Nguyeãn Höõu Huøng-Toronto

                                               (Vieát laïi theo baøi giaûng cuûa vò ñaïo sö trong luùc thieàn quaùn)

            Toâi phaûi duøng chöõ hieän sinh môùi coù theå dieãn taû baèng ngoân töø moät caùch troïn veïn veà yù nghóa cuûa moät traïng thaùi tænh thöùc vaø trong saùng nhaát cuûa taâm thöùc traûi qua töøng giaây phuùt theo ñuùng tinh thaàn cuûa ñaïo Phaät. Töø moãi moät saùt na tænh thöùc naøy,taâm thöùc seõ buøng noå trong sieâu thöùc môùi coäng höôûng ñöôïc vôùi taát caû quang naêng,ñieän naêng, töø naêng trong vuõ truï,haønh giaû thöïc söï chöùng ñaït ñöôïc caûnh giôùi an laïc vaø phaùt hieän söï vaät y nhö thaät.

        ÔÛ ñaây toâi cuõng khoâng muoán duøng danh töø hieän sinh theo quan nieäm cuûa trieát gia K.Jaspers( 1883 – 1869 ) laø ñaïi dieän cho chuû nghóa hieän sinh Ñöùc, moät ngöôøi toân suøng nhöõng tö töôûng cuûa Nietzsche theå hieän trong taùc phaåm Lyù tính vaø hieän sinh baøn veà hieän sinh töùc laø nhaân vò töï do vaø töï chuû vaø cuoái cuøng laø ñaït tôùi sieâu vieät, ñænh cuoái cuøng cuûa hieän sinh.Ñaây chöa theå hieän ñuùng möùc tinh thaàn hieän sinh vì coøn  naèm trong lyù tính cuûa moät traïng thaùi taâm thöùc.

        Toâi cuõng khoâng muoán noùi theo hieän sinh cuûa Jean Paul Satre, thoaùi traøo cuûa moät taâm hoàn bi quan, xoâ ñaåy con ngöôøi vaøo söï höôûng thu, noâ leä thaân xaùc moät caùch troïn veïn vaø sa ñoïa nhaát trong caùc thaäp nieân 50,60 ôû Phaùp vaø AÂu chaâu .Taùc phaåm Buoàn Noân ñaõ ñöa oâng leân ñòa vò vinh quang vôùi giaûi vaên hoïc theá giôùi Nobel. Hôn nöõa, chuû nghóa hieän sinh cuûa Phaùp khoâng döøng laïi ôû lyù luaän maø coøn hoøa nhaäp vaøo cuoäc soáng môùi cuûa thanh thieáu nieân thôøi ñaïi luùc baáy giôø.Chính tö töôûng maø Sarte ñaõ truyeàn ñaït “ con ngöôøi töï laøm neân mình” ñaõ xoâ ñaåy thanh nieân vaøo con ñöôøng traùc taùn vaø xa ñoïa.

        Con ñöôøng hieän sinh cuûa ñaïo Phaät ñaõ ñöôïc theå nghieäm vaø thöïc chöùng sau 49 ngaøy ngoài thieàn ñònh cuûa ñöùc Phaät ñaõ laøm saùng toû hieän sinh trôû thaønh hieän sinh,trieát lyù trôû thaønh trieát lyù vaø con ngöôøi trôû thaønh con ngöôøi moät caùch troïn veïn. Ñöùc Phaät ñaõ noùi :” Ñöøng töôûng veà quaù khöù vì noù ñaõ qua cuõng ñöøng mô veà töông lai vì noù chöa ñeán maø haõy soáng vôùi hieän taïi, vôùi chính mình trong söï tænh thöùc töøng saùt na,ñoù la øan laïc,laø giaûi thoaùt”.Ñaây chính la øyù nghóa tuyeät vôøi maø toâi muoán noùi leân moät caùch trung thöïc nhaát ñeå laøm soáng laïi caùi theá giôùi taâm thöùc ñang bò chìm ñaém trong voâ bieân phieàn naõo khieán cho theá giôùi caøng ngaøy caøng ñieân ñaûo,chieán tranh taøn phaù,tranh chaáp vì chuû nghóa, chuû quyeàn,giaùo ñieàu, giaùo chuû v.v..moät caùch bi ñaùt vaø ñau thöông nhaát, ñaõ laøm cho con ngöôøi maát ñi tính hieän sinh, soáng khoâng bieát mình soáng thì laøm sao noùi ñeán chuyeän giaûi thoaùt. Thieàn ñònh chính laø hieän sinh .Hieän sinh chính laø caùi soáng bieát mình soáng,tænh thöùc vaø trong saùng,an laïc trong töøng saùt na vaø taát caû nhöõng phieàn naõo seõ töï nhieân tan bieán.

        Muoán thöïc hieän hieän sinh, haønh giaû phaûi baét ñaàu baèng taâm töø bi vaø hæ xaû.Töø bi ñeå ñoaùn nhaän taát caû nhöõng caûm nhaän töôi maùt vaø hæ xaû ñeå xoùa boû taát caû nhöõng raøng buoäc taâm thöùc trôû veà vôùi taâm khoâng.Thöïc hieän ñöôïc taâm khoâng thì hieän sinh môùi thöïc söï xuaát hieän ví nhö baàu trôøi trong vaét thì aùnh saùng maët trôøi môùi chieáu roïi moät caùch trong saùng nhaát teân maët ñaát naøy.ÖÙng duïng soå töùc quaùn vaø bieát mình ñang thôû ra, hít vaøo bieát mình ñang hít vaøo trong söï tænh thöùc töøng giaây phuùt, taâm thöùc seõ khoâng coøn voïng ñoäng, moät söùc maïnh phi thöôøng seõ phaùt hieän phaù tan böùc maøng voâ minh ñeå nhaän chaân ñöôïc söï thaät nhö thaät.Ñoù laø söï phaùt hieän cuûa trí hueä.

        Theå giôùi hieän nay caøng chìm ñaém trong bieån thuø haän, con ngöôøi caøng ngaøy rôi vaøo hoá thaåm dieät vong.Hoá thaåm tö töôûng ñang bò che laáp bôûi thaønh kieán, con ngöôøi chöa thöïc söï  tìm ñuùng vuõ truï quan vaø nhaân sinh quan neân phaûi traõi qua beá taéc naøy laïi ñeán nhöõng beá taéc khaùc.Caùc hieän töôïng töï saùt vaø gieát ngöôøi do vì taâm thaàn khuûng khoaûng hay beänh hoaïn lieân tuïc xaûy ra trong cuoäc soáng ôû vuøng Baéc Myõ naøy ñaõ chöùng toû con ngöôøi caøng ngaøy caøng bò beá taéc ,tuyeät voïng nhaát. Hieän sinh laø con ñöôøng soáng thöïc môùi giaûi quyeát ñöôïc nhöõng beá taéc noùi treân vaø ñem laïi söï an laïc cho con ngöôøi vaø xaû hoäi cuõng nhö laø con ñöôøng thô moäng cho nhöõng ai muoán tìm con ñöôøng giaûi thoaùt.Haõy soáng vôùi chính mình vaø bieát mình soáng trong söï tænh thöùc troïn veïn ngaøy vaø ñeâm, ñoù chính laø hieän sinh, tinh thaàn cao toät cuûa thieàn ñònh.
                                                                                       Nguyeãn Höõu Huøng-Toronto