“Hoâm nay
chuùng ta hoäi hoïp ôû ñaây ñuùng
moät naêm vaø moät ngaøy keå töø
hoâm quaân khuûng boá mang ñau thöông
vaø tang toùc ñeán cho ñaát nöôùc
toâi ñoàng thôøi gieát nhieàu
coâng daân cuûa nhieàu quoác gia treân
theá giôùi. Ngaøy hoâm qua laø
ngaøy ñeå töôûng nieäm, vaø
ngaøy hoâm nay laø ngaøy chuùng ta baét
tay vaøo vieäc baûo veä maïng soáng
cuûa nhöõng ngöôøi khaùc moät
caùch khoâng sôï haõi vaø khoâng
aûo töôûng haõo huyeàn.” Ñoù
laø lôøi môû ñaàu cuûa
toång thoáng George W. Bush tröôùc ñaïi
hoäi ñoàng Lieân hieäp quoác taïi
New York ngaøy 12/9/2002.
Lôøi
môû ñaàu cuûa toång thoáng
Bush haøm yù “chuùng toâi phaûi haønh
ñoäng neáu chuùng toâi khoâng muoán
bò keû thuø gieát”. Ñoù laø
lôøi caûnh giaùc cuûa Hoa Kyø raèng
chieán tranh giöõa Hoa Kyø vaø Iraq khoù
traùnh. Khoâng khí chuaån bò chieán
tranh cuûa Hoa Kyø vaøo ngaøy 12/9/2002 khoâng
khaùc ngaøy 12/9/2001. Ngaøy ñoù ai
cuõng bieát Hoa Kyø phaûi ra tay baèng
caùch naøy hay caùch khaùc.
Nhìn laïi
moät naêm qua, daân chuùng Hoa Kyø baét
ñaàu quen vôùi khoâng khí khaån
tröông vaø trôû laïi vôùi
sinh hoaït bình thöôøng cuûa ñôøi
soáng, maëc duø ñaùnh daáu moät
naêm ngaøy khuûng boá chính phuû
Hoa Kyø ñaõ ñaët toaøn quoác
trong tình traïng baùo ñoäng vaøng.
Trong 6 thaùng qua, töø traän ñaùnh
lôùn ôû Shahikhot trong vuøng bieân
giôùi Afghanistan vaø Pakistan trong thaùng
3/2002 khoâng khí chieán tranh taïi Afghanistan
trôû neân laéng dòu. Coâng taùc
luøng dieät dieät caùc oå khuûng boá
cuûa Taliban vaø Al Qaeda taïi Afghanistan vaø
khaép nôi treân theá giôùi dieãn
tieán toát ñeïp.
Veà maët
ñoái ngoaïi Hoa Kyø thaét chaët theâm
ñöôïc moái bang giao vôùi Trung
quoác, Lieân bang Nga vaø AÁn Ñoä.
Tuy nhieân theá giôùi toû ra deø
daët hôn tröôùc söï chuaån
bò ñaùnh Iraq cuûa Hoa Kyø. Sau ngaøy
ñoïc dieãn vaên tröôùc dieãn
ñaøn Lieân hieäp quoác toång thoáng
Bush baét tay vaøo nhöõng vieäc caàn
thieát nhö vaän ñoäng tranh thuû
söï chaáp thuaän cuûa Hoäi Ñoàng
Baûo An Lieân hieäp quoác, vaø thuyeát
phuïc Quoác hoäi Hoa Kyø. Toång thoáng
Bush cuõng khoâng queân chuaån bò nhöõng
gì caàn thieát ñeå traùnh söï
roái loaïn ôû Trung Ñoâng sau khi
cheá ñoä Saddam Hussein bò laät ñoå.
Nhieàu nöôùc treân theá giôùi
duøng göông töï cheá cuûa toång
thoáng Kennedy ñoái vôùi Cuba naêm
1961 (phong toaû taøu beø thay vì taán
coâng) ñeå thuyeát phuïc toång thoáng
Bush caàn tìm moät hình thöùc tröøng
phaït naøo ñoù khoâng phaûi laø
chieán tranh ñeå buoäc Saddam Hussein nhöôïng
boä. Nhöng coù moät khaùc bieät caên
baûn ôû ñaây. Naêm 1961 Hoa Kyø
ñoái ñaàu vôùi moät ñeá
quoác (Lieân bang Xoâ vieát) nhieàu tham
voïng nhöng bieát töï cheá. Luùc
naøy Hoa Kyø ñang ñoái ñaàu
vôùi moät ñòch thuû ñaõ
coi thöôøng vaø ñaõ vöôït
qua moïi bieän phaùp tröøng phaït quoác
teá. Cho neân neáu naêm 1961 toång thoáng
Kennedy coù theå choïn con ñöôøng
phong toûa Cuba thay vì ñaùnh phuû ñaàu,
toång thoáng Bush hieän nay ít coù löïa
choïn hôn.
Thanh tra vuõ
khí, phong toûa kinh teá vôùi haèng
chuïc quyeát nghò cuûa Lieân hieäp
quoác vaãn khoâng ngaên ñöôïc
quyeát taâm cheá taïo vuõ khí gieát
ngöôøi taäp theå cuûa Saddam Hussein.
Vaø vôùi böùc tranh cuûa cuoäc
taán coâng ngaøy 11/9/2001, moät cuoäc taán
coâng tai haïi hôn coù theå xaåy ñeán
baát cöù luùc naøo neáu toång
thoáng Bush khoâng khaån tröông haønh
ñoäng.
Ngaøy
20/9/2001, tröôùc dieãn ñaøn Lieân
hieäp quoác toång thoáng Bush xaùc laäp
chính saùch ñoái ngoaïi cuûa Hoa
Kyø. Chính saùch naøy ñoåi höôùng
chính saùch cuûa oâng töø ngaøy
ñaéc cöû. Toång thoáng Bush
noùi: “Quùi vò seõ ñi vôùi
chuùng toâi hay ñi vôùi nhöõng
keû khuûng boá” vaø toång thoáng
theâm raèng, quùi vò seõ ñöùng
vôùi theá giôùi vaên minh toân
troïng leõ phaûi hay ñöùng vôùi
caùi xaáu vaø ma quyõ. Quùi vò
haõy choïn löïa, vaø coi chöøng
haäu quaû neáu choïn löïa khoâng
ñuùng.
Trong khung caûnh
cuûa theá giôùi sau ngaøy 11 thaùng
9, lôøi caûnh caùo cuûa toång thoáng
Bush nhaém vaøo Pakistan, Iraq, Iran, Yemen, Lybia ... hôn
laø nhaém vaøo AÂu chaâu. Nhöng loái
noùi chung chung cuûa Bush laøm cho caùc nöôùc
ñoàng minh AÂu chaâu, Lieân bang Nga vaø
Trung quoác khoù chòu. Noù xaùc ñònh
tính caùch ñeä nhaát sieâu cöôøng
cuûa Hoa Kyø vaø quyeàn haønh ñoäng
ñeå töï veä.
Nhöng duø
khoù chòu Nga vaø Trung quoác hieåu caùi
theá cuûa Hoa Kyø vaø chuyeån sang thaùi
ñoä hôïp taùc. Vladimir Putin nhöôïng
boä Hoa Kyø trong moät soá vaán ñeà
tröôùc ñaây oâng ta raát cöùng
raén. OÂng ta chaáp nhaän söï vieäc
Hoa Kyø ñôn phöông ruùt ra khoûi
thoûa öôùc veà hoûa tieãn lieân
luïc ñòa (anti-ballistic missile treaty) kyù
naêm 1972 ñeå trang bò moät heä thoáng
phoøng thuû choáng hoaû tieãn, thuaän
ñeå cho Hoa Kyø daøn quaân ôû
Uzbek vaø Georgia, töøng laø ñaát
nhaø baát khaû xaâm phaïm cuûa ñeá
quoác Lieân Xoâ. Taát caû ñeå
ñoåi laïi söï im laëng cuûa Hoa
Kyø tröôùc söï ñaøn aùp
nhoùm Hoài giaùo noåi loaïn ñoøi
ñoäc laäp ôû Chechnya vaø nhaát
laø ñeå Hoa Kyø roäng tay giuùp
Nga phöông tieän taøi chaùnh ñeå
toå chöùc laïi neàn kinh teá ñang
ñi xuoáng. Trung quoác cuõng vaäy, toû
ra thoâng caûm vôùi Hoa Kyø ñeå
giaûi quyeát vaán ñeà Hoài giaùo
cuûa mình trong vuøng taây baéc, ñoàng
thôøi laøm cho Hoa Kyø bôùt doøm
ngoù ñeán tình traïng vi phaïm nhaân
quyeàn taïi Trung quoác. Trung Quoác caûm
thaáy coøn yeáu ñeå khai thaùc
theá khoù khaên cuûa Hoa Kyø.
Ñoái
vôùi ñoàng minh AÂu chaâu Hoa Kyø
ít thaønh coâng hôn. Hoa Kyø coâng
khai noùi caàn söï hôïp taùc
cuûa ñoàng minh, nhöng khi haønh ñoäng
laïi haønh ñoäng ñôn phöông.
Vaø ñieàu naøy thaáy roõ hôn
sau traän ñaùnh Afghanistan keát thuùc
goïn nheï hôn ngöôøi ta öôùc
ñoaùn. Hai thaùng sau cuoäc taán coâng
ñaïi dieän maäu dòch Hoa Kyø, oâng
Bob Zoellick tuyeân boá taïi hoäi nghò cuûa
Toå Chöùc Maäu Dòch Theá Giôùi
hoïp taïi Doha (tieåu quoác Qatar) raèng
maäu dòch quoác teá töï do laø
moät phaàn cuûa vuõ khí choáng khuûng
boá toaøn caàu. Hoa Kyø ñaõ gôûi
quaân ñeán Columbia choáng boïn buoân
baùn ma tuùy vaø ñeán Pakistan, Phi
Luaät Taân taûo thanh boïn khuûng boá.
Tuy nhieân, bò thuùc ñaåy bôûi
theá sieâu cöôøng ñoäc nhaát
Hoa Kyø moät maët ruùt ra khoûi thoûa
öôùc Kyoto (nhaèm muïc ñích
kieåm soaùt ñoä taêng nhieät ñoä
cuûa baàu khí quyeãn) tröôùc
söï kinh ngaïc vaø töùc giaän cuûa
caùc nöôùc AÂu chaâu, maët khaùc
töï yù taêng thueá quan theùp nhaäp
caûng ñeå baûo veä quyeàn lôïi
lao ñoäng vaø quyeàn lôïi chính
trò cuûa ñaûng caàm quyeàn, taêng
trôï caáp cho noâng daân Hoa Kyø ñeå
eùp giaù noâng phaåm cuûa caùc nöôùc
khaùc. Vaø Hoa Kyø chæ thuaän chaáp
nhaän thaåm quyeàn cuûa toøa aùn
quoác teá (International Criminal Court –ICC) vôùi
moät soá ñieàu kieän sau khi ñaõ
duøng aùp löïc taùi chaùnh ñoái
vôùi löïc löôïng gìn giöõ
hoøa bình cuûa Lieân hieäp quoác
khoâng thaønh coâng.
Haønh
ñoäng cuûa toång thoáng Bush ñaõ
laøm cho noã löïc giaûi quyeát vaán
ñeà Iraq vôùi Saddam Hussein cuûa Hoa
Kyø trôû neân khoù khaên. Ba nöôùc
(Phaùp, Lieân bang Nga, Trung Hoa) trong UÛy Ban Thöôøng
Tröïc cuûa Hoäi Ñoàng Baûo An
Lieân hieäp quoác toû yù chöa saün
saøng uûng hoä moät cuoäc taán coâng
cuûa Hoa Kyø. AÂu chaâu deø daët neáu
khoâng muoán noùi toû yù choáng
ñoái, trong khi oâng Toång Thö kyù
Lieân hieäp quoác Kofi Annan khuyeán caùo
thaän troïng.
Thaùi ñoä
phaûn ñoái cuûa ñoàng minh do töï
aùi bò ñuïng chaïm hôn laø
keát quaû cuûa moät söï caân nhaéc.
Neáu toång thoáng Bush coù theå laøm
cho coäng ñoàng theá giôùi hieåu
raèng ñoái vôùi vaán ñeà
Iraq Hoa Kyø ôû trong tröôøng hôïp
“gieát neáu khoâng ñeå bò gieát
– to kill or to be killed” vaø raèng hôn 3000 ngöôøi
daân voâ toäi ña soá laø coâng
daân Myõ ñaõ bò gieát buoåi
saùng ngaøy 11 thaùng 9 naêm 2001 chæ
vì caùc cô quan an ninh Hoa Kyø ñaõ
khoâng haønh ñoäng tröôùc, ñinh
ninh raèng Hoa Kyø vaãn laø vuøng ñaát
an ninh nhaát theá giôùi, trong khi ñoàng
minh AÂu chaâu vaø phaàn coøn laïi
cuûa theá giôùi khoâng ôû vaøo
tröôøng hôïp ñoù. Saddam Hussein
coù hay chöa coù vuõ khí gieát
ngöôøi taäp theå ngöôøi
daân AÂu chaâu cuõng khoâng phaûi
laø ñoái töông tröïc tieáp.
Moái lo coøn xa.
Hieän nay
Hoa Kyø ñang ñöùng tröôùc
moät maâu thuaån veà tri vaø haønh.
Muoán choáng khuûng boá toaøn caàu
Hoa Kyø caàn söï uûng hoä cuûa
coäng ñoàng quoác teá vaø phaûi
xöû söï nhö moät thaønh phaàn
trong coäng ñoàng theá giôùi daân
chuû, nhöng neáu vaäy Hoa Kyø thaáy
khoâng ñaùp öùng ñöôïc
ñoøi hoûi an ninh cuûa ñaát nöôùc.
Maët khaùc toång thoáng Bush chöa ñuû
baûn laõnh chính trò ñeå caùc
coá vaán cuûa oâng nhìn maø theo,
traùi laïi taäp theå coá vaán cuûa
toång thoáng ai cuõng muoán toång thoáng
seõ nghe theo yù kieán cuûa mình. Colin
Powell chuû tröông tìm söï ñoàng
thuaän cuûa ñoàng minh, trong khi nhoùm
Donald Rumsfeld – Dick Cheney chuû tröông ñôn
phöông haønh ñoäng. Toång thoáng
Bush vaãn tuyeân boá caàn hôïp taùc
quoác teá nhöng oâng khoâng döùt
khoaùt haønh ñoäng theo chieàu höôùng
ñoù. Beân caïnh cuoäc chieán tranh
choáng khuûng boá ñaùng leõ Hoa
Kyø phaûi nhuùng tay laøm trung gian töø
ñaàu trong söï tranh chaáp giöõa
AÁn Ñoä vaø Pakistan, cuõng nhö giöõa
Do thaùi vaø Palestine thì Bush cöù ñeå
cho tình hình trôû neân xaáu daàn
tröôùc khi bò buoäc phaûi can thieäp,
vaø khi can thieäp thì theo quyeàn lôïi
chính trò ñaûng phaùi, thieân vò
Do Thaùi laøm maát loøng theá giôùi
A Raäp. Ñieåm noåi baät veà thaùi
ñoä baát nhaát cuûa Hoa Kyø laø
chöông trình vieän trôï taùi thieát
Afghanistan sau khi Taliban bò haï beä. Nhu caàu
xaây döïng moät Afghanistan oån ñònh
veà caû hai phöông dieän chính trò
vaø xaõ hoäi ñoøi hoûi caàn
roäng raõi uûng hoä taøi chaùnh cho
Hamid Karzai caøng sôùm caøng toát ñeå
oâng ta coù khaû naêng kieåm soaùt
laõnh tuï caùc söù quaân (warlords)
thì Hoa Kyø ñaõ chi moät caùch
nhoû gioït (höùa $296 trieäu treân toång
soá 5 tæ caàn thieát). Keát quaû
sau 9 thaùng chieán thaéng, Afghanistan trôû
laïi tình traïng phaân hoaù quyeàn
haønh giöõa caùc caùc söù
quaân. Quyeàn haønh cuûa Hamid Karzai hình
nhö chæ coøn ôû Kabul. Cuoäc aùm
saùt oâng ta (baát thaønh) ñaàu
thaùng 9/2002 cho thaáy tình hình Afghanistan
khoâng phaûi laø moät tình hình oån
ñònh.
Trôû
veà chuyeän trong nöôùc Myõ. Cuoäc
taán coâng ngaøy 11/9/2001 coù taùc duïng
thay ñoåi taâm lyù cuûa ngöôøi
daân Myõ saâu ñaäm keå töø
cuoäc noäi chieán 1861-1865. Trong theá kyû
20 Hoa Kyø lieân heä ñeán nhieàu
cuoäc chieán tranh vaø hôn nöõa trieäu
thanh nieân Myõ ñaõ boû mình. Caùc
thanh nieân naøy ra ñi vaø bieát mình
coù theå cheát. Nhöng thaûm hoaï xaåy
ñeán ngaøy 11 thaùng 9 naêm 2001 laø
voâ tieàn khoaùng haäu. Moät buoåi
saùng ñeïp trôøi hôn 3000 thöôøng
daân hoân vôï con ñi laøm vieäc
trong nhöõng cô sôû ñöôïc
xem laø ñaàu naõo cuûa kinh teá
vaø quoác phoøng Hoa Kyø ñaõ
cheát moät caùch töùc töôûi
khoâng moät lôøi troái traên vôùi
thaân nhaân. Vaø neáu khoâng coù
haønh ñoäng can ñaûm cuûa moät
soá haønh khaùch treân chuyeán bay 93
cuûa haõng United Airlines coù theå trung taâm
quyeàn löïc chính trò cuûa Hoa Kyø
laø toaø Baïch OÁc cuõng bò ñaùnh
saäp vaø tính maïng cuûa phoù toång
thoáng Dick Cheney ñaõ laâm nguy. Söï
vieäc ñoù chöùng toû Hoa Kyø
khoâng coøn laø vuøng ñaát ñöôïc
öu ñaõi vaø baát khaû xaâm
phaïm.
Phaûn öùng
ñaàu tieân cuûa ngöôøi daân
laø ñöùng chung quanh toång thoáng,
saün saøng ñaùp öùng moïi ñoøi
hoûi, xöùng ñaùng vôùi truyeàn
thoáng baøng baïc nhöng tha thieát vôùi
queâ höông cuûa ngöôøi Myõ.
Nhieàu thanh nieân tình nguyeän nhaäp nguõ,
nhieàu ngöôøi saün saøng hieán
maùu. Tuy nhieân sau moät naêm nhìn laïi,
cuoäc taán coâng ngaøy 11 thaùng 9 chæ
nhö moät tia chôùp loøe saùng leân
moät ngoaïi caûnh laøm noù trôû
neân ñaäm neùt roài trôû veà
khung caûnh cuõ. Chæ laø moät chaán
ñoäng sau gaàn moät thaäp nieân kinh
teá sung maõn.
Chính
trò ñaûng phaùi khoâng thay ñoåi
baûn chaát. Sau cuoäc taán coâng ngöôøi
ta hy voïng raèng daân chuùng tin caäy vaøo
chính phuû hôn, nhu caàu an ninh seõ vöôït
leân treân moïi öu tö khaùc thì
thöïc teá khoâng dieãn ra nhö vaäy.
Tröôùc cuoäc baàu cöû toaøn
theå haï nghò vieän, 1/3 thöôïng
nghò só vaø 1/3 soá thoáng ñoác
vaøo thaùng 11 tôùi caùc cuoäc caõi
vaõ vaãn xoay quanh caùc vaán ñeà
caên baûn nhö kinh teá thoaùi traøo,
heä thoáng baûo hieåm söùc khoûe
cuûa ngöôøi daân vaø tình hình
tham nhuõng caáp cao trong caùc coâng ti lôùn.
Söï trì
treä kinh teá hieän nay do daân chuùng maát
loøng tin vaøo Ken Lay cuûa Enron vaø
Worldcom hôn laø bôûi bin Laden vaø heä
thoáng al Qaeda cuûa oâng ta. Ñöông
nhieân chieán tranh choáng khuûng boá
seõ aûnh höôûng ñeán tình
hình kinh teá veà laâu veà daøi
do nhu caàu chi tieâu ñeå ñaùp
öùng vôùi tình hình an ninh noäi
xöù vaø caùc cuoäc chieán phoøng
thuû beân ngoaøi, nhöng ñoù laø
chuyeän töông lai.
Trôû
veà caâu hoûi caên baûn: Tình traïng
an toaøn cuûa luïc ñòa Hoa Kyø luùc
naøy ra sao?
Coâng cuoäc
truy luøng nhaân söï vaø phaù huûy
heä thoáng toå chöùc Al Qaeda tieán
haønh heát söùc thaønh coâng. Nhieàu
oå khuûng boá bò phaù vôõ
ôû Singapore, Phaùp vaø Ma Roác laøm
cho khaû naêng ñaùnh phaù cuûa Al
Qaeda suy giaûm. Nhöng vôùi con soá 15.000
ngöôøi töøng theo hoïc caùc khoùa
khuûng boá taïi Afghanistan döôùi thôøi
Taliban hieän nay Hoa Kyø khoâng bieát roõ
ñang ôû ñaâu (nhöng chaéc chaén
moät soá ñang soáng taïi Hoa Kyø)
cho thaáy quaân khuûng boá vaãn coøn
coù khaû naêng ñaùnh vaøo cô
sôû Hoa Kyø taïi noäi ñòa hay
ôû nöôùc ngoaøi. Cuoäc baøn
caõi soâi noåi giöõa toaø Baïch
OÁc vaø Quoác hoäi veà ñaïo
luaät thaønh laäp Boä An Ninh Noäi Ñòa
(Department of Homeland Security) cuõng phaûn aûnh tình
hình an ninh cuûa Hoa Kyø sau moät naêm
choáng khuûng boá. Toång thoáng
Bush muoán giaønh quyeàn tuyeån moä, thaûi
hoài vaø thuyeân chuyeån nhaân söï
giöõa caùc boä phaän thuoäc boä
cho chính quyeàn, bieän minh raèng haønh
phaùp caàn meàm deõo ñeå ñaùp
öùng nhanh choùng nhu caàu an ninh. Caùc
daân bieåu Daân Chuû cho raèng roäng
quyeàn ñöa ñeán laïm quyeàn
ñuïng chaïm ñeán quyeàn lôïi
cuûa nghieäp ñoaøn vaø vi phaïm daân
quyeàn. Quoác Hoäi muoán kieåm soaùt
ngaân saùch cuûa boä, trong khi toång thoáng
ñoøi ñeå rieâng 5% ngaân saùch
laøm quyõ ñen. Trong cuoäc caõi vaõ
naøy chính quyeàn cuõng nhö quoác
hoäi sau moät naêm vaãn coøn ñeå
nhöõng khoaûng troáng caên baûn veà
an ninh noäi xöù chöa giaûi quyeát hoaëc
chöa coù moât bieän phaùp döùt
khoaùt. Nhöõng vaán ñeà quan troïng
nhö an toaøn khoâng haønh daân söï,
bieän phaùp kieåm soaùt khaùch du lòch,
sinh vieân, bieän phaùp kieåm soaùt nhöõng
kieän haøng haèng ngaøy nhaäp vaøo
nöôùc Myõ, söï baûo veä caùc
boàn khoång loà chöùa nöôùc
uoáng, caùc kho daàu döï tröõ,
caùc nôi chöùa chaát phoùng xaï,
caùc cô sôû kyõ ngheä hoaù
chaát, caàu coáng, heä thoáng xa loä
chaèng chòt vaãn chöa coù moät giaûi
phaùp döùt khoaùt.
Tuy nhieân
vaán ñeà teá nhò nhaát laø
söï caân baèng giöõa nhu caàu
an ninh vaø baûo veä quyeàn daân söï
cuûa ngöôøi daân. Trong maáy tuaàn
leã ñaàu tieân sau cuoäc taán coâng
toång thoáng Bush duøng quyeàn haønh
phaùp cho pheùp cô quan coâng löïc
roäng quyeàn trong vieäc baét giöõ,
ñieàu tra vaø truy toá. Quoác hoäi
sau ñoù thoâng qua luaät cho pheùp truy
tìm, nghe leùn ñieän thoaïi, laáy
taøi lieäu treân maùy ñieän toaùn
cuûa caù nhaân moät caùch deã daõi
hôn. Boä tröôûng Tö Phaùp John
Ashcroft cho pheùp cô quan FBI theo doõi caùc
maïch internet, ñeàn thôø Hoài giaùo,
caùc cuoäc taäp hoïp ñoâng ñaûo
ngoaøi trôøi neáu coù nhu caàu
an ninh. Moät soá bieän phaùp daân chuùng
ñoàng yù. Nhöng Boä Tö Phaùp
ñaõ len quaù saâu vaøo ñôøi
tö cuûa ngöôøi daân khi ñònh
duøng nhaân vieân böu ñieän, nhaân
vieân ñieän nöôùc vaø baát
cöù nhaân vieân chính phuû naøo
coù cô hoäi thaêm vieáng tö gia phaûi
baùo caùo moïi baát thöôøng
troâng thaáy. Toaø aùn ñaõ can
thieäp chaän ñöùng haønh ñoäng
baét ñaàu laïm quyeàn cuûa haønh
phaùp. Ngöôøi daân yù thöùc
nhu caàu an ninh vaø söï canh chöøng
cö daân goác A Raäp vaø Hoài giaùo,
nhöng hoï cuõng ñuû yù thöùc
raèng xaâm phaïm vaøo ñôøi
tö cuûa ngöôøi löông thieän
laø ñieàu caàn traùnh. Naêm 1941
sau khi Nhaät ñaùnh Traân Chaâu Caûng
gieát 5000 thuûy quaân Myõ, daân chuùng
uûng hoä bieän phaùp giam giöõ nhöõng
ngöôøi goác Nhaät keå caû coâng
daân Hoa Kyø trong caùc traïi taäp trung.
Laàn naøy quaàn chuùng Hoa Kyø khoâng
ñoàng yù chính quyeàn aùp duïng
bieän phaùp phaân bieät ñoái xöû
vôùi ngöoøi A Raäp vaø Hoài
giaùo coâng daân hay khoâng coâng daân.
Ñieàu
quan troïng nhaát ñoái vôùi daân
chuùng Hoa Kyø sau moät naêm thöû thaùch
laø chòu ñöïng vaø chaáp nhaän
traû giaù chieán tranh trong moät thôøi
gian daøi. Chieán tranh ñaùnh Iraq laø
ñieàu khoù traùnh nhìn caû hai
maët thöïc teá an ninh cho nhaân daân
Myõ vaø an toaøn chính trò cho toång
thoáng Bush. Moät chuùt do döï ñeå
neáu Saddam Hussein ra tay tröôùc, sinh meänh
chính trò cuûa toång thoáng Bush xem nhö
chaám döùt. Ñoù laø lyù
do toång thoáng Bush xem söï öng thuaän
vaøo giôø thöù 25 cuûa Iraq (ngaøy
16/9/2002) ñeå cho phaùi ñoaøn thanh
tra vuõ khí Lieân hieäp quoác ñeán
Iraq chæ laø moät troø bòp cuûa Saddam
Hussein ñeå mua thôøi gian.
Nhöng ñaùnh
cuõng khoâng coù gì baûo ñaûm
töông lai chính trò cuûa Bush. Khi Hoa Kyø
ra quaân chieán thaéng laø ñieàu
caàm chaéc trong tay, vaø baèng caùch
naøy hay caùch khaùc Saddam Hussein khoâng theå
toàn taïi (ít nhaát laø söï
hieän dieän cuûa oâng ta ôû Baghdad).
Traän ñaùnh naøy seõ thay ñoåi
khung caûnh chính trò theá giôùi
nhieàu hôn traän ñaùnh tieâu dieät
Taliban. Baïn vaø thuø seõ ñöôïc
xaùc ñònh roõ hôn vaø Hoa Kyø
coù nhieàu löïa choïn hôn. Nhöng
ñoù chæ laø thaéng moät traän
ñaùnh. Ñeå thaéng traän giaëc
choáng khuûng boá Hoa Kyø caàn coù
söï löïa choïn ñuùng.
Ñieàu
chænh chính saùch ñoái ngoaïi laø
öu tieân moät. Haønh ñoäng caàn
ñi ñoâi vôùi chính saùch.
Xích laïi gaàn hôn vôùi caùc
ñoàng minh, coù giaûi phaùp coâng
bình trong cuoäc tranh chaáp Do thaùi vaø
Palestine, ño löôøng ñuùng möùc
khaû naêng cuûa caùc ñòch thuû
töông lai, chính yeáu laø Trung quoác,
vaø quan troïng nhaát laø laøm cho möùc
soáng cuûa caùc quoác gia treân theá
giôùi ít so le hôn.
Noùi caùch
khaùc, Hoa Kyø khoâng coù quyeàn lô
laø maët traän kinh teá. Nhìn moät
maët naøo ñoù cuoäc ñoái ñaàu
giöõa Hoa Kyø vaø theá giôùi
Hoài giaùo do khaùc bieät quan nieäm veà
vaên minh, ñaïo ñöùc vaø toân
giaùo, nhöng coù theå baûn chaát
cuûa noù laø söï khaùc bieät
giaøu vaø ngheøo quaù noåi baät
giöõa caùc thaønh phaàn trong coäng
ñoàng theá giôùi.
Traàn Bình Nam
Thaùng 9 naêm
2002
[email protected]
http://www.vnet.org/tbn
Taøi lieäu
tham khaûo:
1. One year later:
Bush and the World by Michael Hirch, Foreign Affairs September/October
2002
2. Los Angeles Times,
September 13, 2002
3. Chilly Winds Abroad
by Glenn Kessler, The Washington Post National Weekly Edition,
September 16-21,
4. Special Report on
How America has changed, The Economist, September 7-13th,
2002
5. One Year After by
Roger Simon, U.S.News & World Report, September 16, 2002.
6. Los Angeles Times,
September 17, 2002