|
ABORNEMENT DES FRONTIEØRES
SINO-ANNAMITES
Ñònh-Phaân Bieân-Giôùi Trung-Vieät
(Tröông Nhaân Tuaán söu taàm)
Premieøre Section de la Frontieøre du Quang-Tong
Ñoaïn thöù
nhöùt cuûa bieân-giôùi Quaûng-Ñoâng
De la Mer au Confluent
de la rivieøre de Gia-Long
Töø bieån
cho ñeán hôïp-löu soâng Gia-Long
Proçes Verbal
Abornement N°1
Bieân-baûn
ñònh-phaân soá 1
Les Commissions D'Abornement
nommeùes par les Gouvernements interresseùs en
exeùcution de
la convention signeùe aø Peùkin , le 26 juin 1887,
6eø jour du 5eø mois
de la 13 eø
anneùe de Kouang-Siu, par S.E. le Prince KING, S.E. le Ministre
SOUN et
M. CONSTANS Ministre
de France aø Peùkin .
Caùc UÛy-Ban
Ñònh-Phaân Bieân-Giôùi ñöôïc
chæ-ñònh do caùc Chính-Phuû lieân-heä
ñeå thöïc-hieän hieäp-öôùc
ñaõ ñöôïc Ngaøi Hoaøng-Töû
King , Ngaøi Boä-Tröôûng Soun vaø ngaøi
Constans kyù keát taïi Baéc-Kinh ngaøy
26 thaùng 6 naêm 1887, töùc ngaøy thöù
6, thaùng thöù 5, naêm Kouang-Si thöù
13.
apreøs avoir
faire dresser une carte exacte de la zone frontieøre , en Chine
depuis TRUÙC SÔN jusqu'aø GIA-LONG, au Tonkin depuis
l'ile des LIONCEAUX jusqu'aø BAÉC-THÒ,
sau khi ñaõ thieát-laäp moät baûn-ñoà
chính-xaùc vôùi vuøng bieân-giôùi,
beân Trung-Hoa baét ñaàu töø Truùc-Sôn
cho ñeán Gia-Long , ôû beân Baéc-Vieät
baét töø ñaûo Lionceaux cho tôùi
Baéc-Thò,
apreøs avoir
reconnu elles-meâmes cette section de la frontieøre sur toute
son
eùtendue,
sau khi ñích-thaân coâng-nhaän ñoaïn
bieân-giôùi naày treân toaøn theå
chieàu daøi
cuûa noù,
se conformant au texte de la convention de Peùkin preùciteùe
et aø celui du
proçeøs-verbal
signeù aø Moncay le 29 Mars 1887 - 5eø jour de la
3eø lune de la 13 eø
anneùe de Kouong-Siu,
par S.E. le Ministre TENG et M. DILLON Ministre de France
chargeùs de
la deùlimitation de la frontieøre du Quang-Tong et du Tonkin
chieáu theo baûn vaên cuûa hieäp-öôùc
Baéc-Kinh ñaõ daãn ôû treân
vaø theo bieân-baûn ñaõ kyù taïi
Moùng-Caùi vaøo ngaøy 29 thaùng 3 naêm
1887 - töùc ngaøy thöù 5 , thaùng
thöù ba naêm Kouang-Siu thöù 13 , do quí
ngaøi Boä-Tröôûng Teng vaø Boä-Tröôûng
Phaùp Dillons phuï-traùch veà phaân-ñònh
bieân-giôùi cuûa
Quaûng-Ñoâng
vaø Tonkin usant des pouvoir qui leurs ont eùteù
confeùreùs par leurs Gouvernements respecties, haønh-ñoäng
theo chöùc-quyeàn maø chính-phuû
cuûa quí Ngaøi naày ñaõ trao cho,
Ont, d'un commun d'accord, reconnu, constateù et deùcideù
que le traceù deùfinitif et
irreùvocable
de la premieøre section de la frontieøre eùtait fixeù
ainsi qu'il suit :
ñaõ nhìn-nhaän,
kieåm-nhaän vaø quyeát-ñònh trong
moät thoûa-öôùc chung raèng ñoà-tuyeán
chung-cuoäc vaø baát-khaû truaát-baõi
cuûa ñoaïn thöù nhöùt cuûa
bieân-giôùi ñaõ ñöôïc
qui-ñònh nhö sau ñaây :
1/ Les iles qui sont
aø l'Est du meùridien de Paris, 105° 43' de Longitude
Est, c'est aø
dire de la ligne Nord-Sud
passant par la pointe orientale de l'ile (chöõ Taàu)
en chinois
T'chaø-C'ou,
en annamite Traø-Coå, appartiennent aø la Chine ; les
iles en chinois
Kieou-T'eou, en annamite
Cöõu-Ñaàu, et les autres l'iles qui sont aø
l'Ouest de ce
meùridien appartiennent
aø Annam .
Nhöõng
hoøn ñaûo ôû phía Ñoâng
kinh-tuyeán Paris, 105 ñoä 43 phuùt cuûa
kinh-ñoä Ñoâng, coù nghóa laø
ñöôøng Baéc-Nam ñi qua ñoâng-ñieåm
cuûa ñaûo Traø-Coå thì thuoäc
veà Trung-Hoa ; nhöõng hoøn ñaûo
teân Cöõu-Ñaàu vaø nhöõng
ñaûo khaùc ôû phía Taây cuûa
ñöôøng kinh-tuyeán naày thuoäc
veà An Nam.
2/ AØ partir
(en chinois Tchou-Chan, en annamite Truùc-Sôn) la frontieøre
suit la
rivieøre de
l'Est aø l'Ouest jusqu'aø (en chinois Toung-Hing en annamite
Ñoâng-Höng)
et (en chinois Mang
Kiai, en annamite Mang-Nhai).
Baét ñaàu
töø Truùc-Sôn, ñöôøng
bieân-giôùi theo doøng soâng töø
Ñoâng sang Taây cho tôùi Ñoâng-Höng
vaø Mang-Nhai.
Le milieu de la rivieøre
forme la frontieøre seùparant le territoire de (en chinois
Lo-Feøou, en
annamite La-Phuø) et celui de (Toung-Hing ou Ñoâng-Höng)
qui
appartiennent aø
la Chine, de la commune de (en chinois Tch'ouenn-Lan, en annamite
Xuaân-Laïn)
qui comprendre le territoire de (en chinois Maou-Tsai en annamite
Muõ-Saõi)
appelleù aussi (en chinois Wou-Che, en annamite Nguõ-Só),
le territoire de
(en chinois Tseu-King-Chan,
en annamite Töû-Kinh-Sôn) et le territoire de (en chinois
Lou-Lin, en annamite
Luïc-Laâm), et de la commune de (en chinois Waøn-Tchieuenn,
en annamite Vaân-Xuaân)
qui comprendre la ville de (en chinois Mang-Kiai, en
Annamite Mang-Nhai)
lesquelles communes appartiennent aø Annam.
Ñöôøng giöõa cuûa doøng soâng laø ñöôøng bieân-giôùi phaân-chia ñòa-haït La-Phuø vaø ñòa-haït Ñoâng-Höng thuoäc Trung-Hoa vôùi vuøng Xuaân-Laïn maø vuøng naày bao goàm ñòa-haït Muõ-Saõi, coøn ñöôïc goïi teân laø Nguõ-Só, ñòa-haït Töû-Kinh-Sôn vaø ñòa haït Luïc-Laâm, vaø vuøng Vaân-Xuaân maø vuøng naày bao goàm thò-traán Mang-Nhai, nhöõng vuøng naày thuoäc An-Nam.
3/ Depuis Toøung-Hing
(Ñoâng-Höng) et (Mang-Kiai, Mang-Nhai) jusqu'aø
... que l'on
eùcrit aussi
... (en chinois Kia-Loung, en annamite Gia-Long) et ... (en chinois
Peø-Cheø,
en annamite Baéc-Thò), la frontieøre est assez sinueuse
et le fleuve suit la
direction geùneùrale
du Nord-Ouest.
Töø Ñoâng-Höng vaø Mang-Nhai cho tôùi Gia-Long vaø Baéc-Thò, ñöôøng bieân-giôùi khaù ngoaèn ngoeøo vaø doøng soâng ñaïi-ñeå theo höôùng Taây-Baéc. Elle seùpare ... que l'on eùcrit aussi ... (en chinois Na-Tche , en annamite Na-Chí), ... (en chinois Ouang-Hing, en annamite Voïng-Höng), ... ou ... (Kia-Loung, Gia-Long) et autres lieux qui appartiennent aø la Chine de la commune de ... (en chinois Nin-Yang, en annamite Ninh-Döông) et de la commune de ... (en chinois Waùn-Tch'ouenn, en annamite Vaïn-Xuaân), cette dernieøre comprenantles territoires de ... (en chinois T'ann-Pan, en annamite Thaân-Phan) et de ... (Peø-Cheø, Baéc-Thò) qui appartiennent aø l'Annam.
Bieân-giôùi chia Na-Chí, Voïng-Höng, Gia-Long vaø nhöõng vuøng khaùc thuoäc Trung-Hoa vôùi vuøng Ninh-Döông vaø vuøng Vaïn-Xuaân (maø vuøng naày bao goàm ñòa-haït Thaân-Phan) vaø Baéc-Thò thì thuoäc veà An-Nam.
Conformeùment
aux conventions admises par les deux Commissions dans la seùance
d'ouverture des travaux,
le 1er Novembre 1889 - 9 eø jour de la 10eø mois de la 15eø
anneùe de Kouong-Siu,
on prendra toujours pour frontieøre le chenal navigable, c'est
aø dire le plus
profond de la rivieøre formant la limite des deux EÙtats.
Chieáu theo hieäp-öôùc ñöôïc coâng-nhaän bôûi hai UÛy-Ban trong phieân-hoïp khai-maïc coâng-trình phaân-giôùi, ngaøy 1 thaùng 12 naêm 1889 töùc ngaøy 8 thaùng 10 naêm Kouang-Siu thöù 15, ñöôøng bieân-giôùi seõ luoân ñöôïc choïn laø ñöôøng nöôùc taøu beø thoâng-löu, coù nghóa laø phaàn saâu nhaát cuûa doøng soâng laø bieân-giôùi giöõa hai nöôùc.
Si, par suite de crues
ou de baisses des eaux, le chenal navigable se deùplace et si des
bancs ou ilots nouvaux
viennent se former, la frontieøre se trouvevera reporteùe
naturellement dans
le nouveau chenal navigable et les bancs ou ilots de nouvelle
formation appartiendront
aø la puissance du coâteù de la quelle ils se trouveront.
Neáu sau naøy, vì ngaäp luït hay vì bò caïn nöôùc, ñöôøng taøu beø thoâng-löu thay choã, vaø neáu nhöõng daûi ñaát hay cuø-lao ñöôïc thaønh hình, ñöôøng bieân-giôùi seõ ñöông-nhieân dôøi qua ñöôøng taøu-beø thoâng-löu môùi vaø nhöõng daûi ñaát hay cuø lao môùi thaønh-hình seõ thuoäc veà cöôøng-quoác cuûa phía bôø maø noù ôû ñoù.
Apreøs le proçeøs-verbal
signeù aø Moncay, le 29 Mars 1887 - 5eø jour de la
3eø lune
de la 13eø anneùe
de Kouong-Siu, le territoire de ... (en chinois T'o-Ling, en annamite
Thaùc-Laõnh)
appartient aø l'Annam.
Theo bieân-baûn
ñaõ kyù taïi Moùng-Caùi ngaøy
29 thaùng 3 naêm 1887, töùc ngaøy 5 thaùng
3 naêm Kouang-Siu thöù 13, ñòa-haït
Thaùc-Laõnh thuoäc veà An-Nam.
Les deux Commissions
n'ont pu savoir ouø se trouver ce territoire et ont deùcideù
qu'il
n'y avait pas lieu
de le rechercher davantage.
Caû hai UÛy-Ban ñaõ khoâng theå bieát ñòa-haït naày ôû choã naøo, neân cuøng quyeát-ñònh seõ khoâng tìm kieám theâm nöõa.
Le meâme proçeøs-verbal
speùcifie expresseùment que le territoire de ... (en chinois
Nan-Li, en annamite
Nam-Lyù) appartient aø l'Annam.
Cuõng trong bieân-baûn
naày loaïi-bieät moät caùch raønh-reõ
raèng ñòa-haït
Nam-Lyù thuoäc
veà An-Nam.
Ce territoire se trouvant
sur la rive gauche de la rivieøre frontieøre et formant une
enclave en Chine, la
Commission française le ceøde au Ceøleste Empire.
Ñòa-haït naày ôû taû ngaïn cuûa doøng soâng bieân-giôùi vaø taïo thaønh moät vuøng ñaát noäi-phaän Trung-Hoa, UÛy-Ban Phaùp nhöôïng ñòa-haït naày cho Trung-Hoa.
La Commission chinoise
prend, en retour, l'engagement d'agir de meâme si, au cour de
l'abornement de la
deuxieøme section de la frontieøre du Quang-Tong, le Ceùleste
Empire posseøde
eùgalement une enclave dans le territoire du Tonkin.
Ñoåi laïi, UÛy-Ban Trung-Hoa cam-keát seõ haønh-ñoäng gioáng nhö vaäy, neáu, trong luùc phaân-giôùi ñoaïn thöù hai cuûa bieân-giôùi Quaûng-Ñoâng, Ñeá-Quoác Trung-Hoa coù töông-töï moät vuøng ñaát noäi-phaän thuoäc Baéc-Vieät.
En conseùquence de ce qui preùceøde, les commissions ont proceùdeù elles meâmmes, ainsi-qu'il suit, aø la pose des bornes sur la premieøre section de la frontieøre :
Chieáu theo söï
vieäc treân ñaây, caùc uûy-ban ñaõ
töï laøm theo nhö sau ñaây veà
vieäc caép coät moác treân ñoaïn
thöù 1 cuûa bieân-giôùi.
EN TERRITOIRE ANNAMITE
Treân laõnh-thoå Vieät-Nam :
Borne N°1
Coät soá
1 :
sur la petite ile dite
la queue du Lionceau
treân hoøn
ñaûo nhoû mang teân caùi ñuoâi
con sö-töû con
Repeùrage :
Chuaån-ñieåm
: (boû troáng)
Borne N°2
Coät soá
2
aø .... (en
chinois Tsou-King-Chan, en annamite Tri-Kình-Sôn)
Taïi Tri-Kình-Sôn
Repeùrage :
Chuaån-ñieåm
: ...
Borne N°3
Coät soá
3
aø ... (en chinois
Lou-Lin, en annamite Luïc-Laâm)
Taïi Luïc-Laâm
Repeùrage :
Chuaån-ñieåm
: ...
Borne N°4
Coät soá
4
en face de ... (en
chinois Naø-Tchaøou, en annamite Na-Trieäu) sur le sentier
qui
meøne aø
... (en chinois Tchouenn-Chou, en annamite Xuaân-Thuï)
Ñoái-dieän
Na-Trieäu, treân ñöôøng daãn
ñeán Xuaân-Thuï
Repeùrage :
Chuaån-ñieåm
:.....
Borne N°5
Coät soá
5
devant le blockhaus
de Moncay
Phía tröôùc
loâ-coát Moùng-Caùy
Repeùrage angles
:
Chuaån-ñieåm
goùc :
b 311° 56' 05''
; Mirador 315° 22' 10'' ; Fortin 77° 08' 15''
Borne N°6
Coät soá
6
au deùboucheù
du sentier de ... (en chinois Fou-Shan, en annamite Phuïc-Thieân)
ñaàu
ñöôøng Phuïc-Thieân
Repeùrage angles
:
Chuaån-ñieåm
goùc :
Mirador 273° 44'
10'' ; b 33° 14' 40'' ; a 56° 21' 35''
Borne N°7
Coät soá
7
en face de ... (en
chinois T'am-Ling, en annamite Thaùn-Laõnh) devant la pointe
inferieure d'un banc
de sable.
Ñoái-dieän
vôùi Thaùi-Laõnh, phía tröôùc
ñieåm döôùi cuûa moät daûi
caùi
Repeùrage :
Chuaån-ñieåm
: ...
Borne N°8
Coät soá
8
devant la maison de
... (en chinois Lou-Fou, en annamtie Loäc-Phuû)
phía tröôùc
nhaø Loäc-Phuû
Repeùrage angles
:
Chuaån-ñoä
:
Signal N-O Loäc-Phuø
31° 30' 05'' ; a 145° 30' 50'' ; alpha 199° 56' 55''
Borne N°9
Coät soá
9
devant la maison de
.... (en chinois Pina, en annamite Taát-Na)
phía tröôùc
nhaø Taát-Na
Repeùrage angles
:
Chuaån-ñoä
:
a 59° 32' 20''
; eâta 320° 16' 40'' ; sigma 312° 13' 20''
Borne N°10
Coät soá
10
Sur un ilot devant
... (en chinois Thouø-Kieù, en annamite Truùc-Keát)
localiteù
nommeùe aussi
... (en chinois Tan-Ki , en annamite Ñoân-Caùt)
Treân moät
cuø-lao phía tröôùc Truùc-Keát,
ñòa-phöông naày coøn ñöôïc
goïi teân laø
Ñoân-Caùt
Reùpeùrage
angles :
Chuaån-ñoä
:
phi 345° 38' 00''
; sigma 349° 16' 30'' ; Maõ Ñaàu (?) Sôn
213° 21' 10''
EN TERRITOIRE CHINOISE
Treân laõnh-thoå Trung-Hoa
Borne N°1
Coät soá
1
au marcheù de
... (en chinois Tchoøu-Chan, en annamite Truùc-Sôn)
Taïi chôï
Truùc-Sôn
Reùpeùrage
azimuths magneùtiques :
Chuaån-ñoä
phöông-vò töø
Lionceau 345° ;
Fortin 285°
Borne N°2
Coät soá
2
aø la pointe
de ... (en chinois Cheø Ki' T'ann, en annamite Traéc Ki Thaùn)
Taïi ñieåm
Traéc-Ki-Thaùn
Repeùrage :
Chuaån-ñieåm
:
Borne N°3
Coät soá
3
au confluent du ruisseau
de ... (en chinois Kiau Teou Kiou, en annamite Kieàu Ñaàu
Taâu)
ngay hôïp
löu cuûa doøng suoái Kieàu-Ñaàu-Taâu
Repeùrage azimuths
magneùtiques :
Chuaån-ñoä
phöông-vò töø :
Blockhaus 311°
; Fortin 331°
Borne N°4
Coät soá
4
en haut de l'escalier
conduisant aø la petite pagode de Ñoâng-Höng
Phía treân
caàu thang daãn ñeán ngoân chuøa
nhoû ôû Ñoâng-Höng
Repeùrage :
Chuaån-ñieåm
:
Borne N°5
Coät soá
5
aø l'entreùe
de la rue qui deùbouche sur le pont de Ñoâng-Höng
ngay loái vaøo
cuûa con ñöôøng troå ra caàu
Ñoâng-Höng
Repeùrage :
Borne N°6
Coät soá
6
aø ... (en chinois
Young-Bo'u, en annamite Thuûng-Boác) localiteù nommeùe
aussi ...
(en chinois Young-Pou,
en annamite Thuøng-Boäc) au passage du bac de ... (en
chinois Koa-P'ou, en
annamite Quaù-Phoá)
Taïi Thuûng-Boác,
ñòa-phöông coøn ñöôïc
goïi laø Thuøng-Boäc, ôû taïi
beán Baéc
Quaù-Phoá
Repeùrage angles
:
Chuaån-ñoä
:
Fortin 185° 24'
10'' ; a 39° 23' 45'' ; b 14° 54' 25''
Borne N°7
Coät soá
7
au confluent du ruisseau
de ... (en chinois Kiang-Na, en annamite Giang-Na) (rive
gauche)
Taïi hôïp-löu
cuûa con suoái Giang-Na, taû ngaïn
Repeùrage angles
:
Chuaån-ñoä
b 64° 52' 45''
; alpha 351° 53' 55'' ; alpha 292°
azimuth magneùtique
Borne N°8
Coät soá
8
au confluent du ruiseau
de ... (en chinois Ouang-Hing, en Annamite Voïng-Höng) (rive
droite)
Taïi hôïp-löu
cuûa con suoái Voïng-Höng, höõu ngaïn
Repeùrage angles
:
Chuaån-ñoä
:
Signal N-O Loäc-Phuø
98°15' 00'' ; sigma 15° 20' 35'' ; phi 1° 57' 15''
Borne N°9
Coät soá
9
Au confluent de la
rivieøre ... (en chinois Na-Loang, en annamite Na-Löông)
(rive
droite)
taïi hôïp-löu
soâng Na-Löông, höõu-ngaïn
Repeùrage angles
:
Chuaån-ñoä
phi 94°48' 15''
; sigma 60° 29' 45'' ; Maõ Ñaàu Sôn 348°
11' 20''
Borne N°10
Coät soá
10
aø ... (en chinois
Ta-Hoø, en annamite Ñaïi-Haø) au deùboucheù
du chemin qui meøne
aø ... (en chinois
Peø-Cheø, en annamite Baéc-Thò)
Taïi Ñaïi-Haø,
taïi ñaàu con ñöôøng daãn
tôùi Baéc-Thò
Repeùrage azimuths
magneùtiques :
Chuaån-ñoä
phöông-vò töø
phi 114° 30' ;
Maõ Ñaàu Sôn 221° 00'
Fait est clos aø
Ñoâng-Höng en deux exemplaires en langue française
et en deux
exemplaires en langue
chinoise le 15 avril 1890 - 26 e jour du 2eø mois intercalaire de
la
16eø anneùe
de Kouang-Siu .
Les membres de la Commission
française,
Signeù de Labastide
Les membres de la Commission chinoise :
....
....
....
....
Ghi-chuù : Taïm
dòch ra töø baûn chaùnh. Nhöõng
daáu chaám löûng (...) laø chöõ
Taøu, phía tröôùc caùc ñòa-danh
tieáng Vieät. Trong baûn chaùnh coù nhieàu
choã raát môø. Nhöõng choã
naày toâi ñoaùn dòch ra vaø ghi
phía sau daáu chaám (?). Xin löu yù hai
chöõ « Abornement » vaø « Deùlimitation
» maø toâi dòch laàn-löôït
laø «
Ñònh-Phaân vaø Phaân-Ñònh
». Ñöông-nhieân vieäc dòch-thuaät
naày thieáu soùt. Xin quí thöùc-giaû
ñeà-nghò cho chöõ môùi. Cuõng
xin ñeå yù raèng vieäc « deùlimitation
» phaân-ñònh bieân-giôùi laø
vieäc ñöôïc thöïc-hieän vaøo
thôøi-kyø ñaàu vaø vieäc
« abornement » ñònh-phaân bieân-giôùi
laø vieäc goàm coù caùc coâng-taùc
ño-ñaëc vaø caém moác. Cuoái
cuøng cuõng xin quí thöùc-giaû tieáp
tay ñeå vieäc dòch-thuaät cuûa taøi-lieäu
naày ñöôïc hoaøn-thieän.
Kính
Tröông Nhaân Tuaán (Phaùp Quoác)