Bài này nh¡m vào ÇÓi tÜ®ng là cán b¶ trung cÃp và hå cÃp, còn cán b¶ cao cÃp thì không dám Çøng ljn, vì h† có s¤n kho tàng quÓc gia, và cûa cäi nhân dân, xài hoài không h‰t, cÀn gì phäi làm kinh t‰ cá th‹ cho mŒt!
         ñØng tܪng r¢ng cán b¶ Çäng là không có óc tÜ h»u. H† ra sÙc Çánh tÜ sän, Çánh ÇÎa chû không phäi là diŒt tÜ h»u mà là vì muÓn lÃy tài sän cuä ngÜ©i làm cûa mình.
Chính sách quÓc doanh, h®p tác xã là b¡t m†i ngÜ©i trong nܧc làm nô lŒ cho c¶ng sän. ñÒng th©i h† cÛng b¡t cán b¶ tØ trung cÃp trª xuÓng làm tay sai cho h†. Do Çó mà b†n cán b¶ này ngoài ÇÒng lÜÖng ch‰t Çói, chÌ có ba ÇÜ©ng, m¶t là tr¶m c¡p  cûa công, hai là tham nhÛng, hÓi l¶, và ba là ra sÙc lao Ƕng Ç‹ ki‰m sÓng.
        Lao Ƕng ki‰m sÓng này không thu¶c lãnh Çåo cûa Çäng, không thuôc quÓc doanh hay HTX, cho nên g†i là kinh t‰ cá th‹. Có nhiŠu cách làm cá th‹, nhÜng ph° bi‰n là nuôi heo. Cho nên ba giai Çoån trong lÎch sº Çäng c¶ng sän làm kinh t‰ cá th‹ là nuôi heo,  nuôi heo che m¡t và không cÀn nuôi heo.

I. Nuôi heo ki‰m l©i ( 1954-1980):
        Nuôi heo gia Çình là truyŠn thÓng cûa nhân dân ta. Trung Nam B¡c ÇŠu nuôi heo. ñây là m¶t phÜÖng tiŒn làm kinh t‰. M¶t nhà it nhÃt là nuôi m¶t con heo. ChÌ có nhà bÀn nông m§i không nuôi heo vì nuôi heo cÛng tÓn kém, phäi làm chuÒng tråi, phäi có tÃm cám cho heo æn. Nuôi heo Ç‹ bán lÃy l©i, cÛng nhÜ nuôi gà, nuôi vÎt. Nhà giàu thì nuôi gà vÎt Ç‹ cúng gi‡ và th‰t khách. Nhà giàu cÛng nuôi heo Ç‹ th‰t h† hàng làng xóm trong Çám gi‡, Çám khao. Nhà nông Viêt Nam tåi miŠn Trung cho r¢ng nuôi không l©i nhÜng h† phäi nuôi heo Ç‹ lÃy phân bón ru¶ng. NhÜng tåi miŠn Nam nuôi heo chính là làm kinh t‰.
        MiŠn Nam nuôi heo khác hÖn miŠn Trung và miŠn B¡c. Trung B¡c nuôi heo b¢ng cám, rau, bèo. Heo ngoài Trung B¡c giÓng nhÕ, chÌ ÇÜ®c vài chøc kš nhÜng dÍ nuôi, ít bÎ bŒnh tÆt. Trong Nam nuôi heo giÓng tÓt, con heo rÃt to khoäng trên m¶t tå thÎt,, có nÖi thä rong, và nuôi rÃt công phu nhÜ là cho heo æn cÖm, thêm vài ít thuÓc b°. H† không lÃy phân, cho nên chuÒng rÃt såch, chû nhân låi luôn luôn t¡m rºa cho heo. Có nhà s® heo bÎ mu‡I c¡n, Çêm giæng mùng cho heo ngû. Heo trong Nam sܧng hÖn ngÜ©i miŠn Trung và miŠn rØng núi , nhÃt là dân miŠn b¡c xã h¶i chû nghïa trܧc 1975, vì dân nÖi này quanh næm æn Ƕn cÖm v§i  khoai, hay b¡p, Çôi khi không có cÖm, mà chÌ toàn là khoai , b¡p, hay s¡n nhÜ là mÃy ngÜ©i Çi cäi tåo.
        Trܧc 1975, cuôc sÓng thành thÎ rÃt hånh phúc. ThÙc æn thØa thäi cho nên ngÜ©i nuôi heo c٠ljn tiŒm æn lÃy ÇÒ dÜ là Çû nuôi Çàn heo. Sau 1975, tình hình kinh t‰ và chính trÎ khác Çi, ngÜ©i nuôi heo mu©i ngÜ©i  h‰t tám bÕ nghŠ vì không Çû tiŠn mua cám cho heo. Lúc này ngÜ©i không có gåo mà æn thì tiŠn Çâu nuôi heo! Con ngÜ©I XHCN m¶t ngày m¶t gÀy qu¡t Çi là vì cái vòng luÄn quÄn Çó. Gåo và thÎt hay bánh mì và thÎt Çi chung v§i nhau nhÜ c¥p tình nhân tha thi‰t. Có gåo thì có thÎt, không gåo thì không thÎt. Thành thº con ngÜ©i tÜ bän ngày càng béo, còn ngÜ©I XHCN (trØ mÃy vÎ lãnh Çåo), ngày m¶t teo! Låi n»a có gåo thì có cám, không gåo lÃy gì có cám mà nuôi heo, cho nên dܧi ch‰ Ç XHCN, nghŠ nuôi heo càng ngày càng Çi xuÓng.

        Không nuôi heo thì thÎt heo ngày càng Ç¡t, cho nên ai nuôi ÇÜ®c heo thì låi càng l©i! Do Çó, Ça sÓ cán b¶ Çäng Çã nuôi heo. DÅu sao, h† là cán b¶ cho nên cÛng dÍ xoay xª hÖn là dân, cho nên viŒc nuôi heo không khó. Ngày Çi làm, chiŠu vŠ mua bó rau muÓng, phÀn ngon tÜÖi thì ngÜ©i æn, phÀn già xÃu thì cho heo æn. Nuôi heo là m¶t hình thÙc bÕ Óng. Cán b¶ cÃp dÜ«ng ( anh nuôi, chÎ nuôi)  trong cÖ quan, trong tråi tù, trong bŒnh viŒn hay trong các trÜ©ng Çåi h†c, trÜ©ng mÅu giáo thì nuôi heo Çåi l®i vì h† cÓ š nÃu cÖm ho¥c cháy ho¥c sÓng, không ai æn ÇÜ®c, th‰ là h† mang cÖm và thÙc æn vŠ nuôi heo! Nhân dân cÛng có th‹ nuôi heo tÓt n‰u bi‰t móc ngo¥c v§i các anh nuôi chÎ nuôi cûa ch‰ Ƕ ! Có nhiŠu sáng ki‰n trong viŒc nuôi heo. M¶t cán b¶ khoa h†c cûa Çäng ÇÜ®c trª thành anh hùng lao Ƕng vì có công nghiên cÙu m§i, lÃy phân heo, phân bò nuôi trâu bò và nuôi heo! Nghiên cÙu cûa anh ÇÜ®c Çæng lên báo và Çäng h‰t l©i ca tøng ! ( Không bi‰t anh này là ai, ch¡c là con cháu Phåm Væn ñÒng hay Lê DuÄn, TrÜ©ng Chinh? )  Công cu¶c nghiên cÙu bèo hoa dâu cûa ûy ban khoa h†c Çäng Çã công nhÆn bèo hoa dâu nuôi heo rÃt tÓt, bón phân cÛng tÓt. ChÌ có cái anh chàng Ngô Gia ñÎnh, (  hÒi 75 còn trÈ, nay Çã già rÒi), ti‰n sï th¿c vÆt, h†c trò cûa giáo sÜ Phåm Hoàng H¶, dåy h†c tåi Çåi h†c CÀn ThÖ dám nói bèo hoa dâu là cÕ dåi! Anh bÎ cán b¶ Çäng c¿ låi: ‘Có ngÜ©i dåi chÙ không có cÕ dåi’! Trong khi các vÎ giáo sÜ ‘ngøy’ và giáo sÜ n¢m vùng nhÜ TrÀn Kim Thåch khom lÜng tán tøng thì Çu®c ª låi, riêng anh bÎ cho ra khÕi Çåi h†c vì dám nói trái v§i l©i cûa Çäng . CÛng có sáng ki‰n lÃy thai nhi và nhau Çem vŠ nuôi heo vì trong bŒnh viŒn lúc nào cÛng có nhiŠu phø n» nåo thai, phá thai theo chû trÜÖng cûa Çäng. Chính các lãnh tø Çäng cÛng Çã dùng thai nhi, ho¥c nhau Ç‹ bÒi dÜ«ng cho nên tên nào cÛng sÓng lâu và hiŒn hình ác qu›! Có truyŒn k‹ r¢ng chÎ kia làm ª bŒnh viŒn, thÜ©ng Çem thai nhi vŠ cho heo æn. Mt hôm nÃu cám heo, chÎ nghe ti‰ng trÈ con kêu:’nóng quá! nóng quá’. ChÎ s® quá, tØ Çó không dám Çem thai nhi vŠ n»a!
 Tåi Hà N¶i, cán b¶ cÛng nuôi heo. Sau 1954. dân Hà N¶i Ça sÓ bÕ vào Nam. Nhà cºa cûa h† , cûa tÜ sän và ‘ ngøy quân ngøy quyŠn’ ÇŠu bÎ tÎch thâu, làm nhà cho cán b¶ và cÖ quan. Nh»ng ngÜ©i không thu¶c diŒn tÜ sän, và ‘ngøy quân, ngøy quyŠn’ nhÜng có nhà cao cºa r¶ng thì bÎ Çäng mÜ®n, ho¥c Ç°i cho nhà nhÕ hÖn, ho¥c phäi hi‰n. Ti‰n lên m¶t bܧc n»a, Çäng b¡t dân Çóng thu‰ nhà. Nhà r¶ng không Çû tiŠn n¶p thu‰ thì Çäng lÃy nhà. M¶t cæn nhà chia næm, sÈ bäy cho cán b¶ ª. M¶t cán b¶ có diŒn tích khoäng ba hay bÓn mét vuông, Çû kê m¶t cái giÜ©ng và m¶t cái bàn. H¶ này cách h¶ kia m¶t bÙc màn. Trong tình trång này ngÜ©i ta cÛng nuôi heo! H† thä heo dܧi gÆm giu©ng! DÅu sao, heo cÛng Çã nuôi h† m¶t th©i gian. NguyÍn Væn TrÃn cÛng Çã ca tøng nghŠ nuôi heo khi ông nói:
             ‘ M¶t hÛ vàng chôn, không b¢ng cái lÒn heo nái’ (1)
         Trong giai Çoån này, Ç©i sÓng nh»ng cán b¶ thÃp c° bé miŒng và loåi cán b¶ thÆt thà chÖn chÃt rÃt kh°. Con cûa dân buôn thúng bán bÜng bu°i sáng Çi h†c còn có gói xôi, con cán b¶ Çói meo. ñ©i sÓng cûa dân buôn bán phe phÄy cao hÖn cán b¶, t¿ do hÖn cán b¶. Trong Thiên ñÜ©ng Mù cûa DÜÖng Thu HÜÖng, gia Çình cÆu Chính là m¶t Çi‹n hình cho hång cán b¶ ngu xuÅn tin vào Çäng. CÆu tin r¢ng làm cán b¶ là vinh quang, còn làm æn cá th‹, buôn thúng bán bÜng là c° hû , là ô nhøc, là låc hÆu m¥c dù cái gia Çình buôn thúng bán bÜng Çã Çem låi rÃt nhiŠu thÜÖng yêu và tài l¶c cho cÆu. CÆu bäo bà chÎ:
        ChÎ nghe Çây này:Cái nghŠ buôn thúng bán bÜng cûa chÎ, dù bây gi© ki‰m
    Çû ngày hai b»a cÖm, nhÜng mai sau së bÎ tiêu diŒt. Còn ÇÙng vào Çi ngÛ giai
    cÃp, dù làm tåp vø chæng n»a, cÛng së n¡m ch¡c tÜÖng lai trong tay!(2)
 CÆu Çã xin  cho bà chÎ làm tåp vø ª m¶t nhà máy, nhÜng bà chÎ làm æn cá th‹ này rÃt sáng suÓt, tØ chÓi vinh d¿ làm cán b¶ Çäng. Bà nói:
          NgÀn này tu°i tôi còn làm loong toong cho ngÜ©i sai v¥t.bi‰t bao gi© m§i
        thành nghŠ, thành nghiŒp?.. .Mà trܧc m¡t, lÜÖng b°ng nhÜ th‰, tôi làm sao
        nuôi n°i cháu H¢ng?(3)
        M¶t nhà nghiên cÙu xã h¶i nói: Nhìn thùng rác là bi‰t th¿c t‰ xã h¶i.
Thât vÆy, khi m§i vào Nam, ngÜ©i cán b¶ c¶ng sän cÛng có nhiŠu suy nghï. H† xem cái thùng rác và ÇÓng rác ngoài ÇÜ©ng là thÃy m¶t miŠn nam sung sܧng, thØa mÙa.Và h† thÃy r¢ng nh»ng l©i tuyên truyŠn cûa Çäng r¢ng miŠn nam c¿c kh°, bÎ bóc l¶t là giä dÓi. ñÓng rác miŠn Nam nhiŠu cá thÎt hÖn kho lÜÖng th¿c cûa Çäng ª miŠn B¡c! ThÙ hai là h† quan sát các cô thÙ kš miŠn Nam còn sót låi. TiŠn quà sáng, quà trÜa, quà chiŠu cûa các cô này trong m¶t tuÀn b¢ng lÜÖng cä tháng cûa h†. LÜÖng trä rÈ måt, không Çû cho h† æn quà song h† phäi làm  viŒc vì nhiŠu lš do. M¶t là có viŒc làm. Tri‰t lš th¿c døng cûa dân Sàigòn lúc n¢y là làm ÇÜ®c mÜ©i ÇÒng thì Ç« mÃt mÜ©i ÇÒng, còn hÖn là ngÒi không ( Có hÖn không , lÃy chÒng hÖn ª ª góa) . Hai là làm viŒc Ç‹ Çu®c sÓng tåi Sài gòn, n‰u không thì phäi Çi kinh t‰ m§i! ñi kinh t‰ m§i hay Çi lao Ƕng xã h¶i chû nghïa là Çi vào nÖi tàn phá nhan sæc, nÖi Çày äi con ngÜ©i chÙ không phäi sung sܧng nhÜ TrÎnh Công SÖn Çã ca tøng! NhiŠu ông nghe nói trong nam kh° quá, nên Çã mang vào bát sành, chi‰u cói vào cho thân nhân, nhÜng khi vào ljn nÖi, thÃy dân Çây xài bát ki‹u Trung quÓc, dïa sÙ NhÆt b°n và aó quÀn lÜ®t là, chæn len gÓi bông, là h† Çã hi‹u! Khi h† m§i vào, h† cÙ tܪng nhà cûa ta là nhà cán b¶ cao cÃp cûa MÏ Ngøy, vì ngoài b¡c chÌ cán b¶ cao cÃp m§i có nhà riêng, có xa lông, tû bàn...!
        Nói chung, dù có khoe khoang khoác lác, h† cÛng Çã công nhÆn ngo¢i b¡c nghèo kh° hÖn! Khi phát hàng tiêu chuÄn, có cÖ quan Çã kêu g†i viên chÙc ngÜ©i Nam bÃy lâu Çã sung sܧng nên nhÜ©ng hàng låi cho cán b¶ B¡c kÿ ! Có nÖi kêu g†i viên chÙc trong Nam ûng h¶ cán b¶ A ! ThÆt vÆy, trong giai Çoån ÇÀu, nhiŠu nÎnh thÀn Çã cung phøng quÀn áo, xe c¶, ÇÒ Çåc, thuÓc men cho ViŒt C¶ng trong Çó có rÃt nhiŠu nhà giáo cûa chúng ta!
 

II. NUÔI HEO CHE M�T  (1980-1990)

  Có th¿c m§i v¿c ÇÜ®c Çåo. C° nhân dåy th‰. Khi vào Nam, các cán b¶ tinh khôn Çã thÃy Çu®c nh»ng ngu mu¶i quá khÙ. H† thÃy h† bÎ lÜ©ng gåt, và bÃy gi© h† phäi lÃy låi nh»ng gì Çã mÃt. M¶t là h† trä thù, và hai là h† phäi làm giàu b¢ng m†i phÜÖng tiŒn Ç‹ bù låi m¶t cu¶c Ç©i Çã mÃt Çi cho ngu dåi!   MiŠn Trung nghèo , cán b¶ khó làm æn cho nên h† làm cho dân miŠn Trung kh° gÃp mÜ©i! Còn miŠn Nam nhiŠu l®i nhuÆn cho nên h† làm cho h† sܧng gÃp mÜ©i!
Võ Nguyên Giáp chû trÜÖng kìm hãm miŠn Nam:’Xây d¿ng kinh t‰ không Ç‹ cho miŠn nam lên månh, miŠn b¡c, miŠn Trung tøt låi sau!(4)
NguyÍn Væn TrÃn vi‰t:
      Chính sách này Çã dùng nhiŠu biŒn pháp làm rÓi loån nŠn kinh t‰,
      và khi‰n cho nó trì trŒ và làm ÇÜ®c viŒc mà Çàng ngoài mong ܧc,
      miŠn nam ngheò Ç‹ Çu°i kÎp miŠn b¡c!(5)
Dù chúng kìm kËp, kinh t‰ miŠn nam tuy không phát tri‹n b¢ng trܧc, vÅn Çû tiŠn cung phøng cho lÛ trung ÜÖng tiêu xài, vì riêng Sài gon Çã góp m¶t n»a ngân quÏ so v§i cä nܧc.
 Lúc ÇÀu dân trong Nam ai cÛng lo s®, nhÃt là mÃy ông Ba Tàu Ch® L§n. H† nói chÌ s® C¶ng sän không chÎu æn, n‰u c¶ng sän æn là m†i s¿ xong ngay! Th‰ là tham nhÛng b¶c phát.  S¿ th¿c tham nhÛng có ngay Ç©i ông Bành T°. Và ch‡ nào có ViŒt Nam, Trung quÓc là có ngay tham nhÛng, låm quyŠn, chi‰m công vi tÜ, ngÒi lÿ, hám danh hám l®i cho dù là danh hão! Và tham nhÛng Çã có ngay tØ th©i ông HÒ. Dân quân t¿ vŒ canh gác, xét ngÜ©i, xét hàng nhÃt là vùng xôi ÇÆu Çã æn hÓi l¶,ho¥c  tÎch thu và cܧp bóc cûa dân. Trong vø tÎch thu nhà cºa, vàng båc cûa tÜ sän và Çiå chû ª hai miŠn nam b¡c là cÖ h¶i làm giàu cho cán b¶. Cho nên ai nói ngÜ©i c¶ng sän bi‰n chÃt là sai bªi vì chÃt tham nhÛng, gian ác, xão trá Çã n¢m trong bän chÃt tØ lâu, không phäi bây gi© mói có. Trong chi‰n tranh, h† cÛng Çã lÃy hàng nhà nܧc Çem bán. NhiŠu nÖi cán b¶ æn b§t phân bón thuÓc trØ sâu cûa nông dân.. Và hÀu h‰t HTX mua bán Çã æn b§t ÇÜ©ng, b¶t ng†t và gåo cûa dân. Cho nên h† giàu có l¡m, tiŠn không bi‰t Ç‹ Çâu cho h‰t, m‡i kÿ Ç°i tiŠn, là tiŠn vÙt hàng ÇÓng ngoài ÇÜ©ng vì cán b¶ không dám ra m¥t Ç°i tiŠn, s® Çäng hÕi tiŠn Çâu mà l¡m th‰ và bÕ tù h† ! Vì vÆy, h† không nhÆn hÓi l¶ tiŠn mà Çòi vàng và Çô la. M¶t cách biŒn minh cho s¿ làm giàu cûa mình là nói tiŠn do tôi nuôi heo. Và nuôi heo chính là m¶t biŒn minh cho s¿ giàu sang cûa h†. Ÿ Sài gòn cÛng có tay giàu sø, Çám cܧi con gái m©i hàng ngàn cán b¶, báo chí th¡c m¡c và biêu ri‰u ông tham nhÛng, ông thanh minh: Ông có tiŠn là do nuôi chó berger!

III. KHÔNG C„N NUÔI HEO (1990 cho ljn nay)

        Bây gi© Çäng b¡t ÇÀu tÜ sän hóa cho cán b¶. Nhà ‘ngøy quân ngøy quyŠn’, nhà tÜ sän måi bän, nhà cûa ngÜ©i bÕ Çi ra nܧc ngoài rÃt nhiŠu, tha hÒ cho cán bô Çäng ª, không phäi c¿c kh° nhÜ ngoài b¡c. Cán bô chÒng m¶t hai nhà, cán b¶ v® m¶t hai nhà, dÒng chí con m¶t hai nhà. NhÆn nhà xong là bán ngay s® Çäng Ç°i š. Cán b¶ trung cÃp và cao cÃp dÜ®c cÃp nh»ng biŒt th¿ ª Tú XÜÖng, ñÒng Khªi, tha hÒ cho ngoåi quÓc thuê. Nh© Çäng và nhà nu§c, h† ngÒi không, tháng tháng thu vŠ hàng ngàn Çô la nhÜ chÖi! NhÜ vÆy là h† Çâu cÀn phäi nuôi heo cho thúi, cho dÖ n»a! Còn nhiŠu l®i tÙc khác n»a. Chính sách Ç°i m§i khi‰n cho cha con h† ÇÜ®c l®i. V® chÒng h† ª trong Çäng, trong chính quyŠn, con cái h† cho ra lÆp công ty, nhÜ vÆy là công tÜ lÜ«ng l®i. Lúc này tÜ bän vào ÇÀu tÜ, tÜ bän Çã làm giàu cho túi tiŠn cûa h†. Và lúc này Çi Çâu ngÜ©i c¶ng sän cÛng khoe Çô la và xài Çô la! ThiŒt là ‘ ViŒt kiŠu nghèo hÖn ViŒt c¶ng!’
        M¶t nguÒn l®i vô cùng to l§n vÅn là tài sän quÓc gia. Chi‰m miŠn nam là h† có thêm m¶t kho tàng vï Çåi sau khi Çã phá tán kho tàng miŠn b¡c. Chúng ta hãy nghe Bùi Công TrØng nói v§i NguyÍn Væn TrÃn tØ cái ngày tháng 1975:
         Chúng nó cÛng mÃy th¢ng Ãy, cÛng nh»ng chính sách Ãy, cai trÎ 17 triŒu
        dân thì dân Çã nghèo sát ÇÃt, không ÇÀy 15 næm, hai cái rØng ViŒt B¡c
        và Tây b¡c bÎ cåo tr†c lóc. Bây gi© ª miŠn Nam cÛng Çào kép Ãy (mêmes
        acteurs), hài kÎch Ãy( même commédie), chÜa chi chúng nó Çã gìành ÇÃt Ban
        Mê Thu¶t, cûa ñà Låt và Sông Bé thì chúng së Çua v§i miŠn b¡c 15 næm, miŠn
        nam chÌ cÀn ba næm thì cÛng së ‘trÖn lu nhÜ mu bà bóng’ cho mÀy coi!  (6)

Ngày nay c¶ng sän Çã trª thành tÜ sän ÇÕ. Mª cºa, ÇÀu tÜ, thÎ trÜ©ng chÙng khoán, tÜ nhân hóa quÓc doanh , buôn bán v§i MÏ ÇŠu là nh»ng chính sách l®i cho c¶ng sän. Nay h† không còn Liên Xô, h† còn Trung quÓc, nhÜng h† không cho con cái h†c Trung quÓc mà sang MÏ, Canada. TiŠn cûa h† nay gºi tåi Thûy sï, MÏ, Canada. May mai cûa thiên trä ÇÎa, chÌ có dân t¶c ViŒt Nam là thiŒt thòi, mÃt mát mà thôi !

CHÚ TH´CH
1. NguyÍn Væn  TrÃn, Vi‰t Cho MË Và QuÓc HôI.Væn NghŒ, Cali,1995,tr.228.
2. DÜÖng Thu HÜÖng, Thiên ñÜ©ng Mù, Phu N», Hà N¶I, 1988,tr.90.
3. ( nhÜ trên)
4. NguyÍn Væn TrÃn, sÇd,tr.234.
5. nhÜ trên,tr.235.
6. nhÜ trên,tr.231.