SOAÏN THAÛO VAØ TU CHÍNH HIEÁN PHAÙP

                                                                                                 TS NGUYEÃN HOÏC TAÄP
                                                                                                              Padova - Italia

  Chuùng ta thöôøng nghe noùi Quoác Gia naày ñang trieäu taäp UÛy Ban Soaïn Thaûo Hieán Phaùp, Ñaûng Phaùi kia ( tröôøng hôïp Quoác Gia ñang bò moät chính ñaûng thao tuùng) ñang chuaån bò tu chính, söûa ñoåi Hieán Phaùp, caét boû ñieàu noï khoaûn kia cuûa Hieán Phaùp. Moät caâu hoûi töï nhieân ñeán vôùi baát cöù ai trong chuùng ta laø chuùng ta haøi loøng hay khoâng veà thieän chí cuûa nhöõng ñeà nghò ñöôïc ñöa ra.

Caââu traû lôøi dó nhieân tuøy thuoäc vaøo quan nieäm cuûa chuùng ta vaø quan nieäm cuûa nhöõng ngöôøi " thaønh taâm thieän chí" veà Hieán Phaùp coù töông ñoàng hay khoâng.

Chuùng toâi khoâng coù yù daøi doøng ñònh nghóa theo nguyeân ngöõ cuõng nhö lòch söû cuûa quan nieäm Hieán Phaùp, ñieàu ñoù ai trong chuùng ta cuõng tìm thaáy ñöôïc deã daøng trong caùc saùch giaùo khoa. Ñieàu maø chuùng toâi muoán neâu leân nhö laø xaùc tín maø moät Quoác Gia daân chuû, töï do vaø nhaân baûn phaûi coù, laø Hieán Phaùp noùi rieâng vaø Luaät Phaùp noùi
chung ( goàm luaät Hieán Phaùp vaø luaät leä thoâng thöôøng, nhöõng aùp duïng phaùt xuaát töø neàn taûng ñöôïc Hieán Phaùp xaùc ñònh) khoâng phaûi laø duïng cuï cuûa giôùi thoáng trò
ñöông quyeàn nhaèm aùp ñaët treân ñaàu treân coå thaønh phaàn bò trò ñeå ñaït ñöôïc muïc ñích 1 .Hieán Phaùp vaø luaät phaùp laø nhöõng theå thöùc, ñieàu leä treân ñoù cuoäc soáng chung trong coäng ñoàng quoác gia ñöôïc toå chöùc 2 . Neáu ñoàng yù ñöôïc vôùi nhau veà ñònh nghóa toång quaùt treân cuûa Hieán Phaùp vaø Luaät Phaùp theo tö töôûng cuûa GS P. Biscaretti di Ruffìa vaø G.C. Reghezzi ( ñaïi hoïc Boccone, Milano-YÙ), chuùng ta coù theå tieáp tuïc cuoäc haønh trình vôùi nhau ñeå duyeät xeùt nhöõng ñaëc ñieåm noùi leân tinh thaàn maø moät Hieán Phaùp
daân chuû, töï do vaø nhaân baûn phaûi coù vaø laø nieàm öôùc voïng cho cuoäc soáng chung trong töông lai cuûa daân toäc Vieät Nam.

Vaø sau ñaây laø nhöõng ñaëc ñieåm treân maø chuùng toâi ñaõ tìm thaáy ñöôïc qua Hieán Phaùp cuûa caùc Quoác Gia taân tieán Taây AÂu, Hieán Phaùp ñaõ giuùp ngöôøi daân Taây AÂu kieán thieát laïi queâ höông ñoå naùt cuûa hoï sau Theá Chieán thöù II, höôùng daån hoï tieán leân haøng cöôøng quoác cuûa theá giôùi hieän ñaïi:

               1) Hieán Phaùp nhaân baûn.
               2) Hieán Phaùp baûo chöùng.
               3) Hieán Phaùp daân chuû.
               4) Hieán Phaùp thöïc höõu.
               5) Hieán Phaùp vôùi töï do tieâu cöïc vaø tích cöïc.
               6) Hieán Phaùp thöïc hieän quyeàn vaø töï do cuûa ngöôøi daân qua cô cheá Quoác Gia.
               7) Hieán Phaùp vôùi daân chuû ña nguyeân vaø thieâåu soá
               ñoái laäp.
               8) Hieán Phaùp daân chuû taûn quyeàn.

          1 – Hieán Phaùp nhaân baûn.

Moät trong nhöõng ñaëc tính noåi baäc cuûa cuûa caùc Hieán Phaùp Taây AÂu laø nhaân phaåm con ngöôøi ñöôïc ñaët ôû ñòa vò noåi baät trong Hieán Phaùp.
Nhaân phaåm, quyeàn vaø töï do cuûa con ngöôøi ñöôïc ñaët ôû ñòa vò trung taâm ñieåm, toái thöôïng vaø baát khaû xaâm phaïm trong toå chöùc Quoác Gia. Baûn Tuyeân ngoân Ñoäc Laïâp 1776 cuûa Hoa Kyø vaø Baûn Tuyeân NgoânNhaân Quyeàn vaø Quyeàn Coâng Daân Caùch Maïng Phaùp 1789 ñaët ñòa vò con ngöôøi ôû phaàn Tieàn Ñeà, ñeå noùi leân tính caùch quan troïng cuûa lôøi tuyeân boá: Quoác Gia long troïng tuyeân boá cam keát tröôùc quoác daân seõ
thöïc thi vieäc toân troïng nhaân phaåm, quyeàn vaø töï do cuûa con ngöôøi.

Tinh thaàn vöøa keå ñöôïc Hieán Phaùp 1949 Coäng Hoaø Lieân Bang Ñöùc laäp laïi ôû ñieàu khoaûn ñaàu tieân cuûa Hieán Phaùp vaø tuyeân boá nhö laø moät ñieàu khoaûn luaät coù tính caùch baét buoäc phaûi tuaân haønh ñoái vôùi moïi quyeàn löïc Quoác Gia:
" Nhaân phaåm con ngöôøi baát khaû xaâm phaïm. Moïi quyeàn löïc Quoác Gia coù boån phaän kính troïng vaø baûo veä nhaân phaåm ñoù...
Caùc quyeàn caên baûn ñöôïc keå sau ñaây coù giaù trò baét buoäc ñoái vôùi cô quan laäp phaùp, haønh phaùp vaø tö phaùp nhö laø nhöõng quyeàn ñoøi buoäc tröïc tieáp".3
Vaø lieân tieáp trong 18 ñieàu khoaûn keá tieáp, Hieán Phaùp 1949 CHLBÑ lieät keâ caùc quyeàn caên baûn con ngöôøi nhö laø nhöõng ñieàu khoaûn luaät coù giaù trò baét buoäc tröïc tieáp ñoái vôùi caùc cô cheá quyeàn löïc Quoác Gia , tröôùc khi ñöa ra ñònh nghóa theå cheá chính trò vaø phöông thöùc toå chöùc Quoác Gia ôû ñieàu 20. Ñieàu ñoù cho thaáy daân toäc Ñöùc ñaët con ngöôøi ôûñòa vò toái thöôïng vaø trung taâm ñieåm trong toå chöùc Quoác Gia. Con ngöôøi
coù tröôùc, ôû ñòa vò toái thöôïng vaø laø chuû nhaân quyeàn löïc Quoác Gia:
Quoác Gia ñöôïc ñöôïc toå chöùc ñeå phuïc vuï con ngöôøi chôù khoâng ngöôïc laïi.

Cuõng vaäy, Hieán Phaùp 1947 YÙ Quoác tuyeân boá nhaân phaåm, quyeàn vaø töï do cuûa con ngöôøi lieân tieáp trong 54 ñieàu khoaûn ñaàu tieân cuûa Hieán Phaùp, tröôùc khi ñeà caäp ñeán theå cheá toå chöùc Quoác Gia töø ñieàu 55 trôû ñi, noùi leân tinh thaàn toân troïng nhaân phaåm cuûa daân toäc YÙ.

Vaø chuùng ta cuõng coù theå tìm thaáy tinh thaàn vöøa ñeà caäp ôû baát cöù Hieán Phaùp Taây AÂu naøo khaùc.

2 – Hieán Phaùp baûo chöùng.

Do tin töôûng vaøo söï thaønh tín, thoâng leä taäp tuïc, vieäc khoâng ñuùc keát Hieán Phaùp thaønh moät vaên baûn duy nhaát laøm neàn taûng cho vieäc toå chöùc quoác gia, moät vaøi taùc giaû Anh quoác coù nhöõng ñònh nghóa thieáu soùt nhö:
" Hieán Phaùp laø vaên baûn toång keát moät soá luaät leä, hôïp phaùp cuõng nhö khoâng, ñeå ñieàu haønh hoaït ñoäng cuûa Chính Phuû ".4

" Hieán Phaùp laø moät vaên kieän xaùc ñònh caùc luaät leä ñeå quy ñònh thaønh phaàn, quyeàn haïn, phöông thöùc toå chöùc nhöõng cô caáu chính cuûa Chính Quyeàn5 .

Traùi laïi, neáu chuùng ta laáy Hieán Chöông Pennsylvania 28.9.1776 cuûa Hoa Kyø, chuùng ta seõ nhaän thaáy moät caùch roõ raøng Hieán Chöông neâu ra 2 yeáu toá:

               - sô ñoà vaø phöông thöùc toå chöùc Chính Phuû,
               - caùc phöông thöùc baûo ñaûm quyeàn vaø töï do cuûa ngöôøi daân.

          Trong tinh thaàn vöøa keå, Carl J. Friedrich xaùc ñònh raèng:

" Hieán Phaùp khoâng phaûi chæ laø moät vaên kieän neâu leân theå cheá chính trò, maø laø moät vaên kieän neâu leân theå cheá chính trò ñaëc bieät, khoâng nhöõng ñeå neâu leân ñaëc tính cuûa Quoác Gia, maø coøn ñeå giôùi haïn haønh ñoäng cuûa Chính Quyeàn".6

Hieán Phaùp laø moät vaên baûn neàn taûng, laø Luaät Phaùp caên baûn (Grundgesetz, Ñöùc ngöõ) khôûi thuûy treân ñoù moät Quoác Gia trong töông lai seõ ñöôïc xaây döïng, ñöôïc ngöôøi daân Taây AÂu luoân luoân hieåu ñoàng nghóa vôùi " Moät vaên baûn baûo chöùng ( Garantismo). ÔÛ Taây AÂu, ngöôøi daân ñoøi buoäc phaûi coù Hieán Phaùp , neáu muoán thieát laäp Quoác Gia. Hieán Phaùp ñoái vôùi hoï laø moät vaên baûn luaät phaùp neàn taûng hay moät loaït caùc nguyeân taéc cô baûn, theå hieän moät theå cheá Quoác Gia, nhaèm giôùi haïn moïi caùch xöû duïng quyeàn haønh töï tung töï taùc vaø baûo ñaûm moät chính quyeàn coù giôùi haïn".7

Do tính caùch baûo chöùng ñoù maø ñoïc Hieán Phaùp Taây AÂu chuùng ta thaáy nhan nhaûn nhöõng ñieåu khoaûn nhö:
" Töï do caù nhaân laø ñieàu baát khaû xaâm phaïm.8  .
" Tö gia laø laõnh vöïc baát khaû xaâm phaïm" .9
" Töï do thö tín vaø moïi hình thöùc thoâng ñaït caù nhaân khaùc laø quyeàn baát khaû xaâm phaïm.10
"...Moïi hình thöùc baét giöõ, khaùm xeùt, luïc soaùt ñoái vôùi caù nhaân cuõng nhö moïi hình thöùc giôùi haïn töï do caù nhaân khaùc ñeàu khoâng ñöôïc chaáp nhaän, neáu khoâng coù aùn traùt toøa coù lyù do chính ñaùng vaø chæ döôïc thi haønh trong caùc tröôøng hôïp vaø theo caùch thöùc ñöôïc luaät phaùp aán ñònh.
Trong tröôøng hôïp caàn thieát vaø khaån caáp, ñöôïc luaät phaùp ñònh tröôùc, nhaân vieân coâng löïc coù theå aùp duïng bieän phaùp taïm thôøi, nhöng phaûi thoâng baùo cho cô quan tö phaùp noäi trong 48 tieáng ñoàng hoà sau ñoù, vaø neáu khoâng ñöôïc cô quan tö phaùp ñoàng thuaän trong 48 tieáng ñoàng hoà keá tieáp, caùc bieän phaùp taïm thôøi treân phaûi ñöôïc
hieåu laø ñaõ ñöôïc thu hoài vaø trôû thaønh voâ hieâu löïc.

Moïi khoáng cheá ngöôïc ñaõi theå xaùc vaø tinh thaàn ñoái vôùi ngöôøi ñang bò giaûm thieåu töï do ñeàu seõ bò tröøng phaït.11 .
" Hình phaït khoâng theå naøo goàm nhöõng ngöôïc ñaõi traùi vôùi tính caùch nhaân ñaïo vaø nhaân phaåm con ngöôøi. Caùc hình phaït phaûi nhaèm muïc ñích caûi huaán ngöôøi bò keát aùn12 .
" Khoâng ai coù theå bò thuyeân chuyeån ra khoûi thaåm quyeàn cuûa thaåm phaùn ñöôïc luaät phaùp tieàn ñònh ñeå xeùt xöû "  Chuùng toâi vöøa trích daån moät soá ñieàu khoaûn ( coøn nhieàu
ñieàu khoaûn khaùc nöõa) baûo chöùng cuûa Hieán Phaùp, noùi leân tính caùch " nhìn nhaän, kính troïng vaø baûo veä" nhaân phaåm, quyeàn vaø töï do con ngöôøi cuûa toå chöùc Quoác Gia,
choáng laïi moïi laïm quyeàn, cöôõng cheá baát coâng baát cöù töø ñaâu ñeán.

3 – Hieán Phaùp daân chuû.

Theå cheá daân chuû cuûa toå chöùc Quoác Gia ñöôïc Hieán Phaùp 1947 YÙ Quoác neâu leân ôû ñieàu 1, töùc laø ngay ôû ñieàu khoaûn ñaàu tieân cuûa Hieán Phaùp ñeå xaùc ñònh moät caùch
long troïng theå cheá chính trò maø daân toäc YÙ quyeát ñònh thöïc thi trong vieäc toå chöùc Quoác Gia mình:
" Quyeàn toái thöôïng cuûa Quoác Gia thuoäc veà daân chuùng. Daân chuùng haønh xöû quyeàn toái thöôïng theo hình thöùc vaø trong giôùi möùc cuûa Hieán Phaùp.14  .
Cuõng vaäy, quyeàn toái thöôïng cuûa Quoác Gia thuoäc veà daân chuùng hay theå cheá daân chuû ñöôïc Hieán Phaùp CHLBÑ long troïng tuyeân boá ôû ñieàu 20, cuøng moät ñieàu khoaûn ñöôïc duøng ñeå ñònh nghóa baûn theå vaø toå chöùc Quoác Gia, sau khi ñaõ daønh 19 ñieàu khoaûn ñaàu ñeå noùi leân nhaân phaåm, quyeàn vaø töï do con ngöôøi , nhö chuùng toâi ñeà caäp ôû treân:

" ...Moïi quyeàn haønh cuûa quoác Gia ñeàu phaùt xuaát töø daân chuùng. Quyeàn haønh Quoác Gia ñöôïc daân chuùng haønh xöû qua caùc cuoäc baàu cöû, tröng caàu daân yù vaø qua caùc cô quan chuyeân bieät cuûa quyeàn Laäp Phaùp, Haønh Phaùp vaø Tö Phaùp15 .

Nhöng theå cheá daân chuû khoâng phaûi chæ coù vaäy, neâu leân " daân chuû " coù nghóa laø daân laøm chuû, daân coù chuû quyeàn hay " quyeàn toái thöôïng cuûa Quoác Gia thuoäc veà daân
" laø ñuû.

Daân Chuû coøn coù nghóa laø Hieán Phaùp phaûi xaùc ñònh daân chuùng haønh xöõ quyeàn toái thöôïng cuûa mình trong coäng ñoàng Quoác Gia nhö theá naøo: " theo phöong thöùc vaø trong giôùi möùc cuûa Hieán Phaùp"( Hieán Phaùp YÙ) vaø " qua caùc cuoäc baàu cöû, tröng caàu daân yù vaø qua caùc cô quan chuyeân bieät cuûa quyeàn Laäp Phaùp, HaønhPhaùp vaø Tö Phaùp"( Hieán Phaùp CHLBÑ).

Coøn nöõa, Hieán Phaùp cuõng coù nhieäm vuï xaùc ñònh theå thöùc laøm theá naøo ñeå ngöôøi daân trao quyeàn cuûa mình cho nhöõng ngöôøi ñaïi dieän , ñeå hoï haønh xöû thay mình trong moät
Quoác Gia theo daân chuû ñaïi dieän ( ngoaïi tröø tröôøng hôïp tröng caàu daân yù laø theå thöùc haønh xöû daân chuû tröïc tieáp). Bôûi leõ neáu theå thöùc trao quyeàn khoâng ñöôïc xaùc
ñònh moät caùc minh baïch vaø coâng bình, nhöõng ngöôøi ñöôïc coi laø ñaïi dieän " cô quan chuyeân bieät cuûa quyeàn Laäp Phaùp,Haønh Phaùp vaø Tö Phaùp" hay " ñoäi nguõ tieàn phong cuûa nhaân daân, löïc löôïng laõnh ñaïo cuûa giôùi coâng nhaân, noâng daân vaø cuûa caû daân toäc..." coù theå töôùc quyeàn cuûa ngöôøi daân vaø haønh xöû moät caùch baát chính.

Theå thöùc ñoù ñaõ ñöôïc Hieán Phaùp 1949 CHLBÑ xaùc ñònh:

" Caùc Nghò só Haï Vieän ñöôïc tuyeån choïn qua caùc cuoäc phoå thoâng ñaàu phieáu, tröïc tieáp, töï do, bình ñaúng vaø kín16  .

Cuõng vaäy, " ÔÛ caùc Tieåu Bang ( Laender), Vuøng ( Kreise) vaø Xaõ AÁp ( Gemeinden),
daân chuùng phaûi coù ñöôïc caùc vò ñaïi dieän ñöôïc tuyeån choïn qua caùc cuoäc phoå thoâng ñaàu phieáu, tröïc tieáp, töï do, bình ñaúng vaø kín". 17

Vaø sau khi xaùc ñònh theå thöùc chuyeån giao quyeàn haønh, phöông thöùc vaø giôùi möùc haønh xöû theo Hieán Phaùp aán ñònh, chính theå daân chuû vaãn chöa ñöôïc coi laø keát thuùc. Ai coù theå baûo ñaûm cho laø giôùi thöøa haønh ñöôïc daân chuùng trao quyeàn laø nhöõng ngöôøi lieâm chính, hieäu naêng, haønh quyeàn theo luaät ñònh chính ñaùng khoâng laïm quyeàn töï tung töï taùc?

Noùi caùch khaùc laøm sao daân chuùng coù theå kieåm soaùt ñöôïc haønh vi cuûa nhöõng keû thöøa haønh?

Neáu Chính Phuû thieáu hieäu naêng hoaëc haønh quyeàn töï tung töï taùc, Quoác Hoäi coù theå boû phieáu baát tín nhieäm Thuû Töôùng vaø yeâu caàu Toång Thoáng giaûi taùn Chính Phuû ( Ñieàu 67, id.).

Neáu Haï Vieän khoâng chu toaøn nhieäm vuï mình, Toång Thoáng coù theå giaûi nhieäm Haï Vieän tröôùc ñònh kyø ( Ñieàu 68, id.).

Neáu Chính Phuû, Haï Vieän töï tung töï taùc ban haønh caùc ñaïo luaät baát chính , vi hieán chæ caàn Chính Phuû cuûa moät Tieåu Bang, 1/3 Nghò só cuûa Haï Vieän hay ngay caû baát cöù moät caù nhaân naøo ñeå ñôn ñeán Vieän Baûo Hieán , thaønh phaàn haønh xöû quyeàn haønh töï tung töï taùc tuøy hyû seõ bò Vieän Baûo Hieán phaùn quyeát( Ñieàu 93, id.).

Ngoaøi ra Hieán Phaùp 1949 CHLBÑ coøn tieân lieäu moät Uûy Ban Thöôøng Tröïc Baûo Veä Nhaân Quyeàn taïi Haï Vieän ( Wehrbeauftrage) ñeå kieåm soaùt moïi haønh vi gaây toån thöông ñeán quyeàn vaø töï do cuûa ngöôøi daân baát cöø töø ñaâu ñeán ( Ñieàu 45b, id.).

Daân chuû laø vaäy. Daân chuû khoâng chæ coù nghóa laø tuyeân boá ngöôøi daân laøm chuû, maø coøn ngöôøi daân coù phöông theá höõu hieäu ñeå trao quyeàn cho caùc ngöôøi ñaïi dieän, kieåm soaùt caùch haønh xöû quyeàn bính cuûa hoï ñeå ñònh chuaån hieäu naêng vaø theo ñuùng ñöôøng loái phaùp ñònh.

4 – Hieán Phaùp daân chuû thöïc höõu.

Trong phaàn noùi veà tính caùc baûo chöùng cuûa Hieán Phaùp, chuùng toâi lieät keâ ra moät loaït caùc quyeàn vaø töï do cuûa ngöôøi daân maø Hieán Phaùp ñöùng ra baûo ñaûm nhö laø nhöõng quyeàn caên baûn baát khaû xaâm phaïm cuûa con ngöôøi.

Thaät ra neâu leân nhö vaäy khoâng khoù khaên gì. Hieán Phaùp naøo cuõng tuyeân boá. Thaäm chí nhöõng Hieán Phaùp ñoäc taøi cuûa Hitler vaø Mussolini cuõng khoâng thieáu. Bôûi leõ tuyeân boá nhö treân môùi laø caùch nhìn nhaän treân lyù thuyeát ( formel). Ñieàu quan troïng laø laøm theá naøo ñeå nhöõng ñieàu tuyeân boá treân ñöôïc theå hieän thöïc söï trong thöïc teá. Tinh thaàn bieán nhöõng ñieàu tuyeân boá treân lyù thuyeát thaønh nhöõng quyeàn vaø töï do
ñöôïc theå hieän trong thöïc taïi ñöôïc caùc nhaø hieán phaùp hoïc (constitutionalistes) meänh danh laø tinh thaàn " daân chuû thöïc höõu "(democrazia effettiva hay democrazia sostanziale).

Muoán theå hieän tinh thaàn " daân chuû thöïc höõu ", ngoaøi vieäc tuyeân boá treân lyù thuyeát, Hieán Phaùp phaûi döï lieäu caùc ñieàu kieän vaø phöông tieän ñeå caùc ñieàu mình tuyeân boá coù theå hieän thöïc.

Tinh thaàn " daân chuû thöïc höõu" ñoù ñaõ ñöôïc Hieán Phaùp 1949 CHLBÑ neâu leân nhö laø nhöõng ñieàu luaät coù hieäu löïc baét buoäc ñoái vôùi Quoác Gia:

" ...Caùc quyeàn caên baûn ñöôïc keå sau ñaây ( quyeàn vaø töï do caên baûn cuûa con ngöôøi töø ñieàu 1-20 nhö ñaõ noùi) coù giaù trò baét buoäc ñoái vôùi cô quan laäp phaùp, haønh phaùp vaø tö phaùp nhö laø nhöõng quyeàn ñoøi buoäc tröïc tieáp". 18

Cuøng trong tinh thaàn ñoù, nhöng vôùi caùi nhìn khaùc, Hieán Phaùp YÙ quy traùch cho Quoác Gia phaûi taïo ñieàu kieän cho ngöôøi daân ñöôïc höôûng caùc quyeàn vaø töï do cuûa mình:

" Boån phaän cuûa Quoác Gia laø deïp boû ñi nhöõng chöôùng ngaïi vaät veà phöông dieän kinh teá vaø xaõ hoäi, laø nhöõng chöôùng ngaïi vaät trong khi giôùi haïn thöïc söï töï do vaø bình ñaúng cuûa ngöôøi daân, ngaên caûn khoâng cho hoï phaùt huy trieån nôû toaøn veïn con ngöôøi cuûa mình vaø tham gia thieát thöïc vaøo toå chöùc chính trò, kinh teá vaø xaõ hoäi cuûa xöù
sôû19  .

Ñeà caäp ñeán quyeàn ñöôïc baûo veä söùc khoeû, quyeàn ñöôïc giaùo duïc, quyeàn cuûa nhöõng ngöôøi taøn taät vaø khuyeát keùm ñöôïc trôï giuùp... Hieán Phaùp YÙ tuyeân boá:

" Caùc boån phaän cuûa Quoác gia ñöôïc keå trong caùc ñieàu khoaûn naày seõ ñöôïc giao cho caùc cô quan ñöôïc thieát laäp ñeå thi haønh hoaëc boå tuùc thay cho Quoác Gia20  .

Tinh thaàn thöïc höõu laø vaäy. Quoác Gia khoâng nhöõng chæ ñöùùng ra tuyeân boá , maø coøn döï lieäu ñieàu kieän vaø cô cheá ñeå thöïc hieän ñieàu mình tuyeân boá doái vôùi ngöoøi daân.

5 – Hieán Phaùp vôùi töï do tieâu cöïc vaø töï do tích cöï.c

Trong phaàn Hieán Phaùp baûo chöùng, chuùng ta ñaõ lieät keâ nhieàu lôøi tuyeân boá quyeàn vaø töï do cuûa ngöôøi daân . Nhöng tuyeân boá nhö vaäy, Hieán Phaùp chæ tuyeân boá döôùi hình thöùc tieâu cöïc.

" Tö gia laø laõnh vöïc baát khaû xaâm phaïm21 .chaúng haïn , laø moât loái tuyeân boá quyeàn töï do tieâu cöïc. Ñieàu ñoù coù nghóa laø Chính quyeàn khoâng ñöôïc xaâm phaïm gia cö , luïc xeùt , tröng thu taøi vaät trong nhaø ngöôøi daân, neâu khoâng coù aùn traùt vôùi lyù do chính ñaùng.
Ngöôøi daân Taây AÂu ñaõ bieán theå Quoác Gia hoï töø quaân chuû ñoäc toân qua theå cheá daân chuû, töø caùc theå cheá chuyeân cheá ñoäc taøi qua daân chuû ñaïi nghò, laáy Quoác Hoäi laøm baûo chöùng cho töï do. Nhöng Hieán Phaùp cuûa hoï khoâng ngöøng laïi ôû trình ñoä Hieán Phaùp baûo chöùng tieâu cöïc " Chính quyeàn khoâng ñöôïc can döï, luïc xeùt, baét bôù, ñaøn aùp, giam
caàm...". Noùi moät caùch ngaén goïn " ngöôøi daân ñöôïc töï do khoûi"( liberteù de...). Theå cheá daân chuû cuûa ngöôøi daân Taây AÂu, maø Hieán Phaùp laø vaên baûn bieåu töôïng, ñaõ tieán xa hôn nhöõng gì chæ goùi gheùm trong caâu "Chính quyeàn khoâng ñöôïc".

Ngöôøi daân trong theå cheá daân chuû Taây AÂu laø ngöôøi daân ñöôïc quan nieäm nhö moät chuû theå naêng ñoäng, ñaày saùng kieán , chính mình ñöùng ra ñaûm laáy traùch nhieäm coäng taùc xaây döïng cuoäc soáng Quoác Gia cho chính mình vaø cho ñoàng baøo mình. Do doù ngöôøi daân khoâng phaûi laø moät ñôn vò ñoùng khung trong giôùi haïn ñöôïc Hieán Phaùp vaø Luaät Phaùp baûo ñaûm " Chính  Quyeàn khoâng ñöôïc xaâm nhaäp". Ngöôøi daân chuû theå naêng ñoäng cuûa Taây AÂu caàn ñöôïc toå chöùc Quoác Gia taïo ñieàu kieän thích hôïp vaø
khuyeán khích ñeå:

"...tham döï moät caùch thieát thöïc vaøo toå chöùc chính trò, kinh teá vaø xaõ hoäi cuûa xöù sôû".22  Do ñoù khoâng nhöõng Hieán Phaùp tuyeân boá :

" Moïi coâng daân coù quyeàn töï do gia nhaäp hoäi, khoâng caàn phaûi xin pheùp, ñeå ñaït ñöôïc caùc muïc ñích maø hình luaät khoâng ngaên caám caù nhaân ( Ñieàu 18, hieán Phaùp 1947 YÙ)
maø Hieán Phaùp coøn khuyeán khích:

" Moïi coâng daân coù quyeàn töï do gia nhaäp chính ñaûng ñeå hôïp taùc theo theå thöùc daân chuû quyeát ñònh ñöôøng loái chính trò Quoác Gia( Ñieàu 49, id.).
Ngöôøi daân khoâng nhöõng ñöôïc töï do ( töï do khoûi, liberteù de) gia nhaäp chính ñaûng maø khoâng bò Chính Quyeàn phieàn haø quaáy nhieåu, maø coøn ñöôïc Quoác Gia ñöùng ra taïo ñieàu kieän vaø khuyeán khích haõy tham gia vaøo chính ñaûng ñeå ( töï do ñeå , liberteù aø) quy ñònh ñöôøng loái laõnh ñaïo Quoác Gia.

Tinh thaàn taïo ra töï do tích cöïc ( liberteù aø) ñeå khuyeán khích ngöôøi daân saùng kieán coäng taùc ñöôïc theå hieän qua vieäc quoác gia ñöùng ra toå chöùc hoïc ñöôøng ( Ñieàu 34, id.), xaùc ñònh quyeàn tö höõu ( Ñieàu 42, id.), tuyeân boá kinh teá töï do ( Ñieàu 41, id.), daønh moïi deã daõi cho vieäc tieác kieäm, taïo voán ( Ñieàu 47, id.) , qui ñònh nhöõng ñaïo luaät veà lao ñoäng taïi quoác noäi vaø kyù hieäp öôùc lao ñoäng treân laõnh vöõa quoác teá ( Ñieàu 35, id.).

Noùi toùm laïi Hieán Phaùp cuûa moät Quoác Gia taân tieán khoâng chæ goàm nhöïng ñieàu khoaûn baûo chöùng töï do tieâu cöïc " Chính quyeàn khoâng ñöôïc... ", maø coøn goàm caû nhöõng boån phaän cuûa Quoác Gia taïo ñieàu kieän thuaän lôïi ñeå ngöôøi daân tích cöïc ( liberteù aø) saùng kieán coäng taùc xaây döïng ñoøi soáng thònh vöôïng sung maõn cho xöù sôû.

6 – Hieán Phaùp thöïc hieän quyeàn vaø töï do cuûa ngöôøi daân qua cô cheá Quoác Gia.
Nhö treân chuùng toâi vöøa noùi, ñieàu kieän toái thieåu ñeå ngöôùi daân Taây AÂu chaáp nhaän Hieán Phaùp nhö laø vaên baûn neàn taûng treân ñoù moät Quoác Gia töông lai seõ ñöôïc xaây döïng laø Hieán Phaùp ñöùng ra baûo ñaûm nhaân phaåm, quyeàn vaø töï do cuûa ngöôøi daân phaûi ñöôïc toân troïng. Ñoù laø tö töôûng goùi gheùm trong nhöõng gì chuùng ta vöøa ñoïc qua nhö laø " töï do khoûi" hay " töï do tieâu cöïc " nhö vöøa noùi.

Vaø chuùng toâi cuõng coù dòp ñeà caäp laø con ngöôøi vôùi nhaân phaåm, quyeàn vaø töï do caên baûn cuûa mình coù tröôùc toå chöùc Quoác Gia. Quoác Gia ñöôïc toå chöùc ñeå phuïc vuï con ngöôøi chôù khoâng ngöôïc laïi. Do ñoù maø Hieán Phaùp 1949 CHLBÑ ngay ôû ñieàu 1 ñaõ long troïng truyeân boá  " Nhaân phaåm con ngöôøi baát khaû xaâm phaïm".

Vaø baét buoäc Quoác Gia:
" Moïi cô cheá quyeàn löïc Quoác Gia coù boån phaän kính troïng vaø baûo ñaûm nhaân phaåm ñoù.
Caùc quyeàn caên baûn ñöôïc keå sau ñaây coù giaù trò baét buoäc ñoái vôùi cô quan Laäp Phaùp, Haønh Phaùp vaø Tö Phaùp nhö laø nhöõng quyeàn ñoøi buoäc tröïc tieáp" ( Ñieàu 1, ñoaïn 1vaø 2 HieánÜ Phaùp 1949 CHLBÑ).

Töø ñoù ngöôøi daân Taây AÂu ñaõ ñi xa hôn trong quan nieäm veà Hieán Phaùp cuûa hoï: khoâng nhöõng ngöôøi daân coù quyeàn ñoøi buoäc Quoác Gia "kính troïng vaø baûo ñaûm" caùc quyeàn vaø töï do cuûa mình, ngöôøi daân coøn coù theå nhôø toå chöùc Quoác Gia ñeå giuùp mình ñöôïc höôûng troïn veïn caùc quyeàn vaø töï do ñoù. Ñoù laø yù nghóa cuûa ñoaïn trích daån sau ñaây cuûa Hieán Phaùp YÙ:

" Boån phaän cuûa quoác Gia laø deïp boû ñi nhöõng chöôùng ngaïi vaät veà phöông dieän kinh teá vaø xaõ hoäi, laø nhöõng chöôùng ngaïi trong khi giôùi haïn thöïc söï töï do vaø bình ñaúng cuûa ngöôøi daân, caûn trôû khoâng cho pheùp hoï phaùt huy trieån nôû troïn veïn con ngöôøi cuûa mình vaø tham döï moät caùch thieát thöïc vaøo toå chöùc chính trò, kinh teá, xaõ hoäi cuûa xöù sôû"( Ñieàu 3, ñoaïn 2 Hieán Phaùp 1947 YÙ Quoác ).

Ñieàu ñoù cho thaáy Quoác Gia laø phöông tieän nhôø ñoù ngöôøi daân soáng xöùng ñaùng vôùi nhaân phaåm con ngöôøi cuûa mình.

7 – Hieán Phaùp vôùi daân chuû ña nguyeân vaø thieåu soá ñoái laäp.

Moät trong nhöõng ñaëc tính quan troïng nöõa maø Hieán Phaùp daân chuû phaûi coù laø nguyeân taéc daân chuû ña nguyeân vaø baûo ñaûm cho thaønh phaàn thieåu soá ñoái laäp.

Chuùng toâi khoâng coù yù khai trieån ñaëc tính vöøa keå, ñeå traùnh cho baøi vieát quaù daøi, maëc daàu laø ñaëc tính khoâng theå thieáu , neáu moät theå cheá daân chuû muoán ñöôïc coi laø daân chuû thöïc söï. Chuùng toâi khoâng khai trieån theâm vì tröôùc chuùng toâi chaéc chaén ñaõ coù nhieàu baøi vieát cuûa caùc vò ñaøng anh ñeà caäp ñeán moät caùch ñaày ñuû vôùi nhieàu taøi lieäu
daån chöùng phong phuù.

Chuùng toâi chæ muoán nhaéc sô qua moät vaøi tö töôûng lieân heä ñoái vôùi ñaëc tính daân chuû vöøa keå. Moät trong nhöõng nguyeân taéc neàn taûng cho ñaëc tính ña nguyeân cuûa daân chuû laø quyeàn bính ñaúng:

" Moïi ngöôøi ñeàu bình ñaúng tröôùc phaùp luaät.
Ngöôøi Nam vaø ngöôøi Nöõ ñeàu coù quyeàn nhö nhau.
Khoâng ai coù theå bò thieät thoøi hay ñöôïc öu ñaõi do phaùi tính, sinh tröôûng, gioøng gioáng, ngoân ngöõ, quoác tòch hoaëc xuaát xöù, tín ngöôûng, yù kieán veà toân giaùo hay chính trò23 .

Vaø neáu moïi ngöôøi ñeàu bình ñaúng tröôùc phaùp luaät, thì tröôùc phaùp luaät moïi ngöôøi ñeàu coù quyeàn vaø cô hoäi thuaän tieän nhö nhau ñeå " tham gia moät caùch thieát thöïc vaøo toå chöùc chính trò, kinh teá, xaõ hoäi cuûa xöù sôû" ( Ñieàu 3, ñoaïn 2 Hieán Phaùp 1947 YÙ Quoác).

Chính Hieán Phaùp daân chuû khuyeán khích coå voõ ngöôøi daân hay tham gia vaøo chính ñaûng ñeå coäng taùc laõnh ñaïo Quoác Gia:

" Moïi coâng daân coù quyeàn töï do gia nhaäp chính ñaûng ñeå hoïp taùc theo theå thöùc daân chuû quyeát ñònh ñöôøng loái chính trò Quoác Gia "24 .
Vaø " hôïp taùc theo theå thöùc daân chuû quyeát ñònh ñöôøng loái chính trò quoác Gia" khoâng phaûi chæ laø ñaëc quyeàn ñaëc nhieäm cho thaønh phaàn ña soá ñöông quyeàn , maø baát cöù " moïi coâng daân " ñeàu coù quyeàn vaø boån phaän ñöôïc Hieán Phaùp quy ñònh.

Tính caùch ña nguyeân cuûa daân chuû laø moät lôïi ñieåm , hôn laø yeáu toá phaûn ñoäng, phaûn ñaûng, phaûn daân chuû vaø phaûn gì gì nöõa...

Trong moät theå cheá daân chuû, nhieäm kyø cuûa Toång Thoáng, Chính Phuû, Quoác Hoäi ñeàu ñöôïc Hieán Phaùp minh ñònh. Tính caùch ña nguyeân daân chuû laøm cho chính söï hieän dieän cuûa chính ñaûng thieåu soá ñoái laäp laø tieáng chuoâng caûnh tænh luoân luoân gioùng beân tai nhöõng ai ñang haønh quyeàn raèng quyeàn löïc cuûa hoï laø quyeàn löïc coù giôùi haïn: thôøi gian keát thuùc nhieäm kyø cuûa hoï ñang ñöôïc tính töøng ngaøy moät. Neáu hoï khoâng
haønh xöû quyeàn löïc Quoác Gia coù hieäu naêng vaø toân troïng luaät phaùp , ngaøy taøn cuûa hoï chaéc chaén seõ ñöôïc tieáng chuoâng baùo töû gioùng leân trong cuoäc baàu cöû saép ñeán.25

Vaø nhö chuùng toâi ñaõ coù dòp ñeà caäp ôû treân, muoán thi haønh moät theå cheá daân chuû thöïc höõu, Quoác Gia khoâng phaûi chæ ñöùng tuyeân boá xuoâng " daân chuû, bình ñaúng, ña nguyeân, ña ñaûng" laø heát chuyeän. Toå chöùc Quoác Gia phaûi tieân lieäu nhöõng phöông thöùc ñeå thöïc hieän , neáu khoâng nhöõng tö töôûng cao caû huy hoaøng, lôøi hay yù ñeïp cuûa Quoác Gia chæ laø nhöõng caâu tuyeân boá troáng roång, neáu khoâng muoán noùi laø
tuyeân boá ñeå mî daân.

Sau ñaây laø phöông thöùc thöïc höõu baûo ñaûm cho daân chuû ña nguyeân cuûa Hieán Phaùp 1949 CHLBÑ:

" ( Vieän Baûo Hieán Lieân Bang seõ quyeát ñònh) trong tröôøng hôïp baát ñoàng yù kieán hay nghi vaán veà caùc vaán ñeà hôïp hieán hay khoâng giöõa luaät phaùp Lieân Bang hay luaät phaùp Tieåu Bang vôùi Hieán Phaùp hieän taïi, hoaëc giöõa luaät phaùp Lieân Bang vôùi luaät phaùp cuûa Tieåu Bang , neáu ñöôïc Chính Phuû Lieân Bang, Chính Phuû cuûa moät Tieåu Bang hay 1/3
nghò só cuûa Haï Vieän Lieân Bang yeâu caàu " 26 .

Ñoaïn vaên " Chính Phuû cuûa moät Tieåu Bang hay 1/3 nghò só cuûa haï Vieän Lieân Bang yeâu caàu " cho thaáy roû Hieán Phaùp naâng cao khaû naêng " daân chuû ña nguyeân" hay " khaû naêng ñoái laäp" cuûa thaønh phaàn thieåu soá leân laèn möùc " khaû thi" thieát thöïc.

Trong moät quoác Gia Lieân Bang nhö Ñöùc Quoác hay Hoa Kyø, thaønh phaàn ña soá ñang laõnh ñaïo ôû Quoác Hoäi vaø Chính Phuû Lieân Bang , nhöng thaønh phaàn thieåu soá ñoái laäp coù theå ñang laõnh ñaïo Chính Phuû ôû moät hay nhieàu Tieåu Bang naøo ñoù hoaëc ñang chieám 1/3 soá gheá hay hôn nöõa trong Haï Vieän Lieân Bang. Hieán Phaùp xaùc ñònh laø moåi khi coù Chính Phuû cuûa moät Tieåu Bang hay 1/3 nghò só Haï Vieän Lieân Bang yeâu caàu laø Vieän Baûo Hieán seõ duyeät xeùt tính caùch hôïp hieán hay baát hôïp hieán cuûa caùc
ñaïo luaät maø thaønh phaàn ña soá ñöa ra. Quyeát ñònh nhö vaäy laø Hieán Phaùp trao cho thieåu soá ñoái laäp khaû naêng thöïc höõu kieåm soaùt tính caùch hôïp hieán hay vi hieán chính kieán vaø hoaït ñoäng cuûa Chính Quyeàn vaø ña soá trong Quoác Hoäi.

Coøn nöõa, sau khi nhaän phuùc trình ñoái khaùng cuûa phe ñoái laäp, chính Vieän Baûo Hieán, moät cô cheá ñoäc laäp vaø voâ tö khoâng thieân vò seõ phaùn quyeát chính kieán vaø hoaït ñoäng cuûa ña soá. Chính Phuû cuõng nhö thaønh phaàn ña soá trong Quoác Hoäi khoù maø " caäy quyeàn yû theá ", döïa vaøo soá ñoâng , " caû vuù laáp mieäng em ".

Tính caùch ña nguyeân daân chuû ñöôïc theå hieän qua vai troø cuûa thaønh phaàn thieåu soá ñoái laäp, thöøa haønh " quyeàn vaø nhieäm vuï" ñoái laäp cuûa mình ñeå beânh vöïc quyeàn lôïi cuûa xöù sôû, beânh vöïc quyeàn vaø töï do cuûa ngöôøi daân. Thaønh phaàn thieåu soá ñoái laäp, trong tinh thaàn daân  chuû ña nguyeân, ñöôïc Hieán Phaùp 1949 CHLBÑ maëc nhieân giao cho nhieäm vuï " ñieàu chænh, thaéng bôùt, caét tæa vaø phaûn ñoái loaïi tröø " nhöõng ñöôøng loái vaø hoaït ñoäng quaù loá hay sai laàm cuûa ña soá.

Chính khaû naêng thöïc höõu ñoái laäp cuûa thaønh phaàn thieåu soá ( so vôùi giôùi ñöông quyeàn) trong vieäc kieåm soaùt hôïp hieán hay vi hieán laøm cho Chính Phuû vaø ña soá ñöông quyeàn trong Quoác Hoäi phaûi toân troïng Hieán Phaùp vaø Luaät Phaùp khi haønh quyeàn. Noùi caùch khaùc , chính khaû naêng ñoái laäp thöïc höõu cuûa thaønh phaàn thieåu soá luoân giöõ cho giôùi caàn quyeàn luoân thi haønh quyeàn löïc quoác gia trong khuoân khoå hieán ñònh
vaø luaät ñònh : toân troïng daân chuû, töï do vaø quoác gia phaùp trò.

8 - Hieán Phaùp daân chuû taûn quyeàn.

Ngoaøi ra nguyeân taéc phaân quyeàn theo haøng ngang , laäp phaùp, haønh phaùp vaø tö phaùp, theo tinh thaàn " Kieåm soaùt vaø Caân Baèng " ( Checks anh Balances) cuûa Hieán Phaùp Philadelphia 1787 cuûa Hoa kyø , ai trong chuùng ta cuõng bieát, caùc Hieán Phaùp Taây AÂu, nhöùt laø Hieán Phaùp cöûa Quoác Gia Lieân Bang nhö CHLBÑ, ñeàu daønh nhieàu quyeàn haïn cho caùc Coäng Ñoàng Ñòa Phöông cuõng nhö nhieàu toå chöùc thaønh phaàn xaõ hoäi ñöôïc tham döï tích cöïc vaøo vieäc ñònh höôùng chính trò vaø laõnh ñaïo Quoác Gia.

Chuùng toâi duøng thaønh ngöõ Coäng Ñoàng Ñòa Phöông ñeå dieãn taû nhieàu chuû theå
chính tri ngoaïi vi khaùc nhau ñoái vôùi cô caáu quyeàn löïc trung öông cuûa Quoác Gia
nhö Quoác Hoäi,  Chính Phuû vaø Tö Phaùp. Coäng Ñoàng Ñòa Phöông ôû CHLBÑ ñöôïc chuùng toâi hieåu ñoàng nghóa vôùi Tieåu Bang( Laender), ôû Phaùp: Phaân Khu ( Deùpartement) vaø ôû YÙ: Vuøng (Regione)

Ñoïc Hieán Phaùp 1947 YÙ Quoác, ngöôøi ñoïc caûm thaáy lyù thuù vì Hieán Phaùp ñeà caäp ñeán Coäng Ñoàng Ñòa Phöông ( Vuøng, Regione) khoâng phaûi chæ trong khuoân vieân tieát muïc V, tieát muïc daønh rieâng cho vò theá cuûa toå chöùc trong Coäng Ñoàng Quoác Gia, maø raûi raùc ñoù ñaây trong khaép thaân baøi cuûa Hieán Phaùp. Ñieàu ñoù noùi leân raèng Hieán Phaùp xem ñòa vò vaø vai troø cuûa Coäng Ñoàng Ñòa Phöông , maëc daàu giôùi haïn treân moät phaàn ñaát cuûa laõnh thoå , nhöng coù ñòa vò vaø vai troø lieân heä vôùi maät thieát hoaøn toaøn vaø ñeàu khaép ñeán moïi phöông dieän cuûa cuoäc soáng Quoác Gia. Coäng Ñoàng Ñòa Phöông khoâng chæ laø tieáng noùi ñaïi dieän cho nhu caàu vaø lôïi ích lieân quan ñeán ñòa phöông , maø laø tieáng noùi ñaïi dieän cuûa daân chuùng ñòa phöông chuyeån ñaït yù kieán, nhu caàu vaø öôùc muoán cuûa hoï lieân quan ñeán cuoäc soáng cuûa caû xöù sôû.

Vai troø hieán ñònh cuûa Coäng Ñoàng Ñia Phöông ñöôïc Hieán Phaùp daønh cho naêm
ñieàu khoaûn quan troïng:

               a) Quyeàn ñeà xöôùng döï aùn luaät Quoác Gia( Ñieàu 5 vaø 71, 72 Hieán Phaùp 1947 YÙ)
               b) Quyeàn tröng caàu daân yù baõi boû luaät( Ñieàu 75, id.).
               c) Quyeàn moåi Coäng Ñoàng coù 3 ñaïi dieän, tham gia vôùi  Quoác Hoäi Löôõng Vieän tuyeån choïn Toång Thoáng( Ñieàu 83, id.).
               d) Quyeàn tham gia tu chính vaø söûa ñoåi Hieán Phaùp ( Ñieàu 138, ñoaïn 1,2 vaø 3, id.)
               e) Quyeàn cuûa Chuû Tòch Coäng Ñoàng Ñòa Phöông tham döï vaøo caùc phieân hôïp cuûa Hoäi Ñoàng Noäi Caùc Chính Phuû ñeå " noùi leân moät caùch trung thöïc caùc nhu caàu lieân heä ñeán tö caùch töï laäp cuûa Coäng Ñoàng Ñòa Phöông vaø caùc öôùc voïng cuûa Coäng Ñoàng Ñòa Phöông lieân quan ñeán ñôøi soáng Quoác Gia, nhö laø moät chuû theå sôû höõu chuû quyeàn löïc"27  .

          Muïc ñích cuûa caùc vai troø maø Hieán Phaùp daønh cho Coäng Ñoàng  Ñòa Phöông vöøa ñöôïc trích daån treân tröôùc heát noùi leân tính caùch  daân chuû ña nguyeân cuûa Hieán Phaùp. Chuû theå quyeàn löïc Quoác Gia maø Hieán Phaùp coù nhieäm vuï xaùc ñònh khoâng nhöõng chæ ñöôïc phaân chia qua caùc cô quan Laäp Phaùp, Haønh Phaùp vaø Tö Phaùp maø taûn maùc trong daân chuùng, töø trung öông ñeán ñòa phöông. Danh  saùch lieät keâ caùc chuû theå quyeàn löïc ñoù laø moät danh saùch môû roäng ( Ñieàu 71, id.), tuøy hoaøn caûnh vaø nhu caàu coøn coù theå ñöôïc ghi theâm vaøo nhöõng chuû theå khaùc. Caùc chuû the å chính trò ngoaïi vi ñoù   ( saùnh vôùi caùc cô caáu trung öông) haønh xöû quyeàn löïc Quoác Gia cuûa mình ñeå boå tuùc , laøm phong phuù theâm vieäc xaùc ñònh ñöôøng höôùng chính trò quoác gia baèng caùch ñoùng goùp nhieàu yù kieán vôùi caùi nhìn ña dieän cuûa nhieàu chuû theå ôû moåi laõnh vöïa vaø ñòa
          phöông khaùc nhau28 .

Keá ñeán ngoaøi vieäc daân chuùng ñòa phöông , qua caùc quyeàn ñeà xöôùng luaät phaùp,
tröng caàu daân yù baõi boû, baàu cöû Toång Thoáng , tu chính vaø söûa ñoåi Hieán Phaùp cuõng nhö vi Chuû Tòch cuûa hoï coù quyeàn tham döï vaøo caùc buoåi hoïp Hoäi Ñoàng Noäi Caùc coù theå goùp yù kieán vaø kieåm soaùt caùch haønh xöû cuûa caùc cô cheá trung öông ( Quoác Hoäi vaø Chính Phuû), daân chuùng ñòa phöông qua caùc phaän vuï hieán ñònh vöøa keå tham gia moät caùch tích cöïc vaøo vieäc laõnh ñaïo Quoác Gia. Ñoù laø khuynh höôùng duøng daân chuû tröïc tieáp ( tröng caàu daân yù, Coäng Ñoàng Ñòa Phöông vaø Chuû Tòch cuûa hoï) ñeå ñieàu hoaø daân chuû ñaïi dieän, cuõng nhö môû roäng laõnh vöïc roäng raõi cho daân chuû tham döï ( democrazia partecitpativa) vaøo moâi tröôøng cuûa daân chuû ñaïi dieän.

1 P. Biscaretti di Ruffìa e G.C. Reghezzi, La Costituzione Sovietica del 1977, II ed., Milano, Giuffreø 1990,2.
 2 P. Biscaretti di Ruffìa e G.C. Reghezzi, op. Cit., id..
 3 Ñieàu 1, ñoaïn 1 vaø 3 Hieán Phaùp 1949 CHLBÑ.
 4 K.C. Wheare, Modern Constitutions, London, Oxford University Press, 1960,2.
 5 I. Jenning, The Law and the Constitution, London, University of London Press,1959,3.
 6 Carl J. Friedrich, The Philosophy of Law in Historical Perspective, Chicago, University of Chicago Press,1956, 220.
 7 G.Sartori, Elementi di Teoria Politica, II ed., Bologna, Il Mulino 1995.18.
 8 Ñieààu 13, Hieán Phaùp 1947 YÙ Quoác.
 9 Ñieàu 14. id.
 10 Ñieàu 15, id.
 11 Ñieàu 13, id.
 12Ñieàu 27, ñoaïn 2, id.
 13 Ñieàu 25, ñoaïn 1, id.
 14 Ñieàu 1, ñoaïn 2 Hieán Phaùp 1947 YÙ Quoác.
 15 Ñieàu 20, ñoaïn 2 Hieán Phaùp 1949 CHLBÑ.
 16 Ñieàu 38, Hieán Phaùp 1949 CHLBÑ.
 17 Ñieàu 28, id.
 18 Ñieàu 1, ñoaïn 3 Hieán Phaùp 1949 CHLBÑ.
 19 Ñieàu 3, ñoaïn 2 Hieán Phaùp1947 YÙ Quoác.
 20 Ñieàu 38, ñoaïn 3 Hieán Phaùp 1947 YÙ Quoác.
 21 Ñieàu 14, Hieán Phaùp 1947 YÙ Quoác
 22 Ñieàu 3,ñoaïn 2 Hieán Phaùp 1947 YÙ Quoác.
 23 Ñieàu 3, ñoaïn 3 Hieán Phaùp 1949 CHLBÑ
 24 Ñieààu 49, Hieán Phaùp 1947 YÙ Quoác
 25 Schneider – Zeh, Parlamentsrecht und Parlamentspraxis in der Bundesrepublik Deutschland, Berlin-New York, 1989, 1063-1064.
 26 Ñieàu 93, Hieán Phaùp 1949 CHLBÑ
 27 T. Martines, Lineamenti di diritto regionale, Milano , 1997, 99
 28 E. Spagna Musso, Titolaritaø diffusa, aperta ed integrativa, in L’iniziativa nella formazione delle leggiitaliane, Napoli, 1958,24