Buoåi saùng Chuùa Nhöït, ñaàu
naêm döông lòch 1979, toâi ngoài tieáp
chuyeän vôùi baø
Hai ôû
phoøng khaùch. Töø Buùng leân Bình
Döông, baø noân naû baùo cho toâi
hay moät tin vui. Ñoù laø coâ Haø,
con gaùi uùt cuûa baø, vöôït
bieân thaønh coâng qua böùc ñieän
tín
ñaùnh
veà töø moät phöông trôøi
xa. Baø vui möøng neùt maët raïng rôõ.
Caàm mieáng giaáy
nhoû maøu
xanh lôït trong baøn tay run run, baø noùi
thì thaàm beân tai toâi nhö sôï
ngöôøi khaùc nghe ñöôïc:
-Maày coi neø, caùi con nhoû thieät khoâng
yù töù. Chieàu hoâm qua nhaän ñöôïc
daây
theùp, xeù
ra ñoïc roài tao muoán ngheït thôû,
xæu luoân. OÅng nghe oàn aøo, chaïy
ra coi
laïi, thì
thaáy noùi noùù tôùi Maõ
Lai bình yeân. Thieät huù vía ! Maày
bieát taïi sao khoâng ?
Noù haø
tieän, vieát hai chöõ "bình an" dính
laïi laøm moät. Tao ba chôùp ba saùng,
ñoïc loän laø "bò naïn"... Maáy
tuaàn nay, tao vôùi oång troâng ñöùng
troâng ngoài. Coù tin, run quaù,quaùng
maét ñoïc khoâng ra chöõ. Noùi
lieàn moät hôi, roài ngoài thôû
moät hoài, baø chaéc löôõi
tieác cho toâi:
-Phaûi chi hoài ñoù maày tính
ñöôïc, ñi chung moät chuyeán
vôùi noù laø xong roài !
Toâi möøng cho coâ Haø thaønh coâng
tôùi nôi an toaøn, trong buïng cuõng
thaáy tieâng
tieác, phaûi
chi lieàu gan moät chuùt, ñi ñaïi
thì baây giôø khoeû roài.
Coâ Haø daïy chung
tröôøng
vôùi vôï choàng toâi vaø cuøng
bò cho nghæ vieäc moät löôït, vì
caùi toäi luùc tröôùc
laøm hieäu
tröôûng moät tröôøng quaän.
Coâ hieäu tröôûng coøn treû maêng
chöa choàng.
Coù anh baïn
ñoàng nghieäp thaàm thöông troäm
nhôù maø khoâng daùm noùi ra.
Tröôùc khi ñi, coâ taâm söï
töø giaû -traùch cöù caùi anh
chaøng Thaïnh cuø laàn, ñaøn oâng
con trai gì maø nhaùt nhö thoû ñeá
!
-ÔØ ôø, anh Thaïnh e ngaïi bò
coâ töø choái, ôû tænh nhoû,
ngöôøi ta noùi ra noùi voâ
khoù loøng.
"Xöa kia
anh ôû cuøng laøng. Bôûi anh chaäm
böôùc neân naøng ñi xa". Baây
giôø nhôù tôùi vuï vöôït
bieân, thaáy caâu haùt ñoù quaù
ñuùng ñoái vôùi toâi.
Coâ Haø ñaõ thoaùt ñöôïc,
coøn toâi,
tôùi chöøng naøo ? Ñaøn
baø con gaùi, ngöôøi ta chön yeáu
tay meàm coøn daùm
lieàu maïng
nhö vaäy, trong khi ñoù mình thaân
daøi vai roäng maø cöù do döï,
löøng khöøng thì bao giôø môùi
tính chuyeän lôùn ñöôïc.
Daàu sao thì coâ aáy, moät thaân
moät mình, cuõng deã tính. Coøn
toâi thì vôï con ñuøm ñuøm
ñeà ñeà, thaèng Taâm Bi môùi
coù möôøi taùm thaùng, coøn
quaù nhoû ñeå giaûi naéng daàm
söông, vöôït qua bao soùng gioù,
ruûi coù beà gì thì sao ? Nhieàu
ñeâm traèn troïc, nghó tôùi
nghó lui, toâi baøn vôùi Duyeân:
-Vôï choàng mình khoù maø soáng
yeân thaân. Caùi theá baét buoäc
phaûi ra ñi, nhöng
hoaøn caûnh
beà boän cuûa mình, anh tính khoâng
ra.
Duyeân
khuyeán khích toâi nhöng veû maët buoàn
buoàn:
-Hay laø anh ñi tröôùc, meï con em
ôû laïi tính sau!
Laøm sao maø toâi chòu nhö vaäy.
Toâi vaø naøng môùi cöôùi
nhau, vöøa coù ñöôïc
thaèng con
trai nhoû. Cuoäc ñôøi ñaày
baát traéc, queâ höông ñaát
nöôùc keå nhö tieâu tan, caùi
tình yeâu gia ñình chæ coøn laïi
coù chuùt xíu ñoù, laøm sao daùm
lieàu lónh phieâu löu, thaønh ra cöù
heïn laàn heïn löõa, maõi cho ñeán
hoâm nay, toâi vaãn coøn ngoài thöø
treân gheá. Baø Hai tröôùc
khi ra veà, coøn daën doø:
-Maày tính gì thì tính leï leï
ñi, ngöôøi ta laáy ghe laáy taøu
ñi töø töø heát, ñeán
luùc muoán ñi thì khoâng coøn
chieác naøo, khi ñoù laøm sao xoay trôû
?
Toâi
gaät ñaàu noùi nhoû:
-Ngaøy naøo con xuoáng Buùng thaêm hai
Baùc, laø ngaøy ñoù con töø
giaû... Con cuõng
muoán quyeát
ñònh döùt khoaùt nhöng coù
caùi gì níu keùo laïi. Phaûi
rôøi boû caùi tænh Bình Döông
naày, buoàn laém baùc Hai ôi !
Chieác xe laên baùnh chaàm chaäm treân
ñöôøng phoá. Beân naày laø
ñöôøng Nguyeãn
Thaùi Hoïc,
beân kia laø Ñoaøn Traàn Nghieäp.
Cuõng thôøi laø nhaø cöûa
phoá xaù ngaøy
xöa, nhöng
coù veû gì tieâu ñieàu xa vaéng.
Môùi boán naêm, möa naéng ñaõ
laøm cho gaïch voâi aåm moác xaùm
ñen, tang toùc buoàn thaõm. Nhìn nhöõng
böôùc chön ngöôøi ñi laïi
treân heø phoá, toâi nhö thaáy ñöôïc
noãi chòu ñöïng ñaày cay
ñaéng trong caùi daùng haáp taáp,
voäi vaøng hay ngaäp ngöøng, ñaén
ño. OÂi ! Nhöõng ngöôøi
daân voâ toäi ñaùng thöông cuûa
moät ñaát nöôùc "anh huøng".
Treân ñöôøng Tröng Vöông,
tieäm vaøng Tín Thaønh cao ba töøng
bò tòch thaâu, ñöôïc ñoåi
thaønh Phoøng Y teá Thò Xaõ. Ñaõ
gaàn xeá chieàu vaäy maø bònh nhôn
vaãn coøn kieân nhaãn saép haøng,
ñöùng daøi ra tôùi ngoaøi
saân. Nhieàu em beù trô xöông naèm
laû ngöôøi thieâm thieáp treân
tay meï. Nhieàu cuï giaø khaên aùo
baïc maøu hom hem, coøm coõi, nhaãn nhuïc
saép haønh chôø ñôïi tôùi
phieân mình.
Qua ñöôøng Huøng Vöông coù
tröôøng trung hoïc Nguyeãn Traõi thöông
yeâu ngaøy xöa, toâi haøng ngaøy
hai buoåi ñi veà, vôùi bao thaày
baïn thaân thöông, bao moäng mô moät
thôøi môùi lôùn, baây giôø
trôû thaønh Phoøng Giaùo Duïc. Haøng
döøa xanh maùt ruû boùng trong saân,
ñaõ ñöôïc ñoán ñi
thay vaøo ñoù laø saân ñaùnh
boùng chuyeàn, treo caùi löôùi raùch
giaêng ngang, giaønh cho coâng nhaân vieân
chöùc nhaø nöôùc chôi ñuøa.
Raûi raùc coù caùc caùn boä deùp
raâu noùn coái, göông maët laàm
laàm lì lì. Toâi nghe ñau nhoùi
trong tim. Coù caùi gì maát maùt toån
thöông quaù lôùn...Nhö moät thöù
tình yeâu raïn nöùt.
Ñaát ñoåi hoa maøu, nhaø ñoåi
chuû
Traâu queân muïc töû, ngöïa queân
chuoàng. (Nguyeãn Bính)
Khoâng, caûnh tuy ñoåi thay, ngöôøi
ñoåi thay nhöng loøng toâi khoâng
thay ñoåi. Daàu
ngöôøi
ta coù baén phaù, ñaäp naùt, ñoát
chaùy heát caû caùi tænh Bình Döông
naày nhöng
trong toâi vaãn
coøn hoaøi, coøn huyõ hình aûnh
chôï Phuù Cöôøng baèng beâ
toâng coát saét
ñoà
soä vôùi caùi thaùp ñoàng
hoà cao söøng söõng, doøng soâng
Saøi Goøn uoán khuùc
laëng lôø
troâi töø thaønh Saêng Ñaù
xuoáng, mang theo trong doøng vaãn ñuïc
töøng deà luïc bình xanh xanh, troå
boâng tim tím, doác OÂng Coø thoai thoaûi,
im maùt hai haønh caây sao cao vuùt, doác
nhaø thöông coù tröôøng Nam
Tænh Lî Chaâu Thaønh, coù nhaø thôø
baèng ñaù hoa cöông, moãi khi heø
ñeán, haøng phöôïng vó troå
hoa ñoû röïc, reàn reàn tieáng
ve.
Trong ñaàu oùc toâi nhöõng ngaøy
thaùng ngaây thô ñoù thaàn tieân
quaù. Nhöõng hình
aûnh nhö
vaäy ngaøn ñôøi trong toâi khoâng
phai nhaït chuùt naøo. Noù ñaõ
thaám vaøo tim
oùc, vaøo
töøng teá baøo töø laâu laém.
Chaéc töø hoài coøn ôû truoàng
taém möa. chaïy
löôïm
xoaøi, löôïm oåi ruïng trong nhöõng
côn möa gioâng, giaønh giöït nhau la
heùt vang raân töø ñaàu laøng
cho tôùi cuoái xoùm.
OÂi, Bình Döông thaân yeâu cuûa
toâi, chæ vaøi ngaøy nöõa thoâi,
toâi phaûi baét buoäc
ñöùt
ruoät maø xa lìa. ÔÛ ñoù
toâi coù bieát bao nhieâu baïn beø
maø göông maët xanh xao,
maøu rau nhieàu
hôn maøu thòt caù. ÔÛ ñoù
toâi coù bieát bao nhieâu kyû nieäm
thôøi thô
aáu, bao gaén
boù cuûa moät thôøi moäng mô,
bao tin töôûng cuûa moät thôøi
thaønh ñaït.
Laøm sao toâi
coù theå ra ñi maø khoâng bòn ròn,
xoùt xa!
Toâi cuõng muoán ñi moät voøng thieät
xa, ñeå nhìn cho heát nhöõng con
ñöôøng doác
khuùc khuyûu
quanh co, buøn sình trôn trôït cuûa
caùc haàm ñaát seùt ôû Loø
Cheùn, caùc
con ñöôøng
laøng keûo keït tieáng ñoït tre ñong
ñöa mieät Xuaân Hieäp, nhöõng con
ñöôøng ñaát ñoû ngoaèn
ngoeøo im maùt boùng caây aên traùi
mieät Gieáng Maùy, Caàu OÂng
Ñaønh,
nhöõng lieáp rau ngaùt xanh, nhöõng
bôø nöôùc ñaày rong ñuoâi
choàn trong vaét
mieät Phuù
Vaên roài voøng leân caùc ngoïn ñoài
cao mieät Baø Luïa ñeå nhìn trôû
laïi doøng
soâng Saøi
Goøn chaûy uoán khuùc laëng lôø
qua tænh lî. Toâi muoán gaëp heát
taát caû
nhöõng
ngöôøi quen bieát, taát caû baïn
beø thaân yeâu, ñeå noùi caâu
giaû bieät. Nhöng
laøm sao, laøm
sao ñöôïc!
Toâi khoâng theå noùi gì heát. Gaàn
treân boán naêm nay roài toâi soáng
im laëng, vaät vôø
thu mình nhö
moät caùi boùng môø, laëng thinh caâm
nín. Moät chuùt ñoäng tónh cuõng
khoâng daùm.
Ngöôøi ta hoaøi nghi, xoi moùi, rình
moø. Toâi khoâng theå noùi baát
cöù ñieàu gì, daàu chæ laø
lôøi töø giaû. Neáu noùi ñöôïc
thoaûi maùi thì ñaâu caàn phaûi
ra ñi laøm gì ! Ñuùng roài, neáu
noùi ñöôïc thoaûi maùi thì
ñaâu caàn phaûi ra ñi !!!
Giôø naày döôùi aùnh naéng thoi thoùp cuûa buoåi chieàu saép taét, toâi nhìn trôû laïi Bình Döông cuûa toâi, moät laàn. Moät laàn cho thaät roõ, thaät kyõ nhöõng caûnh vaät, maøu saéc, aâm thanh, muøi vò... Toâi muoán oâm heát, thu heát, ghi nhaän heát trong tim, trong oùc, bôûi vì taát caû seõ vónh vieãn maát ñi khi toâi caát böôùc leân ñöôøng. Mai kia khi toâi ñi roài thì töông lai keå nhö muø mòt, quaù khöù trôû thaønh chieâm bao ! Bình Döông baây giôø, Bình Döông cuûa ai ?
Chuyeán
xe ñoø quoác doanh Ñoàng Hieäp
sôn ñoû, chuyeán cuoái cuøng trong
ngaøy
Baây giôø laø naéng buoåi chieàu,
toâi saép phaûi ñöông ñaàu
vôùi nhöõng côn möa gioâng buoåi
saùng. Lieäu toâi coù ñuû nghò
löïc ñeå choáng choûi vôùi
gioù taùp möa sa chaêng ? Loø doø
toâi môû caùi xaùch tay döôùi
choã ngoài, ñeå tìm caùi khaên
nhoû. Toâi thaáy moät huû daàu
cuø laø lôùn, chai Nhò Thieân Ñöôøng,
maáy goùi thuoác caûm, thuoác ñau
buïng, cuøng moät vó thuoác oùi möõa...
Nhö moät doøng suoái traøn khoâng
chaën laïi ñöôïc, nöôùc
maét toâi töï nhieân traøo ra, raøn
ruïa. Nhöõng gioït nöôùc maét
chaûy daøi treân goø maù, rôi xuoáng
mieäng, maën ñaéng. Cuõng may toâi
coù mang caùi kieáng ñen, neân khoâng
ai thaáy. Maáy moùn toâi vöøa
thaáy ñöôïc ñoù laø
cuûa maù toâi, hoài saùng naày,
chính tay baø ñaõ ñeå voâ.
Chuyeán ñi quaù haáp taáp neân
toâi khoâng kòp chuaãn bò gì heát.
Luùc gaàn tröa hai
ñöùa
em, Tuyeát vaø choàng noù töø Saøi
Goøn veà. Hai ñöùa chun voâ nhaø
baèng coång
sau nhanh nhö
moät luoàng gioù, haáp taáp baùo
cho hay laø chuyeán vöôït bieân saép
khôûi haønh, vôï choàng toâi
vaø caùc em coøn laïi ôû Bình
Döông, phaûi xuoáng Saøigoøn ngay
trong chieàu nay ñeå saùng mai ñi Baïc
Lieâu, chuyeán xe sôùm nhöùt trong
ngaøy. Laøm sao kòp, tuy ñaõ bieát
laø seõ ñi nhöng cöù töôûng
laø ít nhöùt phaûi naêm, ba tuaàn
nöõa. Töï nhieân tay chön quyùnh
quaùng, toâi chaïy ra nhaø tröôùc,
ñöùng nhìn caùi baøn vieát,
caùi tuû roài ra sau, voâ phoøng nguû,
nhìn caùi giöôøng, caùi tuû
aùo, roài chaïy leân laàu, taàn
ngaàn ñöùng laëng nhìn caùi
tuû saùch. Doïc theo töôøng, caïnh
baøn thôø toå tieân giöõa nhaø,
laø caùi tuû saùch baèng caåm lai
thieät lôùn. Ñôøi toâi
ñoù ! Caùi tuû saùch haèng naâng
niu, oâm aáp, giöõ gìn, baây giôø
noù ñaõ troáng trôn. Saùch vôû
bò tòch thu töø nhöõng naêm
tröôùc. Töøng ñoaøn ngöôøi
laï maët, thoâ loã, tuùa voâ nhaø,
luïc loïi, böôi moùc töù tung,
cuoái cuøng böng ra xe töøng choàng
saùch vôû, taïp chí, tranh aûnh ñuû
loaïi. Hoï ñaõ röùt ñi töøng
coõi loøng toâi. Treân maáy ngaên
ñaày buïi, baây giôø chæ coøn
loûng choûng naêm ba boä saùch chöõ
nho xöa, vì khoâng ñoïc ñöôïc
neân hoï quaêng boû laïi. Ñaây
ñoù phaát phô vaøi maøng nheän
moûng, buïi baùm giaêng giaêng. Ñôøi
toâi khoâng theå thieáu saùch vôû.
Ñi ñaâu thì ñi, laøm gì
thì laøm, cuõng phaûi coù moät cuoán
keá beân. Taïi sao khoâng löïa moät
cuoán ñem theo laøm kyû nieäm ? Saùch
gì cuõng ñöôïc. Ngöôøi
ta vöôït bieân ñem theo vaøng baïc,
ngoïc ngaø, chaâu baùu, taïi sao toâi
khoâng ñem theo saùch ?
Quyeát ñònh xong, toâi löôùt
nhìn moät laàn choùt nhöõng töïa
saùch thaân yeâu. Boä
Khang Hi töï
ñieån daày mo ñeå caïnh boä
Töù Thô bìa ñoû, in hình coã
chieán xa ngöïa keùo, beân treân coù
che caây loïng troøn, quyeån Dòch Kinh Baïch
Thoaïi Taân Giaûi, Thi Kinh Baïch Thoaïi Chuù
Giaûi bìa ñen, giaáy moûng in thaïch
baûn. Maáy quyeån tieåu thuyeát Ñöôøng
Cung Nhò Thaäp Trieàu, Thanh Cung Thaäp Tam Trieàu,
Tam Quoác Chí, Hoàng Laâu Moäng, Luïc
Daõ Tieân Tung, Lieâu Trai Chí Dò, Ñöôøng
Thi Tam Baùch Thuû naèm ñöùng ngaõ
nghieâng beân caïnh maáy cuoán Trung Quoác
Vaên Hoïc Söû Giaûn Yeáu, Coå
Vaên Quan Chæ, Coå Vaên Bình Chuù,
chöõ ñoàng nhoû nhö con kieán.
Toâi rôø raãm töøng cuoán,
töøng cuoán, roài caàm leân boä
Töø Nguyeân. Ñoù laø boä
töï ñieån ñöôïc in ôû
Thöôïng Haûi Tieâu Cuïc, toâi ñaõ
mua ôû Chôï Lôùn, luùc môùi
baét ñaàu hoïc chöõ nho vôùi
giaù raát maéc, bìa ñoùng baèng
vaûi daày, giaáy traéng mòn, moûng
tanh. Nhöng laïi ñeå xuoáng. Hai quyeån
thöôïng vaø haï, moãi quyeån treân
caû ngaøn trang, naëng quaù. Tuy raèng
noù quí thieät, nhöng laøm sao oâm
xaùch ñem theo.
Nhìn nhöõng quyeån naày, toâi nhö
thaáy ñöôïc nhöõng ngaøy
thaùng ôû Vaên Khoa
Nguyeãn Trung
Tröïc, ôû Sö Phaïm Coäng Hoaø.
Nhöõng ngaøy thaùng soáng ñôøi
sinh vieân haïnh phuùc bieát bao nhieâu!
ÔÛ ñoù
toâi coù ñöôïc nhöõng baïn
thaân, nhöõng vò thaày quí meán.
Thaày Leâ Ngoïc Truï
ñôn giaûn
trong neáp soáng cuûa ngöôøi hoïc
giaû, luùc naøo cuõng thoaûi maùi,
caëp kieáng
giaø thöôøng
xeà xeä treân soùng muõi, caùi muõi
lôùn saàn suøi, ño ñoû nhö
traùi caø chua.
Ngaøy nhaäp
hoïc, toâi ñaõ laàm thaày vôùi
oâng tuøy phaùi, ñeán khi vaøo
lôùp môùi bieát
mình ñoaùn
ngöôøi qua caùch aên maëc laø
ngu ngoác heát söùc. Töø ñoù
tôùi sau, luùc naøo
toâi cuõng
nhôù hoaøi caâu " ngoïc truï bình
thieân ". Thaày Nghieâm Toaûn maäp ngöôøi,
luøn thaáp,
daùng ñi beä veä, mieäng hôi hoâ,
taùnh chöõng chaïc, nghieâm nghò maø
oân
hoaø.
Toâi chöa bao giôø thaáy thaày loä
veû noùng giaän. Ngoài döôùi
baøn hoïc nhìn leân,
daùng veû
thaày töø toán, thong dong. Thaày
Nguyeãn Ñaêng Thuïc, oám cao dong doûng,
loøng baøn
tay ñoû nhö son, caøng giaûng caøng
huøng hoàn löu loaùt. Coù ñieàu
moân Trieát Ñoâng Phöông sao maø
hôi khoù hieåu roài cuoái cuøng
thaønh ra khoâng hieåu! Toâi voán
suoát ñôøi nghe tôùi moân
naày laø sôï. Cuï ngheø Nguyeãn
Só Giaùc thieät oám, thieät nhoû vaø
thieät giaø. Coù theå cuï ñaõ
treân chín möôi roài khoâng chöøng,
ngöôøi cuï moûng
manh, nheï höûng.
Maét cuï haàu nhö gaàn loaø, moãi
laàn ñoïc chöõ phaûi duøng
kieáng luùp. Cuï cöû Thaåm Quyønh
tuy tuoåi cuõng ñaõ cao nhöng coøn
traùng kieän, luùc naøo quaàn aùo
cuõng phaúng phiu. Suoát maáy naêm hoïc,
toâi chöa bao giôø thaáy cuï ngoài.
Coù anh baïn phuï ñeà Vieät Ngöõ
-cuï Quyønh khoâng ngoài vì sôï
quaàn nhaên! Moãi laàn noùi chuyeän
vôùi cuï laø phaûi duøng chöõ
"baåm" chôù khoâng neân duøng chöõ
"thöa" vì nhö vaäy, môùi ñuùng
laø con nhaø gia giaùo. Hoûi ra môùi
bieát, coù moät thuôû cuï ngoài
Toång Ñoác Haø Ñoâng ! Cuï
Vuõ Huy Chieåu, ñaäu Tuù Taøi keùp
nhöng taøi hoa raát möïc, tuy ñoâi
maét ñaõ leøm nheøm nhöng moãi
laàn cuï vieát xong moät baøi vaên
chöõ Haùn treân baûng ñen, toâi
nhìn say meâ ngaây ngaát. Nhöõng
neùt chaám, pheát, soå tung hoaønh, bay
böôùm, ñeïp nhö nhöõng laù
tre ñan vaøi nhau...
OÂi ! tuoåi hoa nieân thoaùng nhanh nhö côn
gioù. Môùi ñaây ngaøy naøo
maø ñaõ gaàn hai möôi naêm.
Toâi caàm laáy heát cuoán naày
tôùi cuoán kia, cuoái cuøng roài
choïn laáy boä saùch boùi cuûa gia
ñình. Ñoù laø moät boä
saùch xöa laém roài, cuû kyû, taû
tôi. Khoâng
bieát töø
ñôøi naøo, trong nhaø ñaõ
coù boä saùch naày, khi lôùn leân
ñaõ coù noù treân baøn
vieát cuûa
ba toâi. Saùch goàm coù saùu cuoán
moûng nhoû, in baèng baûn caây khaéc
tay,
neùt chöõ
raát thoâ sô, giaáy baïch moûng tanh,
xeáp ñoâi laïi laøm moät tôø,
maøu giaáy ñaõ
oá vaøng
ngaø ngaø, moái moït aên luûng nhieàu
choã thaønh nhöõng ñöôøng
ngoaèn ngoeøo,
ñen ñuûi.
Ñoù laø quyeån " Taêng San Boác
Dòch" cuûa Daõ Haïc Laõo Nhôn.
Toâi beøn
caàm xuoáng
nhaø döôùi, kieám giaáy ni loâng
bao laïi thaønh nhieàu lôùp, duøng
baøn uûi
ñoát
cho dính khaén caùc moái raùp, neáu
coù bò nöôùc bieån thaám vaøo,
noù cuõng khoâng
muïc ñöôïc.
Boä saùch ñaõ laâu naêm laém
roài, khoâng theå ñeå cho noù hö
raùch theâm.
Caùc quyeån
khaùc, coù tieàn coù theå mua laïi
ñöôïc, ôû Hoàng Koâng,
Ñaøi Loan thieáu g!
Quyeån naày
thì khoâng. Caùi giaù trò khoâng
phaûi laø ôû noäi dung cuûa noù
maø laø kyû
nieäm cuûa
gia ñình. Ñaõ bao laàn oâng
toâi, baùc toâi, ba toâi, ñaõ caàm
leân, laät ra coi tôùi coi lui, ngaâm nga
töøng caâu phuù caâu thô, ... roài
baây giôø tieáp tuïc tôùi toâi
nöõa. Neáu ñeå laïi, maáy
traêm trang giaáy baïch chæ ñuû cho
maáy oâng ghieàn duøng quaán thuoác
huùt trong vaøi tuaàn!
Luùc ñoù thì Duyeân vöøa
ôû tröôøng veà. Toâi beøn
cho hay chuyeán ñi. Naøng nghe tin
nhö töø
cung traêng rôùt xuoáng, cuõng nhö
toâi ban naûy, naøng khoâng bieát laáy
gì boû gì. Cuoái cuøng roài hai
vôï choàng gom goùp chuùt ñænh
quaàn aùo, tieàn baïc, ñoà vaät
duïng tuøy thaân caàn thieát haøng
ngaøy. Nhieàu nhöùt laø thuoác
men cho ñöùa con trai nhoû, thaèng Taâm
Bi môùi vöøa taäp ñi laåm ñaåm.
Moùn naøo cuõng tieác, muoán mang theo
heát. Maø laøm sao ñöôïc, ñi
troán chôù boä ñi du lòch sao !
Khi hai caùi gioû xaùch tay cuûa toâi vaø
Duyeân ñaõ ñaày, saép ñöôïc
ñoùng kín thì maù toâi töø
trong phoøng ñi ra, caàm moät môù
thuoác nheùt voâ theâm, mieäng daën
doø:
-Hai con raùn giöõ maáy moùn thuoác
naày. Ñi ñöôøng xa, bònh
hoaïn loâi thoâi, coù noù
cuõng ñôõ,
hoång coù ba maày vôùi tao theo, ruûi
tuïi baây ñau yeáu, khoâng bieát
roài laøm
sao xoay trôû
?
Maù toâi nhö vaäy ñoù, luùc
naøo baø cuõng coi toâi nhö coøn
nhoû xíu, thaáy coù boån
phaän phaûi
chaêm soùc, nuoâi naáng, daïy doã,
ngay caû khi toâi ñaõ coù vôï
coù con. Noùi
xong, baø giaèng
laáy thaèng Bi, oâm chaët noù vaøo
loøng. Toâi nhìn leân traàn nhaø,
maáy
ngoïn ñeøn
oáng traéng hình nhö khoâng coøn
song song maø chuùng chaäp choaïng ñaâm
xieâng vaøo
nhau. Ba toâi ñöùng caïnh beân
huùt thuoác lieân mieân. OÂng baát
ñoäng nhö
pho töôïng,
im lìm khoâng noùi naêng. Coù leõ
hình aûnh toâi boàng con ñi vöôït
bieân tröa nay, gioáng y nhö hình aûnh
boán möôi naêm veà tröôùc,
töø bôø soâng Döông Ñoâng
cuûa haûi ñaûo Phuù Quoác xa xoâi,
oâng ñaõ aúm toâi theo ghe baàu
maø veà ñaát lieàn ñeå
chaïy giaëc Nhöït Boån. Toâi nghe
ñau nhoùi trong loøng. Caên nhaø
roäng rinh, töø laâu roài noù ñaõ
troáng trôn. Cuõng may laø coøn coù
anh em tuïi toâi, quaây quaàn aám aùp.
Baây giôø xuùm ruû nhau ñi nhö
ñaøn chim töù taùn, xao xaùc bay
lìa toå. Caùi toå roäng theânh thang
chæ coøn coù hai con chim giaø ngô ngaùc,
bô vô. Roài ñaây ai lo côm
nöôùc, ai ñôõ ñaàn
vieäc nhaø vieäc cöûa, bònh hoaïn
ai lo chaêm soùc thuoác thang?
Ba maù toâi ñoù, hai oâng baø giaø
da deû nhaên nheo nhö voû caây sao, caây
daàu, löng
coøng goái
moõi, soáng ñaõ treân baûy möôi
naêm trong caùi cuoäc ñôøi ñau
khoå ñaày
nöôùc
maét naày. Baây giôø moät laàn
nöõa, chöùng kieán baày con chaùu
ñöùt ruoät ra ñi
ñeå ñeán
moät phöông trôøi xa xoâi naøo
ñoù, maø töông lai chöa bieát
theá naøo ?
Toâi baát chôït oâm laày hai ngöôøi
maø khoùc ngaát nhö moät ñöùa
con nít leân ba.
Nhöõng
doøng nöôùc maét traøo ra nhö
suoái, khoâng kìm laïi ñöôïc.
Ba toâi noùi trong noã
ngheïn ngaøo:
-Ñeå tuïi baây ñi, tao ñöùt
töøng khuùc ruoät, nhöng bieát laøm
sao baây giôø " -ngöôøi ta
khoâng ñeå
cho gia ñình mình soáng yeân.
OÂi " Tình cha meï thöông con ñeå ñaâu cho heát. Baây giôø ngoài treân xe, toâi luïc loïi trong xaùch tay ñeå kieám caùi khaên, baát ngôø ñuïng phaûi maáy moùn thuoác maø maù toâi ñaõ nheùt theo. Boãng döng toâi thaáy choaùng vaùng quay cuoàng, ñaàu oùc loän xoän, lung tung, roái beng nhö nuøi chæ. Nhöõng hình aûnh chaäp choaïng raùp noái. Thaáp thoaùng ñaâu ñaây, toâi thaáy caùi nhaø caån gaïch söù traéng soá 16 ñöôøng Nguyeãn Thaùi Hoïc, thò xaõ Phuù Cöôøng coù ba toâi ñeo kieáng giaø, aùo sô mi traéng ngoài baùn thuoác, maù toâi aùo baø ba traéng, quaàn laõnh ñen,xaùch gioû maây ñi chôï. Loái xoùm coù chuù tö Vuõ Vaên Lö, oám oám cao cao ngoài treân chieác gheá treùo baèng da ñeå ñoùng giaøy, coâ hai Hieäp Thaønh maäp phuïc phòch môû tieäm caàm ñoà, coâ hai Hieäu traéng treûo, dòu nhieãu beân tieäm thuoác taây, oâng Myõ Kieàu coù taät chön ñöùng eïo mình moät beân, uoán toùc cho khaùch, baùc Hai Ñöùc Hoaø maäp maïp, baùn saét baùn ñinh. Treân doác nhaø thöông, mieät Böng Caûi, coù caùc baïn toâi, anh Höng, anh Thaïnh, anh Phuùc, anh On, taát caû quaây quaàn thaân aùi, keå chuyeän buoàn vui ñôøi daïy hoïc vaø nhöõng ñöùa hoïc troø thaân yeâu nöõa, chuùng ñang hoïc taäp noâ ñuøa ôû saân tröôøng.
Toâi thaáy heát, raát roõ nhöõng
kyû nieäm cuûa treân ba möôi maáy
naêm soáng yeân vui ôû caùi vuøng
ñaát traùi ngoït caây laønh naày.
Toâi cuõng nhìn thaáy nhöõng chieác
xe thoå moä giaø nua chaát ñaày
gioáng gaùnh, loïc coïc, loïc coïc chaïy
treân nhöõng ñöôøng ñaát
ñoû ngoaèn ngoeøo Töông Bình,
Beán Theá, Myõ Haûo, hai beân laø
ruoäng raåy xanh maùt. Nhöõng ngöôøi
ñaøn baø lam luû taàn taûo xuoâi
ngöôïc, nhöõng ngöôøi daân
queâ ngheøo khoå, dang naéng daàm söông,
vun xôùi nhöõng luoáng rau xanh...
Cuoäc ñôøi toâi ñoù. Noù
gaén chaët vaøo nhöõng hình aûnh
thieät ñôn sô, thieät taàm
thöôøng
nhöng ñaày ñuû quaù, thaân
thöông quaù. Toâi coøn öôùc
muoán gì hôn ? Vaäy maø
ñeán
gaàn nöûa cuoäc ñôøi, baét
buoäc phaûi ñaønh ñoaïn ra ñi,
ñeå ñeán hay khoâng ñeán,
moät goùc
bieån chaân trôøi xa laï naøo ñoù,
khoâng cha meï, khoâng ngöôøi thaân,
khoâng
baïn beø,
roài seõ soáng chung vôùi nhöõng
ngöôøi khoâng cuøng maøu da, khoâng
cuøng
tieáng noùi...
Toâi khoâng theå töôûng töôïng
roài seõ ra sao nöõa !
Duyeân chaéc cuõng mang taâm traïng roái
bôøi, naøng cuõng uû ruû khoâng
keùm, töø khi
caát böôùc
ra khoûi nhaø tôùi giôø khoâng
nghe noùi naêng. Xe ñaõ qua khoûi
quaän Laùi
Thieâu, ngang
qua loø ñöôøng Vónh Phuù,
nhöõng thöûa ruoäng mía nguùt
ngaøn, xanh ngaên ngaét, muøi nöôùc
cheø ngaøo ngaït thoaûng vaøo loøng
xe, moät taám baûng to ñöïng beân
ñöôøng ñeå laøm ranh giôùi
Bình Döông vôùi Gia Ñònh.
Boán chöõ sôn xanh ñaäm neùt
" Heïn ngaøy taùi ngoä " ñaäp maïnh
vaøo maét, khieán toâi baøng hoaøng.
Duyeân nghieâng qua tai, noùi thieät nhoû:
-Vónh bieät Bình Döông phaûi khoâng
anh ?
Bình
Döông baây giôø nhö moät coá
nhôn, saép rôøi xa trong maét nhöng
khoâng phaûi
trong loøng,
laøm sao coù theå deã daøng phai laït
ñöôïc, daàu ôû choán nghìn
truøng vôøi
vôïi.