ñem töø treân saø nhaø ngang xuoáng, laáy daàu chai cheùt vaøo caùc choã nan veânh, ræ nöôùc. Baây giôø Ñaàm Buøi nöôùc ñaõ meânh moâng, phaûi saùu ngöôøi khieâng caùi thuyeàn nan aáy töø nhaø ra ñoàng. Baùc Boøi Keá, moät gia nhaân cuûa nhaø dì toâi, quaàn aùo naâu môùi chænh teà, quaán ngang buïng baèng moät caùi thaét löng to baûn, ñöùng ôû cuoái thuyeàn, caàm moät caùi saøo daøi, giöõ cho muõi thuyeàn gaêm vaøo bôø ñaát. Chuù Cöûu toâi xuoáng tröôùc, ñöùng ôû muõi thuyeàn, chaân tröôùc, chaân sau, laáy theá cho vöõng, ñeã töø treân bôø Thaày toâi beá chuùng toâi chuyeån xuoáng sau. Chuùng toâi ñöôïc xeáp ngoài treân hai thanh ngang ôû giuõa loøng thuyeàn. Meï toâi vaø dì toâi xuoáng sau cuøng vaø ñem theo nhöõng thuùng gaïo, nhöõng con gaø, boù höông vaø caû nhöõng taäp vaøng hoà coù gaén trang kim, nhöõng maët kính oùng aû. Caû hai ngöôøi maëc aùo töù thaân, thaét löng hoa lyù, hoa ñaøo,ñoäi noùn laù roäng vaønh, quai thao, ngoài ôû cuoái thuyeàn, gaàn nôi Baùc Boøi Keá caàm saøo. Chuù toâi ñöùng ôû muõi thuyeàn, vaãn chaân co chaân duoãi nhö laáy taán. Khi taát caû ñaõ ñaâu vaøo ñaáy, chuù toâi vôù laáy moät caây treøo ngaén, choáng vaøo bôø, ñaåy muõi thuyeàn ra. Thuyeàn quay muõi, vaø moät tay Baùc Boøi Keá, vôùi caùi saøo daøi ñaày thuyeàn löôùt ñi. Thuyeàn reõ soùng, gioù leân aøo aït ôû beân tai. Coù luùc thuyeàn ñi gaàn nhöõng ngoïn caây moïc nhoâ leân maët nöôùc. Treân ñoù coù nhöõng con coø öôùt caùnh ñöùng co ro truù möa. Neáu tinh yù coøn thaáy coù caû nhöõng con raén nöôùc cuoán loøng thoøng ôû nhöõng caønh caây thaáp. Toâi ruøng mình, nhìn quanh, daõy tre laøng toâi moãi luùc moãi xa. Gioù nhö moãi luùc moãi maïnh vaø laïnh hôn. Nhìn veà muõi thuyeàn, chuù toâi vaãn ñöùng uy nghieâm nhö cuõ. Tay oâng choáng caùi gaäy xuoáng ñaàu thuyeàn. Taø aùo daøi vaø caùi khaên quaøng nôi coå oâng bay loøa xoøa veà phía sau laät phaät. Maét oâng vaãn höôùng veà phía tröôùc. Ñoâi luùc oâng laáy caùi gaäy chæ veà beân traùi hay beân phaûi ñeå muõi thuyeàn theo ñoù maø ñi. Maáy anh em toâi, vaø caùc em nhoû con nhaø dì toâi ngoài co ro, xuùm laïi vôùi nhau. Thaày toâi ñöùng ngay ñoù, nhö saün saøng ñeå baûo veä chuùng toâi lôõ coù ñöùa naøo daïi doät nghòch nöôùc, rôi ra ngoaøi thuyeàn. Thuyeàn khoâng ñi ra giöõa caùnh ñoàng maø ñi men men quanh laøng Thaïch. Ñoâi khi thuyeàn chui döôùi nhöõng buïi tre to khum mình ra ñoàng, maùt döôïi. Töø treân thuyeàn chuùng toâi nhìn roõ nhöõng ngoâi nhaø tranh, nhöõng ñoáng rôm, ñoáng raï, nhöõng maûnh saân, ôû ñoù giuõa nhöõng ñaøn gaø, coù nhöõng ñöùa nhoû ñang chôi ñuøa, boãng ngöøng laïi nhìn con thuyeàn cuûa chuùng toâi ñi qua. Ngöôøi lôùn thì khoâng chuù yù, nhöng nhöõng ñöùa treû aáy nhìn tuïi toâi, roài naém tay döù döù, moàm noùi ñieàu gì tuïi toâi khoâng nghe roõ.
        Qua moät khuùc quanh, laøng Chaøng, queâ Meï toâi ñaõ hieän ra roõ daàn. Töø trong laøng hình nhö coù nhöõng tieáng troáng, tieáng chieâng luùc môø, luùc roõ. Thuyeàn coù luùc troâi treân nhöõng ngoïn luùa lô thô troài leân maët nöôùc. Dì toâi cheùp mieäng “ ruoäng nhaø ai gaët treã theá naøy ñaây...”. Khi thuyeàn chuyeån höôùng, ñaâm thaúng vaøo luõy tre thì toâi bieát laø ñaõ ñeán. Giöõa luõy tre ñen ñaëc aáy, coù moät loã troáng môû ra, con thuyeàn cuûa chuùng toâi töø töø xuoâi maùi chui vaøo. Thaày toâi, chuù toâi ñeàu ngoài caû xuoáng. Chuù toâi laáy caây gaäy nhoû saün saøng choáng leân bôø. Con thuyeàn ngoan ngoaõn eùp mình vaøo bôø ñaát. Töø treân bôø ñaõ lao xao nhöõng tieáng chaøo “ caùc coâ caùc chuù ñaõ veà naøy...” Caùc anh lôùn cuûa toâi ñi hoïc ôû tröôøng huyeän tan hoïc veà tröôùc, ñang vaét veûo treân caây sung noâ ñuøa, haùi quaû, sôï haõi phaûi ñoøn vì leo treøo daïi doät, voäi vaøng leo xuoáng. Anh Giaùo Caû, buïng troøn nhö quaû mít, ñaõ ñöùng ñoù, töôi cöôøi chaøo ñoùn moïi ngöôøi.Chuù toâi leân tröôùc, ñöùng ôû treân bôø. Töø döôùi thuyeàn thaày toâi beá töøng ñöùa ñöa cho chuù toâi. Ñeán löôït em beù trai uùt cuûa nhaø dì toâi môùi ba, boán tuoåi, noù boãng chuøn ngöôøi laïi, khoâng chòu cho thaày toâi beá leân. Dì toâi phaûi dô tay aõm em. môùi khaùm phaù ra raèng em beù ñaõ bónh ra quaàn, thoái hoaêng, laøm baån caû caùi quaàn traéng truùc baâu môùi maëc. Ai naáy vöøa maéng yeâu em vöøa cöôøi.
Döôùi thuyeàn Baùc Boøi Keá choáng con saøo, buoäc ghì coät cheøo vaøo moät goác tre, roài ngoài xuoáng maïn thuyeàn, laáy caùi ñieáu caøy, thong thaû chaâm moät ñieáu thuoác, hít moät hôi daøi, thôû khoùi muø mòt.
        Treân maûnh saân ñaát mòn treû con noâ ñuøa. ÔÛ moät goùc saân noài nöôùc soâi boác khoùi. Maáy chò, maáy coâ ñang xuùm nhau vaët loâng gaø, loâng vòt. Khoùi beáp vaø muøi ñun naáu bay toûa, bao chuøm. Chuùng toâi nhöõng ñöùa treû naêm, baûy tuoåi tha thaån ra maûnh vöôøn tröôùc nhaø, ñi döôùi boùng nhöõng caây na, caây chanh. Caønh caây la ñaø ngang maët. Chuùng toâi tieän tay haùi nhöõng quaû chanh vaøng mòn oùng. Muøi höông thôm cuûa laù, cuûa hoa lan toûa ngaây ngaát. ÔÛ cuoái vöôøn coù moät caùi caàu tre laét leûo, baéc töø vöôøn beân naøy qua vöôøn beân kia. Beân kia laø döông cô cuûa nhaø môï hai toâi. Qua nhöõng haøng caây xanh laù laø moät daõy cau troàng tröôùc hieân nhaø. Nhöõng caây cau cao ñong ñöa trong gioù nhö luùc naøo cuõng ñöùng ñoù ñeå baûo veä caên nhaø tranh eâm aû cuûa nhaø môï hai toâi. Toâi ñöùng ñoù raát laâu, laáy nhöõng cuïc ñaát neùm vu vô sang bôø beân ñoù, khieán con choù vaøng to xuø töø trong nhaø chaïy ra nhe raêng traéng ôûn, suûa vang. Chuùng toâi vaãn ñöùng ñoù, khieán con choù ra taän meùp ao gaàm göø suûa tieáp. Thaáy chaúng laøm gì ñöôïc chuùng toâi, con choù suûa theâm vaøi tieáng nöõa roài quay ñít vaøo nhaø. Chuùng toâi laáy ñaù neùm qua, con choù quay laïi suûa theâm vaøi tieáng vu vô nöõa roài ñi khuaát vaøo trong lôùp caùnh daïi tröôùc hieân nhaø.
Doïc theo meùp ao, theo loái moøn, chuùng toâi ñi tieáp. Tay caàm caønh tre nhoû côøi bôùi nhö ñi thaùm hieåm moät vuøng ñaát hoang vu. Döôùi boùng maùt cuûa nhöõng caønh tre khum mình xuoáng maët ao, theá giôùi nhoû beù cuûa chuùng toâi nhö thu kín laïi. Nhöõng tieáng ñoäng oàn aøo cuûa ngaøy gioã nhö môø nhaït haún ñi. Chuùng toâi nhaët nhöõng caùi mo nang lôùn thaû xuoáng maët ao. Mo nang löõng lôø nhö nhöõng caùi thuyeàn troáng troâi qua troâi laïi theo chieàu gioù thoåi. Moät vaøi chieác “ thuyeàn” maéc vaøo nhöõng cuïm tre khoâ nhoi leân töø maët nöôùc. ÔÛ ñoù thaáp thoaùng coù nhöõng taêm caù to nhö nhöõng hoät nhaõnù thænh thoaûng noåi leân. Toâi bieát ñoù laø taêm cuûa nhöõng con caù chaém, chuùng laøm toå trong caùc nhaùnh tre. Chaéc chuùng ñang cöïa mình ve vaåy caùi ñuoâi to maàu hoàng nhaït. Chuùng ñang caï mình, chaø nhöõng haøng vaûy xanh ñen vaøo nhöõng caønh tre khoâ ôû döôùi ñaùy ao. Hay chuùng nhôûn nhô bôi qua, bôi laïi phoâ nghieâng caùi buïng traéng hoàng. Ñoâi khi coù nhöõng haøng taêm caù nhoû noåi leân töøng chuïm. Ñaáy laø taêm cuûa nhöõng chò caù dieác. Nhö nhöõng coâ con gaùi ñang ñoä xuaân thì, caù dieác thöôøng ñi töøng ñaøn, bôi loäi tung taêng, loän qua, loän laïi. Coù khi con caù naøy caén vaøo ñuoâi con caù kia, tinh nghòch ñuøa rôõn khoe laøn vaûy traéng oùng aùnh nhö baïc, tröôùc veû öu tö traàm maëc cuûa caùc anh caù chaém. Nhöõng chuù toâm thì khaùc. Chuùng phoùng vun vuùt, thoaùng ôû choã naøy, thoaùng ôû choã kia nhö nhöõng anh heà cuûa moät tuoàng muùa doái... Moät laøn gioù thoåi, haøng tre oaèn mình, ñong ñöa, thaû theâm nhöõng chieác laù khoâ rôi la ñaø treân maët ao vaéng. Chuùng toâi ñaõ trôû laïi “ beán thuyeàn” khi chuùng toâi môùi ñeán. Beán ñaõ troáng khoâng. Töø khoaûng troáng naøy chuùng toâi nhìn ra, moät vuøng ñoàng troáng meânh moâng nhöõng nöôùc. Töø ngoaøi xa aáy chuùng toâi coøn baét gaëp chieác thuyeàn nan, treân ñoù Baùc Boøi Keá ñang cuùi mình ñaåy thuyeàn ñi, trôû veà. Thuyeàn khoâng, ñi raát leï. Chæ moät thaùng chieác thuyeàn ñaõ reõ, maát huùt ôû moät goùc laøng xa.

Baây giôø nhaø treân ñaõ ñoâng khaùch. Nhöõng hoï haøng gaàn guõi laàn löôït vaøo leã. Thaáy tuïi treû con chuùng toâi xuaát hieän, anh Caû, con trai lôùn cuûa Môï Caû toâi noùi lôùn “ caùc chuù vaøo leã oâng baø ñi...”. Chuùng toâi baét chöôùc ngöôøi lôùn vaøo leã tröôùc baøn thôø, cuõng leân goái xuoáng goái laàn löôït boán laàn. Ngöôøi lôùn chuù yù theo doõi, neân khi chuùng toâi leã xong, coù nhieàu tieáng noùi “ gioû..i”. Böôùc ra saân, thaáy meï toâi ñaõ ñöùng ñoù mæm cöôøi sung söôùng. Meï toâi thöôûng cho chuùng toâi moãi ñöùa moät caùi chaân coï gaø. Giöõa luùc aáy thì gia ñình nhaø Giaø toâi ñeán. Giaø toâi da maët coù nhieàu choã loang traéng vì bònh baïch taïng, toùc baïc ôû hai beân vaønh tai, böôùc ñi ngaén, raát chaäm, ít noùi, nhöng mieäng luùc naøo cuõng ngaäm caùi taêm vaø mæm cöôøi. Moïi ngöôøi tíu tít chaøo ñoùn Giaø toâi. Giöõa luùc aáy thì anh Taân, con trai tröôûng cuûa Giaø toâi vöøa töø döôùi caàu ao leân, môùi röûa chaân xong, ñang laáy ñoâi giaøy ta, giaøy Gia Ñònh, xoû vaøo, leïp keïp ñi treân neàn saân ñaát mòn. Anh töôi cöôøi, aên traàu boûm beûm, chaøo hoûi moïi ngöôøi raát laø roâm raû. Anh ñöùng tröôùc baøn thôø, chaáp hai tay tröôùc buïng noùi lôùn :” Thöa treân coù caùc cuï, caùc oâng baø, döôùi coù taát caû anh em noäi ngoaïi. Hoâm nay laø ngaøy kî cuûa oâng ngoaïi chuùng toâi. Leõ ra Thaày chuùng toâi phaûi coù maët, tröôùc laø ñeå leã OÂng Ngoaïi chuùng toâi, sau cuõng laø ñeå coù dòp gaëp gôõ, thaêm hoûi, haøn huyeân cuøng baø con thaân quyeán. Song vì OÂng thaân chuùng toâi hoâm nay khoâng ñöôïc khoûe, neân chuùng toâi laø con tröôùng, chuùng toâi ñem ñaàu ñeán ñaây ñeå thay maët cho Thaày chuùng toâi...”. Döùt lôøi anh Caû Taân cuùi xuoáng leã boán leã raát nghieâm trang. Neùt maët anh chuøng laïi, hai maét kheùp hôø. Hình nhö anh coøn khaán nhöõng lôøi raát nhoû. Xong leã, neùt maët anh nhö böøng tænh sau moät côn meâ. Anh töôi cöôøi nhìn sang hai beân taû höõu, chaøo hoûi khaép löôït. Coù tieáng ai noùi ñaâu ñoù :” Anh caû Taân chöõng chaïc theá, kyø tôùi neân chaïy cho anh chaân phoù lyù...”.

Moïi ngöôøi laàn löôït ra veà. Maët ngöôøi naøo cuõng ñoû gay, hôi men toûa noàng. Chaúng maáy choác khung caûnh buoåi gioã ôû nhaø Môï Caû toâi ñaõ vaõn. Maáy anh lôùn cuûa chuùng toâi ñöôïc pheùp :” Thoâi cho chuùng bay veà nhaø tröôùc, ñeå coù thì giôø hoïc baøi. Nhôù veà thaúng nhaø, khoâng ñöôïc la caø,ñaùnh ñaùo, ñaùnh nhau treân ñöôøng ñi...”. Maáy anh lôùn nhö môû côø trong buïng, voäi vaøng côûi boû aùo daøi ñen, cho vaøo caëp, nhaûy chaân saùo ra veà. Toâi nhìn theo caùc anh maø ao öôùc mình lôùn nhö caùc anh. Ñi veà qua laøng Thaïch khoâng sôï treû con laøng naøy baét naït. Vì caùc anh hình nhö coøn bieát nhieàu mieáng voõ nöõa. Tuïi laøng Thaïch maø laïi gaàn caùc anh aáy phi thaân ñaù cheát. Chieàu ñaõ ngaû. Anh Caû toâi nhôø moät ngöôøi mang caùi voù ra ao, thaû xuoáng. Ñeå moät luùc, roài laáy maáy hoøn ñaát lôùn neùm vaøo giöõa ñaùm rong tre ôû giuõa ao. Ñôïi moät chuùt nhö coù yù chôø nhöõng con caù lôùn bôi vaøo loøng voù, voù môùi ñöôïc keùo leân, thaät thong thaû. Boán goùc voù leân tröôùc, mieäng voù hieän leân sau. Loøng voù heïp daàn, moïi ngöôøi nhìn caû vaøo loøng voù. Coù nhöõng caùi quaãy xoân xao trong ñaùy voù coøn löng chöøng nöôùc. Khi ñaùy voù vöøa leân khoûi maët nöôùc, moïi ngöôøi cöôøi noùi oàn aøo:” Maáy con caù chaém ñeå daønh cho caùc coâ môùi voù ñöôïc coù moät con...” Ngöôøi keùo voù quay voù vaøo saân, thaû xuoáng, nhöõng con caù to nhoû ñuû loaïi ñang cong mình daõy trong loøng voù. Moät ngöôøi nhaët nhöõng con caù troâi nhoû, mình traéng, maét ñoû, thaû laïi xuoáng ao. Con caù chaém lôùn thì ñöôùc laáy laït giang saâu vaøo mang, ñaët vaøo giöõa hai maûnh thaân caây chuoái, giöõ cho caù ñöôïc maùt. Mieäng caù ñöôïc nheùt maáy caùnh beøo taây suõng nöôùc, cho caù khoûi khaùt. Con caù aáy ñöoïc ñöa chi Dì toâi :” Con naøy laø phaàn cuûa Coâ...”. Nhö theá, ñeán luùc chuùng toâi ra veà, phaàn quaø töø Beân Ngoaïi goàm nhöõng con caù lôùn, nhöõng quaû böôûi, quaû mít vaø caû nhöõng nöûa roå vöøa tranh, vuøa oåi. Rieâng tuïi treû con chuùng toâi thì coøn coù moät voøng quaû sung ñeo ôû coå. Nhöõng quaû sung chín maàu tím thaãm, böûa ra, töø giuõa loøng quaû sung coù nhöõng con muoãi bay ra. Khoâng bieát muoãi töø ñaâu laïi coù saün trong loøng quaû sung nhö theá. Nhöõng quaû sung aáy aên ngoït lòm. Meï toâi vaø Dì toâi quaûy nhöõng moùn quaø aáy veà, ñi theo ñöôøng boä veà tröôùc, taát nhieân phaûi ñi qua laøng Thaïch. Thaøy toâi, Chuù toâi vaø toâi veà sau, vì chuùng toâi coøn phaûi taït vaøo thaêm gia ñình Caäu Giaùo. Phan laïc Tieáp.