PHOÛNG VAÁN NHAØ VAÊN, VIEÄN SÓ HAØN LAÂM, VAØ
NHAØ KHOA HOÏC TOAØN PHONG NGUYEÃN XUAÂN VINH

                                                                             Höông Kieàu Loan

   Ghi chuù cuûa Dieãn Ñaøn Quoác Teá Cuûa Caùc Phong Traøo Daân Chuû VN:
 Nhaân dòp Dieãn Ñaøn thænh môøi Nhaø Vaên TOAØN PHONG vaøo Ban Giaùm Khaûo cuoäc thi "THÔ/VAÊN AÙI QUOÁC", chuùng toâi xin  ñaêng laïi cuoäc phoûng vaán Giaùo Sö raát ñaày ñuû cuûa Höông Kieàu Loan sau ñaây:

Ñeå ñaùnh daáu 25 naêm di cö, nhoùm New Horizon/Chaân Trôøi Môùi goàm  coù moät soá sinh vieân vaø chuyeân gia treû Vieät Nam, vôùi söïï baûo trôï cuûa Asian American Studies Center taïi UCLA , ñaõ xuaát baûn moät taäp saùch gaàn 200 trang ñeà laø ‘‘25 Vietnamese Americans in 25 Years, 1975-2000’’ñeå giôùi thieäu 25 nhaân vaät Vieät Nam ñaõ coù nhöõng thaønh tích xuaát saéc trong nhöõng laõnh vöïïc chuyeân moân cuûa mình trong nhöõng naêm qua vaø ñaõ coù nhöõng ñoùng goùp ñaëc bieät trong coâng cuoäc chung xaây döïïng moät coäng ñoàng ngöôøi Vieät thònh
vöôïng ôû haûi ngoaïi . Trong cuoán saùch trình baày raát myõ thuaät ngöôøi ñoïc ñöôïc thaáy nhöõng teân tuoåi ñaõ laøm veû vang cho ngöôøi Vieät ôû Hoa Kyø nhö :
Giaùo sö Ñinh Ñoàng Phuïng Vieät cuûa Tröôøng Luaät Khoa ôû Ñaïi Hoïc Georgetown, ngöôøi vöøa ñöôïc Toång Thoáng Geoge W. Bush boå nhieäm
laøm Trôï Lyù Boä Tröông Tö Phaùp,.
Nhaø ñaïo dieãn Tony Buøi vôùi cuoán phim tuyeät taùc ‘‘Three Seasons’’ ñaõ ñöôïc nhieàu giaûi thöông cao quyù ôû Hoäi Muøa Ñieän AÛnh Sundance naêm 1999,.
Phi haønh gia khoâng gian , tieán só Trònh Höõu Chaâu laø ngöôøi ñaõ bay treân phi thuyeàn con thoi Columbia cuûa Hoa Kyø. Caàu thuû boùng baàu duïc Nguyeãn Ñaït laø ngöôøi Vieät ñaàu tieân ñaõ ñöôïc tuyeån vaøo hoäi nhaø ngheà Dallas Cowboys chôi moân theå thao naøy,.
Baùc só giaùo sö y khoa Nghieâm Ñaïi Ñaïo laø ngöôøi ñaõ saùng cheá ra nhöõng y thuaät giaûi phaãu taân kyø ñeå gheùp tuïy taïng. Hoïc giaû Huyønh Sanh Thoâng laø ngöôøi ñaõ ñöôïc giaûi thöôûng baùc hoïc John D. and Catherine T. MacArthur qua coâng trình giôùi thieäu nhöõng thô vaên coå ñieån tuyeät taùc cuûa Vieät Nam tôùi ñoäc giaû Anh ngöõ .

Nhoùm New Horizon ñaõ döïïa vaøo moät danh saùch 150 ngöôøi ñöôïc ñeà nghò ñeå löïïa choïn ra 25 nhaân vaät ñöôïc coi nhö laø nhöõng ngöôøi laøm göông maãu cho theá heä sau ñeå giôùi thieäu thaønh tích trong cuoán saùch . Moät trong nhöõng ngöôøi ñöôïc coi nhö laø nhöõng taám göông saùng cho giôùi treû ñoù laø giaùo sö Nguyeãn Xuaân Vinh , ngöôøi ñaõ thaønh danh töø hoài coøn ôû trong nöôùc . OÂng laø moät thieân taøi ña daïng vaø coù theå noùi laø moät trong nhöõng ngöôøi VN kieät xuaát cuûa nöûa haäu theá kyû 20 vaø sang ñaàu theá kyû 21 . Laø moät sinh vieân giaõ töø nghieân buùt theo vieäc ñao cung khi nghe tieáng goïi cuûa sôn haø trong côn nguy bieán , thôøi Ñeä Nhaát Coäng Hoa,ø oâng ñaõ töøng giöõ chöùc vuï Tö Leänh Khoâng Quaân . Nhöng binh nghieäp chæ mang laïi teân tuoåi cho oâng trong quaân ñoäi maø oâng ñöôïc ngöôøi ñôøi bieát ñeán qua taøi vaên chöông xuaát chuùng ñaõ giuùp oâng taïo döïïng ñöôïc taùc phaåm ‘‘Ñôøi Phi Coâng’’ laø moät aùng vaên traùc tuyeät ñaõ thi vò hoaù nghieäp dó cuûa nhöõng ngöôøi haøng ngaøy traûi cuoäc ñôøi bay treân maây trôøi ñeå lo troøn nhieäm vuï traán khoâng cho non soâng . OÂng laïi coøn laø moät nhaø khoa hoïc vaø giaùo duïc vaø trongphaïm vi naøy coâng nghieäp cuûa giaùo sö Nguyeãn Xuaân Vinh, keå töø ngaøy oâng giaõ töø binh nghieäp ñeå trong hôn ba möôi naêm giaûng daäyvaønghieân cöùu veà toaùn hoïc khoâng gian ôû nhieàu ñaïi hoïc taïi Hoa Kyø vaø caùc nöôùc tieàn tieán treân theá giôùi, ñaõ ghi theâm söïï ñoùnggoùp quan troïng cuûa ngöôøi Vieät Nam trong giai ñoaïn tieán trieån vuôït böïïc veà söïï thaùm hieåm khoâng gian cuûa loaøi ngöôøi trong theá kyû vöøa qua.

Qua baøi phoûng vaán naøy Höông Kieàu Loan ñöôïc haân haïnh giôùi thieäu tôùi ñoäc giaû theâm nhieàu chi tieát veà taøi naêng toaøn dieän cuûa giaùo sö Nguyeãn Xuaân Vinh .

GS Nguyeãn Xuaân Vinh: Ñoù chæ laø moät thoùi quen cuûa ngheà nghieäp Veà toaùn hoïc, muoán chöùng minh moät ñònh ñeà ngöôøi ta chæ ñöôïc duøng moät soá toái thieåu döõ kieän . Laø phi coâng khi bay treân maây trôøi, söïï lieân laïc voâ tuyeán cuõng caàn phaûi ngaén goïn .Tuy vaäy nhöõng thoâng tin bao giôø cuõng phaûi chính xaùc . Vì vaäy tuyquen noùi vaén taét toâi cuõng seõ traû lôøi thaät ñaày ñuû nhöõng caâu
hoûi cuûa Kieàu Loan .

HKL: Môùi ñaây HKL ñöôïc coi moät CD Rom noùi veà giaùo sö cuûa Hoäi Khuyeán Hoïc ôû Saint Louis trong ñoù coù noùi laø giaùo sö mang naëng ba nghieäp dó laø Nghieäp Bay , Nghieäp Vaên vaø Nghieäp Giaùo . Vaäy HKL xin baét ñaàu hoûi laø vì sao maø giaùo sö laïi choïn vaøo Khoângquaân ñeå vöông laáy nghieäp bay ?

GS NXV : Toâi vaøo trong lôùp nhöõng hoïc sinh chuyeân khoa , sinh vieân ñaïi hoïc vaø coâng chöùc coù khaû naêng vaên hoaù ñöôïc goïi ñoäng vieân naêm 1951 ñeå theo hoïc Khoaù I nhöõng Tröôøng Só Quan Tröø Bò Nam Ñònh vaø Thuû Ñöùc . Luùc ñoù toâi ñaõ hoïc ñöôïc phaàn ñaàu cuûa vaên baèng cöû nhaân toaùn hoïc vaø öôùc nguyeän cuûa toâi laø trôû thaønh moät toaùn gia vì Vieät Nam coù raát ít ngöôøi trong ngaønh naøy . Luùc saép ra tröôøng ôû Thuû Ñöùc nhö laø moät só quan coâng binh thì toâi ñöôïc bieát laø seõ phaûi ôû trong quaân ñoäi moät thôøi gian baát ñònh . Vì vaäy toâi xin thi kyø tuyeån sinh vieân theo hoïc Tröôøng Só Quan Khoâng Quaân ôû Salon de  Provence beân Phaùp ñeå coù dòp ra nöôùc ngoaøi hoïc hoûi theâm. Sau ba naêm ôû Phaùp vaø ôû Maroc, 1952-1955, toâi ñöôïc huaán luyeän thaønh moät só quan phi coâng , coù baèng laùi phi cô hai ñoäng cô vaø theû traéng (carte blanche) ñeå bay trôøi muø theo ñuùng tieâu chuaån cuûa Khoâng Quaân Phaùp . Cuõng trong thôøi gian ôû Phaùp, toâi hoaøn taát chöông trình cöû nhaân toaùn ôû Ñaïi hoïc Marseille vaø cuõng coù theâm vaên baèng cao hoïc ñeå chuaån bò thi tieán só toaùn hoïc.

HKL : Höông Kieàu Loan ñöôïc bieát laø sau naøy giaùo sö cuõng coù baèng tieán só quoác gia toaùn hoïc . Nhö vaäy giaùo sö cuõng thi ôû Ñaïi hoïc Marseille, vaø nhö theá vaøo naêm naøo ?

GS NXV : Khoâng , söïï vieäc khoâng giaûn dò nhö vaäy ñaâu Kieàu Loan. Nhö taát caû nhöõng ngöôøi cuøng löùa tuoåi , chuùng toâi lôùn leân ôû trong thôøi loaïn vaø söïï hoïc luoân luoân bò giaùn ñoaïn, khoâng theå naøo xeáp ñaët chöông trình theo nhö yù cuûa mình . Khi toâi thi xong chöùng chæ cao hoïc veà Hình Hoïc Cao Caáp ôû Ñaïi Hoïc Marseille laø nôi gaàn Tröôøng Khoâng Quaân ôû Salon de Provence thì toâi ñöôïc göûi ñi Avord thuoäc haït Cher, ñeå hoaøn taát phaàn phi huaán . Nôi ñaây chæ caùch Paris coù hai giôø ñi xe löûa neân toâi xin chuyeån hoà sô veà Ñaïi Hoïc Paris ñeå ghi danh hoïc chöông trình tieán só quoác gia toaùn hoïc. Luùc ñoù laø vaøo naêm 1954 . Naêm sau ñoù toâi hoïc xong chöông trình só quan phi coâng vaø phaûi trôû veà Vieät Nam ñeå phuïc vuï trong quaân ñoäi quoác gia . Phaûi ñôïi cho ñeán naêm 1972 toâi môùi coù dòp trôû laïi Ñaïi Hoïc Paris ñeå noäp luaän aùn tieán só quoác gia veà moân toaùn hoïc .

HKL : Ñaït ñöôïc trình ñoä tieán só quoác gia toaùn hoïc ôû Ñaïi Hoïc Sorbonne taïi Phaùp quoác laø moät ñieàu khoù khaên voâ cuøng vaø HKL seõ trôû laïi ñeå hoûi theâm giaùo sö veà ñieàu naøy . Ñeå hoûi tieáp veà nghieäp bay vaø cuõng ñeå chuyeån sang nhöõng caâu hoûi veà nghieäp vaên cuûa giaùo sö , xin ngöôøi phi coâng vaø cuõng laø nhaø vaên Toaøn Phong cho bieát chuùt ít veà taùc phaåm ÑôøI Phi Coâng, cuoán truyeän maø HKL coøn nhôù vaøo nhöõng naêm cuaû thuôû trung hoïc ngaøy xöa,
khoâng moät coâ nuõ sinh Tröng Vöông naoø laïi khoâng bieát ñeán cuoán truyeän ñoù. Thöa giaùo sö taùc phaåm ‘‘Ñôøi Phi Coâng’’ñaõ ñöôïc thai ngheùn trong tröôøng hôïp naøo aï?. Theo HKL nghó thì thaät laø moät söïï ñaëc bieät maø taùc phaåm ñaàu tay cuûa moät nhaø vaên treû laïi ñöôïc choïn ñeå trao Giaûi Thöông Vaên Chöông Toaøn Quoác cuøng naêm  vôùi nhöõng nhaø vaên ñaøn anh ñaõ thaønh danh töø nhieàu naêm tröôùc
nhö caùc oâng Vuõ Khaéc Khoan vaø Voõ Phieán .

GS NXV : Ñôøi Phi Coâng laø moät tuyeån taäp nhöõng böùc thö cuûa moät phi coâng vieát cho moät thieáu nöõ coøn ñang laø sinh vieân ôû ñaïi hoïc ñeå keå cho naøng nghe cuoäc ñôøi cuûa nhöõng ngöôøi haøng ngaøy bay treân gioù maây trôøi .Toâi baét ñaàu vieát vaøo naêm 1959 vaø ñaêng moãi tuaàn moät kyø, vaøo ngaøy thöù Hai, treân baùo Töïï Do laø moät nhaät baùo coù nhieàu ñoäc giaû treân toaøn quoác . GS Vaên Khoa Phaïm Vieät Tuyeàn laø chuû nhieäm. Giôùi treû thôøi ñoù hay ñoùn ñoïc vì ai coù moät chuùt mô moäng cuõng coù theå töông töôïng ñöôïc raèng neáu sau naøy trôû thaønh phi coâng
thì mình cuõng coù theå laø ngöôøi vieát nhöõng böùc thö taâm tình ñaày thi vò nhö theá naøy .
Nhöõng baøi vieát naøy cuõng khoâng phaûi laø nhöõng baøi ñaàu tieân toâi ñaêng baùo vì tröôùc ñoù gaàn möôøi naêm toâi cuõng ñaõ laø moät thaønhvieân trong nhoùm Theá Kyû vaø cuõng ñaõ vieát nhieàu truyeän ngaén tình caûm cho nguyeät san naøy . Cuoán saùch ñaàu tay cuûa toâi laø cuoán‘‘Göông Danh Töôùng’’, laø moät taäp saùch nhoû chöa ñeán 100 trang ,do Nha Chieán Tranh Taâm Lyù thuoäc Boâ. Quoác Phoøng in ra vaøo
naêm 1956 . Tuy saùch in ra tôùi möôøi ngaøn cuoán nhöng daïo ñoù toâi ñang laøm phuï taù tuøy vieân quaân löïïc taïi Söù quaùn Vieät Nam ôû Hoa Thònh Ñoán, neân chæ nhaän ñöôïc möôi cuoán vaø ñem taëng ngay caùc thaân höõu neân khoâng coøn giöõ ñöôïc moät baûn naøo .

Toâi vieát cuoán ‘‘Göông Danh Töôùng’’khi môùi coøn ñang laø moät ñaïi uùy ñeå neâu leân nhöõng ñöùc tính caàn phaûi coù cuûa nhöõng ngöôøi laõnh ñaïo trong quaân ñoäi. Cuõng nhaèm muïc ñích neâu leân tình ngöôøi vaø tình yeâu toå quoác vaø khoâng gian cuûa nhöõng ngöôøi naëng nghieäp bay maø sau naøy toâi vieát cuoán ‘‘Ñôøi Phi Coâng’’. Nhôø söïï phoå bieán saâu roäng cuûa cuoán saùch naøy maø giôùi thanh nieân vaø
sinh vieân hieåu bieát theâm veà Khoâng Quaân Vieät Nam vaø chuùng toâi ñaõ tuyeån moä ñöôïc nhieàu thanh nieân öu tuù ñeå göûi sang theo hoïc nhöõng khoùa huaán luyeän bay nhöõng phi cô toái taân cuûa Khoâng Quaân vaø Haûi Quaân Hoa Kyø .

HKL : Thöa giaùo sö, Khoâng nhöõng Khoâng Quaân Vieät Nam ñaõ tuyeån ñöôïc nhieàu thanh nieân öu tuù vaøo nghieäp bay nayø, maø... raát nhieàu nöõ sinh thuôû ñoù ñaõ mô coù ngöôøI tình laø moät chaøng khoâng quaân haoø hoa ñoù aï Trôû laïi caâu chuyeän veà vaên chöông, nghe noùi khi ôû trong nhoùm Theá Kyû giaùo sö coù quen bieát vôùi nöõ só Töông Phoá vaø ñöôïc baø vieát taëng moät baøi thô ñaõ ñaêng treân baùo .
Giaùo sö coù theå keå laïi cho ñoäc giaû nghe moät vaøi kyû nieäm vôùi vò nöõ löu tieàn boái ñaùng kính naøy khoâng ?
GS NXV : Nhoùm Theá Kyû coù nhöõng ngöôøi nhö caùc anh Buøi Xuaân Uyeân Vieân Phong, Trieàu Ñaåu, Truùc Só, Phaïm Khanh, Ta. Tî, Troïng Bình,..., toaøn laø nhöõng ngöôøi coù uy tín treân vaên ñaøn vaø laø coâng hay tö chöùc coù ñòa vò trong xaõ hoäi . Baø Töông Phoá chæ göûi baøi tôùi toaø soaïn chöù khoâng ñi hoïp ñeàu nhö chuùng toâi, moãi tuaàn moät laàn ôû quaùn caø pheâ Tuøng Laâm treân bôø hoà Hoaøn Kieám ôû Haø Noäi . Thænh thoaûng caùc anh laïi toå chöùc ñi aên nhöng toâi khi ñoù
ít tuoåi nhaát vaø coøn laø moät sinh vieân neân khoâng phaûi ñoùng goùp gì.
Baø Töông Phoá hay dòch Ñöôøng Thi neân khi naøo ñöôïc ñoïc moätbaøi dòch ñaëc saéc toâi laïi vieát cho baø ñeå goùp yù . Cuõng vì vaäy maø baø coù caûm tình ñaëc bieät vôùi toâi vaø khi ñöôïc tin toâi nhaän ñöôïc giaáy ñoäng vieân phaûi leân ñöôøng nhaäp nguõ baø vieát moät baøi thô taëng vôùi yù khuyeân nhuû laø nhöõng ngöôøi thaät coù taøi
naêng thì khoâng caàn phaûi ra binh ñao traän maïc maø cuõng coù theå ñöa laïi thaùi bình cho sôn haø, xaõ taéc .
Coù moät ñieàu ñaëc bieät laø vaøo dòp ñoù coù moät ngheä só , danh thuû ñieâu khaéc Trung Hoa sang môû trieån laõm ôû Haø Noäi. OÂng ta coù taøi khaéc tranh vaø chöõ nhoû li ti treân nhöõng mieáng ngaø, phaûi soi kính hieån vi môùi ñoïc ñöôïc . Baøi thô cuûa nöõ só Töông Phoá laøm theo theå thaát ngoân daøi 16 caâu ñöôïc oâng khaéc treân moät
mieáng ngaø to baèng ngoùn tay caùi vaø gaén treân moät taám sôn maøi ñen ñeå treo treân töôøng. Maõy naêm sau toâi coù dòp laïi thaêm baø ôû Nha Trang khi ñoù ôû cuøng
vôùi ngöôøi con trai lôùn laø giaùo sö Thaùi Vaên Chaâu, cuõng laø moät baïn ñoàng nghieäp daäy toaùn nhöng lôùn tuoåi hôn toâi, vaø ñöôïc baø cho coi baûo vaät ñoù. Baø Töông Phoá laø moät nöõ só ñöôïc nhieàu ngöôøi meán moä . Baø coù cho toâi coi moät cuoán soå löu nieäm coù buùt kyù cuûa nhieàu danh nhaân AÂu vaø AÙ vaø baûo toâi ghi laïi
vaøi doøng. Toâi nhôù laø coù vieát hai caâu thô

Caâu vieát ngaøy xöa khoâng ngôø nay laïi taû ñuùng cuoäc ñôøi cuûa mình vì maáy naêm sau , toâi leân ñöôøng du hoïc ôû Hoa Kyø vaø töø ñoù ñeán nay soáng cuoäc ñôøi xa queâ höông trieàn mieân , laø khaùch thaêm vieáng cuûa nhieàu nöôùc treân theá giôùi.

HKL : Trong tröôøng hôïp naøo maø giaùo sö laïi rôøi chöùc Tö Leänh Khoâng Quaân ñeå du hoïc. Neáu theo ñuùng nghóa laø khaùch soâng hoà thì giaùo sö ñaõ tôùi thaêm nhöõng nöôùc naøo ? Töïï mình ñi du lòch hay ñöôïc môøi thaêm vieáng aï?

GS NXV : Toâi ñöôïc boå nhieäm vaøo chöùc vu. Tham Möu Tröông Khoâng Quaân Vieät Nam vaøo cuoái naêm 1957 vaø sang thaùng Hai naêm 1958 ñöôïc giao chöùc vu. Tö Leänh Khoâng Quaân . Cho ñeán thaùng Taùm naêm 1962, khi toâi leân ñöôøng du hoïc ôû Hoa Kyø thì toång coäng khoaûng thôøi gian mang troïng traùch cuõng laø gaàn 5 naêm trôøi, moät thôøi gian coù theå noùi laø laâu hôn thôøi gian trung bình boå nhieäm 4 naêm cuûa caùc Tö Leänh Quaân Chuûng caùc nöôùc vaên minh treân
theá giôùi . Toâi quan nieäm nhaän chöùc vuï chæ huy khoâng phaûi laø coù ñöôïc
quyeàn haønh maø laø mang laáy traùch nhieäm . Vì vaäy toâi töïï choïn laáy moät nhieäm kyø vaø xin vôùi Toång Thoáng Vieät Nam Coäng Hoaø cho ñöôïc ñi nöôùc ngoaøi hoïc hoûi theâm sau khi ñöôïc Khoâng Quaân Hoa Kyø caáp cho moät hoïc boång ñaëc bieät ñeå theo hoïc chöông trình tieán só . Töø nhieàu naêm qua, laø giaùo sö ñaïi hoïc taïi Hoa Kyø , haøng naêm toâi thöôøng tham döïï vaø ñöôïc môøi thuyeát trình taïi nhöõng Hoäi nghi. veà haøng khoâng vaø khoâng gian quoác teá (International Congress of
Astronautics), luaân phieân ñöôïc toå chöùc moãi naêm taïi moät nöôùc khaùc nhau .
Toâi ñaõ döïï hoïp ôû haàu heát caùc nöôùc coù chöông trình khoâng gian û AÂu chaâu nhö Anh, Phaùp, AÙo, Ñöùc, YÙ, Hoaø Lan, Thuïy Só, Na Uy, Thuïy Ñieån, Hung Gia Lôïi vaø Do Thaùi. Nieân hoïc 1974-1975 toâi ñöôïc môøi sang laøm khaûo cöùu vaø daäy hoïc ôû Phaùp . Ngoaøi ra coù moät laàn toâi ñöôïc môøi laøm toång thö kyù cho moät khoùa hoäi thaûo  veà Cô Hoïc Phi Haønh Khoâng Gian do cô quan NATO toå chöùc ôû Luïc Xaâm Baûo .ÔÛ Myõ chaâu toâi cuõng ñaõ ñöôïc môøi thuyeát trình ôû Gia Naõ Ñaïi
vaø Ba Taây, vaø taát nhieân ôû nhieàu ñaïi hoïc khaùc treân Hoa Kyø .
ÔÛ AÙ chaâu thì toâi ñaõ tôùi thuyeát trình hay giaûng daäy nhöõng khoaù ngaén ôû nhieàu ñaïi hoïc hay cô quan chính phuû ôû nhöõng nuôùc NhaätBaûn, Trung Hoa Quoác Gia ôû Ñaøi Loan, vaø Ñaïi Haøn coøn ôû UÙc chaâu thì toâi ñaõ tôùi döïï Hoäi nghò khoâng gian hoïp ôû Melbourne naêm 1998 vaø nhaân dòp ñoù ñöôïc Ñaïi Hoïc Queensland môøi leân thuyeát trình ôû Brisbane . Coù nhöõng nöôùc khaùc ôû AÂu chaâu vaø Baéc Phi chaâu toâi khoâng keå ra ñaây nhöng cuõng ñaõ coù dòp tôùi theo böôùc chaân giang hoà khi coøn laø moät sinh vieân ôû Phaùp . Trong thôøi gian laøm Tö Leänh Khoâng Quaân ôû Vieät Nam toâi cuõng ñaõ ñöôïc môøi ñi nhieàu nöôùc ôû Ñoâng Nam
AÙ vaø hai laàn du haønh sang Hoa Kyø ñeå thaêm vieáng nhieàu caên cöù khoâng quaân baïn coù lieân heä kyõ thuaät vôùi khoâng quaân mình.

HKL : Nhö theá thì coù theå noùi laø giaùo sö ñaõ tôùi thaêm vieáng vaø thuyeát trình ôû nhieàu trung taâm khoa hoïc hay ñaïi hoïc danh tieángtreân theá giôùi . Nhöng ngoaïi tröø nöôùc Hung Gia Lôïi, maø Höông Kieàu Loan nghó laø giaùo sö ñaõ tôùi thuû ñoâ Budapest ôû beân gioøng soâng xanh Danube, khoâng thaáy giaùo sö noùi gì ñeán nhöõng nöôùc ôû beân kia böùc maøn saét .

GS NXV : Toâi nghó laø Kieàu Loan muoán nhaéc tôùi nhöõng nöôùc coøn theo cheá ñoä coäng saûn nhö nöôùc Nga vaø Trung coäng . Nhöõng nöôùc naøy cuõng laø hoäi vieân cuûa toå chöùc khoâng gian quoác teá vôùi danh xöng laø International Federation of Astronautics (vieát taét laø IAF) , vaø nhö vaäy hoï cuõng coù naêm ñöùng ra toå chöùc Hoäi nghò . Toâi nhôù laø coù moät laàn toå chöùc ôû Baéc Kinh , vaø moät naêm khaùc  hoäi nghò toå chöùc ôû thaønh phoá Bangalore ôû AÁn Ñoä . Hai laàn
aáy toâi khoâng tham döïï vì khoâng coù nhöõng chuyeán bay tieän lôïi ñi töø Detroit laø phi tröôøng phaùt xuaát töø Michigan laø nôi toâi daäy hoïc. Hoäi nghò quoác teá thöôøng toå chöùc vaøo thaùng Möôøi moãi naêm, vaø neáu lòch trình keå caû nhöõng ngaøy hoïp vaø nhöõng ngaøy ñi ñöôøng maø keùo daøi quaù möôøi hoâm thì raát khoù cho toâi thu xeáp coâng vieäc vôùi sinh vieân vì moân toâi daäy khoâng coù ngöôøi thay theá
Toâi cuõng nhaän ñöôïc thö môøi sang daäy nhöõng khoaù ngaén ôû Hoa Luïc, ñuùng ra laø moät thö môøi cuûa Vieän Baùch Khoa Mieàn Taây ôûTaây An vaø moät thö môøi cuûa Vieän Khaûo Cöùu Haøng Khoâng, thuoäc Tröôøng Ñaïi Hoïc Nam Kinh . Treân nguyeân taéc toâi ñaõ nhaän lôøi môøi nhöng chöa coù dòp thuaän tieän ñeå söûa soaïn lòch trình thaêm vieáng .Ngoaøi ra toâi cuõng coù maáy baøi khaûo cöùu ñöôïc dòch ra Nga ngöõ vaø ñaêng treân baùo khoa hoïc ôû nöôùc Nga khi coøn laø Lieân Soâ . Toâi
cuõng coù coäng taùc vôùi giaùo sö vieän só V. AÏ Yaroshevskii thuoäc Central
Aerohydrodynamic Institute (vieát taét theo tieáng Nga laø TsAGI), laø vieän khaûo cöùu veà khí ñoäng löïïc hoïc quan troïng nhaát ôû Moscow, trong moät baøi vieát veà lyù thuyeát thu hoài veä tinh vaø phi thuyeàn khoâng gian vaøo baàu khí quyeån cuûa traùi ñaát vaø caùc haønh tinh ñaõ ñaêng treân baùo kyõ thuaät ôû Nga . Moät khoa hoïc gia khaùc laø tieán só A . Filatyev cuõng thuoäc vieän naøy sau khi nghe moät baøi thuyeát trình cuûa toâi taïi Hoäi nghò khoâng gian hoïp naêm 1994 ôû Juresalem, Do Thaùi, cuõng ñaõ thu xeáp ñeå giaùo sö vieän só German Ò Zagainov laø Toång Giaùm Ñoác cuûa vieän môøi toâi sang thaêm vieáng ñeå coù dòp gaëp gôõ vaø thaûo luaän veà cô hoïc khoâng gian voùi caùc giaùo sö vaø nghieân cöùu gia cuûa nhöõng vieän TsAGI, Moscow Institute of Physics and Technlogy (MPhTI) vaø Moscow Aviation Institute (MAI) laø nhöõng trung taâm giaùo duïc vaø kyõ thuaät haøng khoâng vaø khoâng gian haøng ñaàu ôû nöôùc Nga . Thö môøi göûi cuoái naêm 1994 , vaø toâi cuõng ñaõ nhaän lôøi treân nguyeân taéc. Cho tôùi nay, böôùc sang naêm 2002, lôøi môøi coù theå maát thôøi gian tính vaø ban giaùm ñoác coù theå thay ñoåi, nhöng ñieàu naøy thaät khoâng quan troïng. Taøi lieäu khoa hoïc veà haøng khoâng vaø khoâng gian toâi ñaõ vieát cuõng ñöôïc bieát ñeán nhieàu ôû Ñoâng AÂu . Noái laïi nhòp caàu ñeå sang thaêm vieáng nhöõng trung taâm khaûo cöùu veà khoa hoïc khoâng gian ôû nhöõng nöôùc naøy thaät cuõng deã daøng . Coøn ñi nhö laø du khaùch thì choïn dòp naøo cuõng ñöôïc .

HKL : Theo trong phieáu tieåu söû thì giaùo sö laø ngöôøi ñaàu tieân ñöôïc caáp vaên baèng tieán só khoa hoïc haøng khoâng vaø khoâng gian cuûa Ñaïi Hoïc Colorado . Taïi sao giaùo sö laïi choïn ngaønh naøy maø khoâng hoïc tieáp veà toaùn hoïc vaø taïi sao giaùo sö laïi choïn Ñaïi Hoïc Colorado thay vì tôùi nhöõng ñaïi hoïc khaùc coù tieáng taêm hôn nhö Ñaïi Hoïc Harvard ?

GS NXV: Tình thöïïc maø noùi, neáu ñöôïc choïn tröôøng thì daïo ñoù toâi muoán tôùi Ñaïi Hoïc Paris ñeå hoaøn taát luaän aùn tieán só toaùn hoïc ñaõ boû dôû nhieàu naêm vì coâng vu.. Nhöng toâi caàn coù hoïc boång toaøn phaàn trong nhieàu naêm cho moät ngaân saùch veà tieàn aên ôû, tieàn saùch vôû vaø tieàn hoïc cuøng nhöõng chi phí caàn thieát cho moät sinh vieân baäc cao hoïc nhö ñeå tham döïï nhöõng khoaù hoäi thaûo
chuyeân moân vaø ñieàu naøy chæ coù Khoâng Quaân Hoa Kyø môùi coù theå chu
toaøn ñöôïc . Ngaân saùch huaán luyeän cuûa hoï cuõng chòu söïï kieåm soaùt cuûa
Quoác Hoäi neân hoï chæ coù theå ghi hoïc boång cho toâi ñeå theo hoïc ngaønh haøng khoâng vaø khoâng gian maø thoâi chöù khoâng theå naøo chöùng minh söïï caáp hoïc boång cho moät só quan ñoàng minh ñeå theo hoïc chöông trình tieán só veà toaùn hoïc ñöôïc. Maët khaùc, caùc só quan Hoa Kyø ñöôïc cöû ñi hoïc theâm nhöõng vaên
baèng cao hoïc thöôøng ñöôïc göûi tôùi nhöõng Ñaïi Hoïc coâng vì nhöõng nôi ñoù ñaõ coù saün Trung Taâm Huaán Luyeän Só Quan Tröø Bi. (goïi taét laø ROTC) ñeå lo vieäc haønh chaùnh. Moät lyù do nöõa ñeå toâi choïn Ñaïi Hoïc Colorado laø nôi ñoù gaàn Caên Cöù khoâng Quaân Lowry ôû thaønh phoá Denver laø nôi toâi coù theå tôùi ñeå bay duy trì khaû naêng, vaø cuõng gaàn Tröôøng Só Quan Khoâng Quaân ôû Colorado Springs laø nôi coù nhieàu só quan caùn boä coù trình ñoä tieán só ñeå trao ñoåi kinh nghieäm .
Colorado laø moät mieàn cao nguyeân, coù nuùi non huøng vó, raát hôïp vôùi
baûn tính traàm laëng cuûa toâi . Phaân Khoa Haøng Khoâng vaø Khoâng Gian ôû Ñaïi Hoïc Colorado ñaõ coù töø laâu, nhöng chuyeân nhieàu veà kyõ thuaät vaø moân khí ñoäng hoïc. Laøm khaûo cöùu thöïïc nghieäm veà nhöõng moân naøy ñoøi hoûi nhieàu
duïng cuï toán keùm vaø chuyeân vieân trôï giuùp neân tröôùc toâi chöa coù sinh vieân naøo ñaït ñöôïc trình ñoä tieán só . Cuøng vôùi naêm toâi tôùi thì Ñaïi Hoïc Colorado môøi ñöôïc nhaø baùc hoïc ngöôøi Ñöùc laø tieán só Adolf Busemann laø ngöôøi ñöôïc meänh danh laø cha ñeû cuûa phi cô caùnh suoâi, cuõng laø ñoàng nghieäp nhöng lôùn tuoåi hôn cuûa tieán só Wernher von Braun ôû Trung Taâm Hoõa Tieãn Peenemunde trong Theá Chieán II , vaø hai khoa hoïc gia treû vöøa toát nghieäp tieán só taïi California Institute of Technology laø Ñaïi Hoïc noåi tieáng baäc nhaát thôøi baáy giôø veà kyõ thuaät haøng khoâng vaø khoâng gian. Moät trong hai vò aáy laø tieán só C. Forbes Dewey , ñaõ cuøng vôùi giaùo sö Adolf Busemann nhaän baûo trôï luaän aùn cho toâi vaø sau hôn hai naêmlaøm vieäc khoâng ngöøng nghæ toâi ñaõ hoaøn taát coâng trình nghieân cöùu vaø trôû thaønh ngöôøi ñaàu tieân ñöôïc caáp vaên baèng tieán
só veà moân Khoa Hoïc Haøng Khoâng vaø Khoâng Gian cuûa Ñaïi Hoïc Colorado .
Söïï kieän lòch söû naøy ñaõ ñöôïc ghi trong cuoán saùch ‘‘Proud Past, Bright Future’’ xuaát baûn naêm 1966 noùi veà lòch söû cuûa Tröôøng Kyõ Thuaät cuûa Ñaïi Hoïc Colorado . Tröôøng naøy, vì toaï laïc ôû tænh Boulder laø nôi coù National Bureau of Standards (vieát taét laø NBS) vaø National Center for Atmospheric Research (vieát taét laø NCAR) laø hai Trung Taâm nghieân cöùu khoa hoïc quan troïng cuûa Chính Phuû Lieân Bang, neân cuõng thu huùt ñöôïc nhieàu nhaân taøi veà khoa hoïc cho ban giaûng huaán. Naêm 2001 giaûi Nobel veà vaät lyù hoïc cuõng veà tay moät khoa hoïc gia cuûa NBS vaø moät giaùo sö cuûa Ñaïi Hoïc Colorado .

HKL : Sau khi toát nghieäp, giaùo sö ñaõ ñöôïc môøi ôû laïi trong ban giaûng huaán ôû Ñaïi Hoïc Colorado . Trong tröôøng hôïp naøo giaùosö laïi tôùi Ñaïi Hoïc Michigan?

GS NXV : Trong thôøi gian laø sinh vieân tieán só ôû Colorado, toâi ñöôïc môøi daäy moät khoaù veà moân cô hoïc. Nhöõng baøi giaûng cuûa toâi in ra ñeå phaùt cho sinh vieân ñaõ ñöôïc giaùo sö EÏ V. Laitone , luùc ñoù laø chuû nhieäm phaân khoa haøng khoâng ôû Ñaïi Hoïc California ôû Berkeley, trong moät kyø tôùi Colorado ñeå thanh tra moãi nguõ nieân vaø chuaån ñònh tröôøng kyõ thuaät, chuù yù tôùi vì oâng cho laø nhöõng taøi lieäu coù giaù trò coù theå in thaønh saùch ñöôïc . OÂng môøi toâi tôùi hoûi chuyeän vaø ngoû yù muoán môøi toâi daäy ôû Berkeley nhö laø moät giaûng sö (Lecturer) , vaø cuõng höùa vôùi toâi laø khi naøo coù gheá giaûng huaán chính thöùc oâng seõ ñeà nghò cho toâi vaøo ngaïch giaùo sö . Laøm lecturer thì moãi naêm laïi phaûi coù giaáy boå nhieäm laïi neân toâi nhaän lôøi môøi cuûa Ñaïi Hoïc Colorado laøm assistant professor vì nhö theá ít ra cuõng ñöôïc haïn kyø ba naêm ñeå cho mình coù thôøi gian chöùng toû taøi naêng. Theo luaät leä thì sau ba naêm, neáu ngöôøi giaùo sö treû phaùt trieån ñieàu hoøa thì ñöôïc boå nhieäm theâm ba naêm nöõa tröôùc khi coù
hoäi ñoàng duyeät xeùt caû ba phöông dieän veà daäy hoïc, khaûo cöùu vaø phuïc vuï ñeå quyeát ñònh söïï thaêng caáp leân associate professor.
Neáu ñöôïc thaêng caáp thì söïï boå nhieäm laàn tôùi seõ thaønh vónh vieãn. Baèng khoâng thì mình baét buoäc phaûi nghæ vieäc sau khi ñöôïc gia haïn theâm moät naêm . Trong tröôøng hôïp cuûa toâi thì chöa heát haïn ba naêm toâi ñaõ ñöôïc Ñaïi Hoïc Michigan, laø moät ñaïi hoïc raát coù tieáng taêm trong vaø ngoaøi nöôùc môøi tôùi laøm associate
professor . Tôùi ñoù chæ boán naêm sau, nghóa laø vaøo naêm 1972 toâi ñaõ ñöôïc
thaêng caáp giaùo sö thöïïc thuï (professor) laø ngaïch cuoái cuøng trong ngaønh giaûng huaán . Söïï thaêng caáp nhö vaäy coù theå goïi laø raát nhanh choùng. Ñeå ñaùp taï söïï tri ngoä cuûa giaùo sö Laitone, tröôùc khi ñi Michigan , vaøo naêm 1967 toâi cuõng ñaõ tôùi Berkeley ñeå daäy moät khoaù hoïc trong dòp heø . Sau ñoù toâi vaã giöõ lieân laïc vôùi oâng vaø chuùng toâi ñaõ vieát chung vôùi nhau maáy baøi khaûo cöùu .

HKL : Höông Kieàu Loan tuy cuõng ôû trong ngaønh giaùo duïc nhöng khoâng raønh reõ cho laém veà söïï thaêng thöông ôû baäc ñaïi hoïc. Giaùo sö coù theå cho ñoäc giaû HQ bieát vì sao laïi ñöôïc thaêng caáp nhanh choùng nhö vaäy khoâng ?

GS NXV : Cuoái naêm 1998 khi toâi quyeát ñònh veà höu ñeå chuyeån höôùng hoaït ñoäng nhieàu hôn veà vaên hoaù thì Hoäi Ñoàng Nhieáp Chính (Board of Regents) taïi Ñaïi Hoïc Michigan ñaõ ñoàng thanhchaáp thuaän moät baûn tuyeân döông coâng nghieäp giaùo duïc vaø khoa hoïc cuûa toâi vaø trong ñoù coù ghi roõ nhöõng kyø thaêng caáp . Neáu ai ñoïc thì cuõng thaáy raèng ñoù laø moät tieán trình kyû luïc taïi moät trong nhöõng ñaïi hoïc haøng ñaàu ôû Hoa Kyø . Nhöng ñeå ñaït ñöôïc nhö vaäy toâi ñaõ
coá gaéng hoaït ñoäng khoâng ngöøng nghæ treân caû hai phöông dieän giaùo duïc vaø khaûo cöùu . Toâi laø moät trong soá raát ít ngöôøi ñöôïc taëng caû hai giaûi xuaát saéc veà giaùo duïc vaø xuaát saéc veà khaûo cöùu cuûa Tröôøng Kyõ Thuaät ôû Ñaïi Hoïc Michigan . Moãi laàn ñöôïc ñeà nghò thaêng caáp laø phaûi coù moät hoäi ñoàng goàm boán vò giaùo sö thaâm nieân hôn vaø khi laäp hoà sô hoï laáy caû yù kieán cuûa nhöõng nhaø giaùo duïc vaø khoa hoïc gia ôû caùc ñaïi hoïc khaùc vaø trong kyõ ngheä nöõa . Sau khi laáy ñaày ñuû moïi döõ kieän, ba thaønh vieân trong hoäi ñoàng seõ vieát phuùc trình veà ba phöông dieän giaùo duïc, khaûo cöùu vaø phuïc vuï cuûa öùng vieân vaø ñöa ra toaøn theå phaân khoa goàm nhöõng giaùo sö coù thaâm nieânhôn ñeå laáy bieåu quyeát tröôùc khi chuyeån ñeà nghò thaêng caáp leân oâng khoa tröông vaø uûy ban thöôøng vuï khoa . Söïï chaáp thuaän cuûa uûy ban naøy ñöôïc coi nhö laø chung keát tuy raèng nghò ñònh thaêng caáp bao giôø cuõng phaûi do oâng vieän tröông ñaïi hoïc ñöa ra hoäi ñoàng nhieáp chính ñeå laáy chaáp thuaän . Hoà sô ñeà nghò ñeå ñöôïc caáp giaûi giaùo duïc xuaát saéc hay khaûo cöùu xuaát saéc cuõng laøm nhö vaäy, nhöng quyeát ñònh laø do hoäi ñoàng khoa . Nhöõng leà luaät veà thaêng caáp hay töông thöông nhö vaäy raát laø daân chuû ; nhöõng ngöôøi ñöôïc löïïa choïn bao giôø cuõng xöùng ñaùng vì ñaõ ñöôïc söïï tín nhieäm cuûa caùc baïn ñoàng nghieäp . Maët khaùc ôû caïnh oâng khoa tröông coù hoäi ñoàng thöôøng vuï do caùc giaùo sö baàu ra vaø ôû caïnh oâng vieän tröông coù hoäi ñoàng nhieáp chính do daân chuùng baàu ra . Nhöõng quyeát ñònh quan troïng phaûi qua nhöõng hoäi ñoàng naøy chaáp thuaän . Vì vaäy duø coù söïï naâng ñôõ ñaëc bieät cuûa oâng chuû nhieäm phaân khoa hay oâng khoa tröông chaêng nöõa maø töïï mình khoâng chöùng toû ñöôïc taøi naêng thì cuõng khoâng ñöùng
vöõng laâu ñöôïc trong ngaønh giaùo duïc ôû baäc ñaïi hoïc .

HKL : Giaùo sö laø moät khoa hoïc gia ñaõ hoaït ñoäng trong ngaønh haøng khoâng vaø khoâng gian hôn ba möôi naêm vaø ñaõ ñöôïc môøi giaûng daäy taïi nhieàu ñaïi hoïc treân theá giôùi . Höông Kieàu Loan ñöôïc ñoïc moät baøi cuûa Thieän Nhaân Nguyeãn Khaùnh Do, laø moät nhaø vaên vaø cuõng laø moät giaùo sö toaùn, trong ñoù noùi raèng giaùo sö ñaõ vieát  ñöôïc hai cuoán saùch vaø hôn taùm möôi baøi khaûo cöùu veà toaùn hoïc vaøkhoa hoïc khoâng gian cuøng ñaøo taïo ñöôïc nhieàu sinh vieân tieán só treân
theág goùp ñöôïc nhöõng gì cho cô quan khoâng gian Hoa Kyø ?
HKL cuõng xin hoûi theâm laø trong nhöõng saùng taùc veà khoa hoïc, ñieàu  gì giaùo sö cho laø quan troïng nhaát .

GS NXV : Baøi vieát cuûa giaùo sö Nguyeãn Khaùnh Do ñöôïc ñaêngtreân uoán‘‘Theo AÙnh Tinh Caàu’’laø cuoán truyeän kyù söïï cuûa toâi xuaátbaûn naêm 1991 . Theo baøi giôùi thieäu thì toâi ñaõ vieát ra hai cuoán saùch veà khoa khoïc khoâng gian vôùi nhöõng töïïa ñeà laø ‘‘Hypersonic and Planetary Entry Flight Mechanics’’ vaø ‘‘Optimal Trajectories in Atmospheric Flight’’. Nhöõng cuoán saùch naøy giôø ñaõ baùn heát. Naêm 1993 toâi coù vieát theâm cuoán saùch vôùi töïïa ñeà laø ‘‘Flight Mechanics of High-Performance Aircraft’’. Cuoán saùch naøy do nhaø xuaát baûn Ñaïi Hoïc Cambridge ôû Anh Quoác xuaát baûn vaø sau khi in ra ñaõ ñöôïc noàng nhieät ñoùn nhaän vaø naêm 1995 nhaø xuaát baûn laïi cho ra aán phaåm vôùi biaø moûng ñeå laøm saùch giaùo khoa .

Trong nhöõng naêm qua , khi tieáp suùc vôùi giôùi treû ôû khaép naêm chaâu  ,toâi thöôøng ñöôïc hoûi laø toâi ñaõ coäng taùc theá naøo vôùi Nha Quaûn Tri. Haøng Khoâng vaø Khoâng Gian Quoác Gia (National Aeronautics and Space Administration , goïi taét laø NASA ) , vaø trong quaõng ñôøi laøm coâng taùc khoa hoïc , saùng taùc naøo ñaõ laøm toâi thích thuù nhaát .Trong gioøng hoï toâi , coù raát ít ngöôøi ra laøm quan vaø , trong caùc toå tieân , nhöõng ngöôøi ñoã ñaït duø coù xuaát chính roài ít laâu sau cuõng
caùo quan veà nhaø daäy hoïc . Cuõng vì vaäy maø töø khi ra tröôøng toâi ñaõ ñi theo nhöõng böôùc chaân cuûa caùc baäc tieàn nhaân maø choïn con ñöôøng giaùo duïc . Traûi höông thôm theo gioù , toâi muoán hoaøn traû laïi boán phöông nhöõng gì toâi ñaõ thaâu thaäp ñöôïc trong cuoäc ñôøi taàm hoïc , vaø nhö theá daäy hoïc vaø vieát nhöõng taøi lieäu khaûo cöùu laø con ñöôøng höõu hieäu nhaát ñeå thöïïc hieän ñieàu naøy .
Moät khi ñaõ quyeát taâm theo ngaønh giaùo duïc vaø khaûo cöùu , toâi cuõng phaûi haønh xöû theo nhö caùc baïn ñoàng nghieäp khaùc ñeå ñöôïc ôû cuøng moät bình dieän vôùi hoï . ÔÛ caùc ñaïi hoïc coù moät thaønh ngöõ maø ai cuõng ghi nhôù laø ‘‘Publish or Perish’’ coù nghiaõ laø khoâng coâng boá ñöôïc treân saùch baùo chuyeân moân nhöõng saùng taùc hay nhöõng keát quaû khaûo cöùu cuûa mình thì seõ baïi lieät . Tuy chính thöùc laø ôû trong ban giaûng huaán nhöng treân thöïïc teá caùc giaùo sö ñöôïc ñaùnh giaù qua nhöõng keát quaû khaûo cöùu , ñöôïc theå hieän baèng nhöõng baøi ñaêng treân nhöõng baùo chuyeân khoa , nhöõng cuoán saùch ñaõ xuaát baûn , vaø nhöõng laàn ñöôïc môøi ñi thuyeát trình ôû caùc ñaïi hoïc trong vaø ngoaøi nöôùc hay ôû nhöõng
hoäi nghò taàm voùc quoác gia vaø quoác teá .Muoán laøm khaûo cöùu , tìm ra nhöõng ñieàu môùi laï , ôû moät thôøi ñaïi vaên minh tuyeät ñænh , ai cuõng caàn coù moät ngaân khoaûn , thöôøng thì do moät cô quan quoác gia , hay moät xí nghieäp ñaøi thoï vaø
muoán xin ñöôïc nhöõng taøi trôï naøy giaùo sö phaûi saün coù moät uy tín trong laõnh vöïïc cuûa mình , nghiaõ laø ñaõ phaûi coù moät soá nhöõng baøi khaûo luaän ñaêng treân saùch baùo , vaø muoán vieát ñöôïc nhöõng baøi naøy laïi caàn phaûi coù nhöõng phuông tieän ñeå laøm khaûo cöùu nghiaõ laø phaûi coù ngaân saùch ñeå quaûn lyù . Trong
caùi voøng laån quaån ñoù , nhieàu ngöôøi khoâng tìm ra ñaàu moái baét ñaàu töø ñaâu , vaø ñaõ phaûi giaûi ngheä , nghiaõ laø ñi tìm caùch tieán thaân theo con ñöôøng khaùc .
Toâi cuõng ñaõ traûi qua nhöõng naêm thöû thaùch ñoù trong xaõ hoäi raát möïïc caïnh tranh ôû Hoa Kyø , vaø trong phaàn vuï nghieân cöùu cuõng ñaõ xin ñöôïc nhöõng ngaân khoaûn khaûo cöùu cuûa caùc cô quan chính phuû vaø kyõ ngheä tö . Nhöõng keát quaû khaûo cöùu , hoaëc ñöôïc ñaêng treân caùc nguyeät san khoa hoïc vaø kyõ thuaät nhö nhöõng baøi khaûo luaän, hay döôùi hình thöùc nhöõng baûn baùo caùo chuyeân ngaønh , ñeàu ñöôïc phoå bieán qua caùc thö vieän chuyeân moân treân toaøn theá giôùi . Moät soá nhöõng baùo caùo chuyeân moân toâi vieát ra, hoaëc ñöùng teân moät mình, hoaëc laøm chung vôùi caùc baïn ñoàng nghieäp hay caùc moân sinh , ñaõ ñöôïc Khoâng Quaân Hoa Kyø (USAF) , hay NASA laø nhöõng cô quan ñaõ trôï caáp ngaân khoaûn, in ra nhö laø nhuõng taøi lieäu chuyeân moân (technical document hay technical report) .Nhöõng taøi lieäu naøy ñeàu coù theå tìm ñöôïc ôû caùc thö vieän , hay göûi
mua ôû Clearinghouse for Federal Scientific and Technical Information ñòa
chæ göûi veà laø Springfield, Virginia 22151 .Ngoaøi ra moät soá nhöõng sinh vieân tieán só do toâi ñaøo taïo oû Ñaïi hoïc Michigan, neáu khoâng ñi theo ñöôøng giaùo duïc cuõng laøm vieäc cho kyõ ngheä vaø cuõng coù nhöõng ngöôøi laøm vieäc trong nhöõng phoøng khaûo cöùu cuûa Khoâng Quaân Hoa Kyø (USAF) hay cô quan NASA.
Moät trong nhöõng ngöôøi aáy laø tieán só Jennie R. Johannessen, moät nöõ chuyeân gia raát xuaát saéc laøm vieäc cho cô quan Jet Propulsion Laboratory thuoäc Ñaïi Hoïc Caltech ôû Pasadena , California, laø trung taâm ñieàu khieån veä tinh thaùm saùt Thaùi Döông Heä . Baø ñaõ laø ngöôøi quaûn nhieäm nhoùm tính quõy ñaïo cho veä tinh nhaân taïo Galileo bay leân thaùm hieåm Moäc Tinh .

Trôû laïi caâu hoûi laø toâi thaáy thích thuù nhaát veà saùng taùc naøo thì thaät khoù traû lôøi vì trong khi laøm veà khoa hoïc toâi ñeå chen  vaøo moät chuùt vaên ngheä tính , vaø gioáng nhö moät hoïa só veõ tranh , toâi khoâng hay sao laïi moät taùc phaåm naøo ñaõ thöïïc hieän tröôùc ñaây . Vì vaäy khi ñoïc laïi baát kyø baøi vieát naøo ñaõ ñaêng , moãi
baøi coù moät veû ñeïp khaùc nhau laøm toâi vaãn thaáy haøo höùng nhö laàn ñaàu tieân tìm ra ñöôïc phöông phaùp giaûi baøi toaùn naøy coøn ôû trong voøng bí hieåm .
Thaùng Taùm naêm 1994, taïi hoäi nghò thöôøng nieân toaøn quoác veà cô hoïc khoâng gian cuûa American Institute of Aeronautics and Astronautics  hoïp ôû Scottsdale thuoäc tieåu bang Arizona , ôû böõa tieäc chính coù vaøo khoaûng moät ngaøn kyõ sö vaø khoa hoïc gia danh tieáng tham döïï, toâi ñöôïc môøi lónh giaûi Mechanics and Control of Flight cho naêm aáy .Ngoaøi baèng töông luïc vaø moät nuùt troøn ñeå ñeo vaøo ve aùo, toâi ñöôïc oâng Chuû Tòch ñöông nhieäm cuûa Vieän choaøng vaøo coå taám huy chöông vaøng danh döïï . ÔÛ moät maët taám huy chöông coù khaéc hình chieác phi cô caùnh ñoâi cuûa hai anh em oâng Wright cheá taïo vaø
veát chaân ñaàu tieân cuûa phi haønh gia Neil Armstrong in treân maët traêng nhöõng hình veõ bieåu döông cho söïï phaùt trieån khoa hoïc haøng khoâng vaø khoâng gian Hoa Kyø trong theá kyû XX . ÔÛ maët beân kia coù khaéc teân toâi vaø haøng chöõ tuyeân döông ‘‘For outstanding contributions to the mathematical theory of optimal control, applied to the flight mechanics of aerospace vehicles in the atmosphere and in space’’. Ñöôïc taëng giaûi naøy tröôùc heát phaûi coù nhöõng ñoàng nghieäp ñeà nghò, vaø sau ñoù ñöôïc moät uûy ban choïn löïïa vaø vì moãi naêm
chæ choïn moät ngöôøi neân caùi hy voïng nhaän ñöõ.c huy chöông naøy thaät khoâng bao giôø ñeán voùi yù töông toâi .

HKL : Giaùo sö ñaõ ôû trong ngaønh giaùo duïc moät thôøi gian laâu daøi, hoïc sinh theo hoïc coù theå tôùi moät vaøi ngaøn ngöôøi vaø soá sinh vieân tieán só ñöôïc giaùo sö ñaøo taïo cuõng khoâng phaûi laø ít . Ho. laø nhöõng ngöôøi ôû nhöõng quoác gia naøo vaø trong soá nhöõng ngöôøi aáy coù nhieàu ngöôøi laø sinh vieân Vieät Nam hay khoâng ?

GS NXV : Söïï öôùc löôïng cuûa Kieàu Loan cuõng khaù ñuùng . Phaân khoa haøng khoâng vaø khoâng gian ôû Ñaïi Hoïc Michigan laø moät phaân khoa lôùn, coù moät lòch söû laâu daøi . Laõy moät vaøi thí duï laø caû ba phi haønh gia cuûa chuyeán bay Apollo 15 leân maët traêng, laø nhöõng ñaïi taù khoâng quaân David R. Scott, James B. Irwin vaø Alfred M. Worden ñeàu laø cöïïu sinh vieân cuûa Michigan . Kyõ sö Clarence L. (Kelly) Johnson laø ngöôøi ñaõ veõ nhöõng kieåu phi cô F-104 Starfighter , vaø
U-2 danh tieáng cuûa Haõng Lockheed, oâng ñaõ toát nghieäp kyõ sö haøng khoâng ôû Michigan naêm 1932, vaø ñöôïc baèng cao hoïc naêm1933 . Trong nhöõng naêm toâi daäy ôû ñaây tính trung bình thì naêm naøo cuõng coù vaøo khoaûng töø 50 tôùi 60 sinh vieân toát nghieäp caáp kyõsö, vaø cuõng coù vaøi chuïc ngöôøi ñöôïc caáp baèng cao hoïc. Nhö vaäy tröø nhöõng naêm toâi ñöôïc nghæ ñeå ñi laøm giaùo sö thænh giaûng ôû
nhöõng nöôùc khaùc soá löôïng sinh vieân ñaõ theo hoïc nhöõng lôùp toâi daäy cuõng coù theå leân tôùi gaàn hai ngaøn ngöôøi . Dó nhieân laø phaàn ñoâng nhöõng sinh vieân laø
ngöôøi Myõ nhöng ôû baäc cao hoïc cuõng coù tôùi moät phaàn tö laø nhöõng sinh vieân tôùi töø caùc nöôùc khaùc, thöôøng thì laø töø nhöõng nöôùc ôû AÙ chaâu nhöng cuõng coù moät soá sinh vieân tôùi töø AÂuchaâu . Cuõng vì thaønh phaàn sinh vieân coù tính caùch quoác teá nhö vaäy maø trong phaân khoa cuûa toâi caùc giaùo sö hay ñöôïc môøi tôùi thaêm vieáng vaø giaûng daäy ôû caùc ñaïi hoïc khaùc treân theá giôùi. Rieâng toâi, ngoaøi söïï ñöôïc môøi ñi giaûng daäy ôû nöôùc ngoaøi nhö ñaõ noùi ôû treân, vì nhöõng saùch chuyeân khoa cuûa toâi ñöôïc duøng ôû nhieàu nôi neân ñoâi khi toâi ñöôïc môøi chaám luaän aùn tieán só ôû nhöõng ñaïi hoïc khaùc. Laáy moät vaøi tyû duï laø toâi ñaõ ñöôïc môøi cho yù kieán veà nhöõng luaän aùn tieán só noäp taïi Ñaïi Hoïc Princeton ôû Hoa Kyø, Ñaïi Hoïc McGill ôû Montreùal, Gia Naõ Ñaïi, vaø Vieän Khoa Hoïc AÁn Ñoä ôû Bangalore. Cuoái naêm 1997 toâi ñöôïc môøi sang Phaùp ñeå döïï trong ban giaùm khaûo chaám thi tieán só toaùn hoïc cho moät sinh vieân ôû Institut National Polytechnique de Toulouse. Toâi khoâng nhôù heát ñöôïc teân nhöõng sinh vieân ngöôøi Vieät ôû trình ñoä kyõ sö ñaõ hoïc ôû phaân khoa cuûa toâi nhöng toâi nghó laø
vaøo khoaûng möôøi ngöôøi trong ñoù cuõng coù vaøi chò . Toâi nhôù coù chaùu Nguyeãn thò Haø, vì laø con moät ngöôøi baïn, ra tröôøng ñaõ laâu vaø laøm cho Haõng Boeing ôû Seattle, vaø ñöôïc troïng duïng. Ñöôïc caáp baèng tieán só coù anh Brian Nguyeãn, nhöng anh theo hoïc moät giaùo sö khaùc khoâng cuøng moân vôùi toâi . Moät sinh vieân khaùc cuõng raát xuaát saéc laø chi. Nguyeãn Khaùnh Löu , nhöng sau khi ñöôïc baèng cao hoïc thì ñuôïc caáp hoïc boång ñeå laøm luaän aùn tieán só ôû Ñaïi Hoïc Colorado . Nay Khaùnh Löu laøm vieäc cho Khoâng Quaân Hoa Kyø vaø raát chaêm veà khaûo cöùu neân toâi cuõng hay gaëp laïi ôû nhöõng hoäi nghò haøng naêm . Nhöõng sinh vieân Vieät Nam theo hoïc ôû Michigan veà kyõ thuaät thöôøng hoïc nhöõng moân deã kieám vieäc nhö cô khí hay ñieän töû, vaø nhieàu ngöôøi ñaõ ñaït ñöôïc hoïc vò tieán só . Tröôøng y khoa cuûa ñaïi hoïc cuõng ñöôïc xeáp haïng trong möôøi tröôøng ñöùng ñaàu ôû Hoa Kyø neân naêm naøo cuõng coù moät vaøi anh chò toát nghieäp baùc só y khoa. Nhöõng moân khoa hoïc khaùc nhö vaät lyù hay hoùa hoïc ñeàu coù ngöôøi
Vieät theo hoïc tôùi toät cuøng . Noùi chung thì theá heä thöù hai cuûa nhöõng ngöôøi Vieät di cö, nghóa laø nhöõng con em cuûa chuùng ta hieän nay ñang ôû lôùp tuoåi thanh nieân, caùc anh chò ñeàu coù nhöõng thaønh quaû xuaát saéc ôû hoïc ñöôøng vaø
sau khi ra ñôøi ñaõ coù nhöõng tieán boä ñaùng keå trong xaõ hoäi .
Rieâng trong nhöõng ngaønh y, nha, döôïc vaø nhaõn khoa thì, so vôùi thaønh phaàn daân soá, tyû leä toát nghieäp khaù cao ñoái vôùi caùc saéc toäc khaùc .

HKL : Theo trong baøi giôùi thieäu cuûa nhoùm New Horizon thì trong gia ñình cuûa giaùo sö caùc chaùu ñeàu hoïc thaønh taøi . Vaäy coù em naøo theo goùt cuûa giaùo
sö vaø trôû thaønh khoa hoïc gia hay khoâng ? Coøn veà tieáng Vieät, HKL chaéc
giaùo sö cuõng löu taâm ñeán söïï höôùng daãn con em höôùng veà coäi nguoàn vaø
tìm ñoïc nhöõng taùc phaåm traùc tuyeät trong vaên hoïc nöôùc nhaø .

GS NXV : Toâi ñaõ ñi noùi chuyeän ôû nhieàu nôi vaø luùc naøo cuõng löu yù giôùi
treû Vieät traân quùy ngoân ngöõ cuûa noøi gioáng , nhö nhöõng ngöôøi Do Thaùi vaø nhöõng ngöôøi Hoa , duø traûi qua haøng maáy möôi theá kyû soáng raûi raùc khaép nôi treân theá giôùi maø hoï vaãn giöõ ñöôïc tieáng noùi vaø chöõ vieát truyeàn ñôøi .Vì vaäy toâi luoân luoân nhaéc nhôû con caùi phaûi trau doài tieáng Vieät ñeå ít ra laø cuõng noùi ñöôïc löu loaùt khi giao thieäp vôùi ngöôøi ñoàng höông . ÔÛ Ñaïi Hoïc Michigan toâi ñaõ cuøng vôùi caùc sinh vieân vaø phuï huynh vaän ñoäng cho tieáng Vieät ñöôïc giaûng daäy nhö laø moät sinh ngöõ vaø töø möôøi naêm nay nhöõng lôùp hoïc aáy do moät coâ giaùo phuï traùch luùc naøo cuõng thu huùt ñöôïc moät soá ñoâng sinh vieân Vieät vaø Myõ theo hoïc. Coøn veà söïï löïïa choïn ngaønh hoïc toâi ñeå caùc chaùu trong
gia ñình töïï tìm laáy moân naøo thích hôïp vôùi naêng khieáu cuûa rieâng mình ñeå theo ñöõ^?i . Chaùu trai lôùn cuûa chuùng toâi laø moät chuyeân gia veà vaên chöông mieàn Nam cuûa Hoa Kyø . Chaùu trai thöù hai laø moät baùc só y khoa . Tieáp theo chuùng toâi coù moät chaùu gaùi toát nghieäp veà quaûn trò vaø kinh doanh vaø chaùu trai uùt sau khi coù baèng kyõ sö ñieän töû thì hoïc theâm baèng cao hoïc veà taøi chaùnh ôû Ñaïi Hoïc Chicago vì theo chaùu ñoù laø khuynh höôùng cuûa lôùp treû AÂu Myõ
baây giôø .
HKL : Baây giôø HKL xin hoûi giaùo sö moät caâu choùt . Qua nhöõng baøi
baùo ñaõ vieát veà Nguyeãn Xuaân Vinh nhö laø moät khoa hoïc gia , Höông Kieàu
Loan ñöôïc bieát laø giaùo sö ñaõ ñöôïc baàu vaøo Haøn Laâm Vieän Khoâng Gian
Phaùp Quoác vaø Haøn Laâm Vieän Khoâng Gian Quoác Teá .  Xin giaùo sö cho bieát laø muoán laø hoäi vieân thì phaûi laøm ñôn xin gia nhaäp, hay laø phaûi coù ngöôøi tieán cöû , vaø söïï choïn löïïa nhö theá naøo ? Coù phaûi vì giaùo sö ñaõ coù baèng tieán só toaùn ôû Phaùp maø ñöôïc môøi gia nhaäp Haøn Laâm Vieän hay khoâng ?

GS NXV : Toâi laø moät hoäi vieân ngoaïi quoác cuûa Vieän Haøn Laâm Quoác
Gia Haøng Khoâng vaø Khoâng Gian (Acadeùmie Nationale de l’Air et de l’Espace) cuûa nöôùc Phaùp .Vieän naøy môùi ñöôïc thaønh laäp naêm 1983 döôùi söïï baûo trôï cuûa boán vi. Toång Tröông Quoác Phoøng, Kyõ Ngheä vaø Khaûo Cöùu, Quoác Gia Giaùo Duïc vaø Giao Thoâng . Nhö taát caû caùc vieän haøn laâm khaùc, soá hoäi vieân raát giôùi haïn vaø theo quy cheá khi thaønh laäp chæ döïï truø coù saùu möôi hoäi vieânngöôøi Phaùp vaø ba möôi hoäi vieân ngoaïi quoác maø thoâi. OÂng chuû tòch vieän vieát thö chính thöùc môøi hoäi vieân môùi sau khi vò naøy ñaõ ñöôïc ba hoäi vieân ñeà nghò vaø ñöôïc toaøn theå hoäi ñoàng hoïp nhöõng khoaù tam caù nguyeät boû phieáu baàu moãi khi coù gheá troáng .Toâi laø ngöôøi AÙ chaâu ñaàu tieân ñöôïc baàu vaøo ngaøy 15/05/1984 vaø ngöôøi thöù hai laø tieán só kyõ sö Bacharuñin Habibie ñöôïc baàu
ngaøy 18/04/1985 . Veà sau oâng trôû thaønh Toång Thoáng cuûa Nam Döông sau
nhieäm kyø cuûa oâng Suharto .Nhöõng hoäi vieân Phaùp ñöôïc baàu vaøo ñeàu laø nhöõng ngoâi sao saùng trong caùc ngaønh kyõ ngheä, giaùo duïc vaø khaûo cöùu lieân heä ñeán haøng khoâng vaø khoâng gian, nhöng cuõng coù nhöõng chính trò gia teân tuoåi nhö coá thuû töôùng Michel Debreù, oâng cuõng laø vieän só Haøn Laâm Vieän Phaùp (Acadeùmie Francaise ) laø vieän vaên chöông uy tín nhaát chæ goàm coù boán möôi vò ñöôïc goïi laø nhöõng oâng haøn baát töû .
Ngoaøi ra vieän cuõng coù nhöõng nhaø vaên teân tuoåi nhö Pierre Clostermann taùc
giaû cuoán saùch noåi tieáng ‘‘Feux du Ciel’’vieát veà nhöõng kyû nieäm khoâng
chieán vaø Albert Ducrocq laø moät taùc giaû vieát raát phong phuù veà khoa hoïc .
Hoï ñeàu laø nhöõng ngöôøi xöa nay toâi haâm moä, vaø nay ñöôïc laø baïn ñoàng
vieän cuûa nhöõng baäc taøi danh aáy toâi laïi thaáy mình caøng phaûi coá gaéng hôn
nöõa . Nhieàu hoäi vieân laø nhöõng giaùo sö ñaïi hoïc coù teân tuoåi ôû Phaùp,neân töôùc vò tieán só quoác gia khoâng phaûi laø yeáu toá quan troïng trong hoà sô cuûa öùng vieân. Vieän Haøn Laâm Khoâng Gian Quoác Teá (International Academy of Astronautics)thì roäng lôùn hôn vì bao truøm vaøo khoaûng sauù möôi nöôùc , vaø tru. sôû ñaët ôûParis . Nhöõng nöôùc lôùn nhö Hoa Kyø thì coù ñoâng ñaïi dieän, tôùi vaøo khoaûng gaàn moät traêm ngöôøi, coøn nhöõng nöôùc nhoû nhö Thuïy Só thì chæ coù moätvaøi ngöôøi ñöôïc baàu vaøo . Hoà sô ñeà nghò cuõng phaûi coù ba ngöôøi kyù teân vaø moãi naêm vieän ñöa ra moät danh saùch caùc öùng vieân coù ñuû ñieàu kieän ñeå caùc hoäi vieân töø caùc nöôùc göûi phieáu baàu qua ñöôøng böu ñieän . Vì soá gheá troáng moãi naêm chæ vaøo khoaûng moät phaàn ba soá öùng vieân neân coù nhieàu ngöôøi coù thaønh tích loãi laïc ñöôïc ñeà nghò maø vaãn bò loït soå maáy naêm lieàn.Vieän coù moät nguyeät san khoa hoïc teân laø‘‘Acta Astronautica ’’vaø toâi ñaõ ñöôïc ñeà cöû laøm phuï taù chuû buùt chuyeân veà cô hoïc vuõ truï (Astrodynamics) trong khoaûng thôøi gian töø 1979 ñeán 1999 khi toâi nghæ höu .

HKL : Töø nhieàu naêm nay giaùo sö haèng löu taâm tôùi töông lai cuûa giôùi treû Vieät ôû haûi ngoaïi, vaø cuoäc ñôøi cuûa giaùo sö cuõng laø moät trong nhöõng göông saùng cho theá heä töông lai noi theo. HKL ñöôïc bieát laø Hoäi Khuyeán Hoïc ôû Saint Louis , Missouri cuõng ñaõñaët ra moät giaûi thöông haøng naêm laáy teân laø giaûi thöông Truyeàn Thoáng Nguyeãn Xuaân Vinh . Ñeå keát luaän xin giaùo sö ngoû ñoâi lôøi vôùi ñoäc giaû veà kyø voïng giaùo sö ñaët vaøo theá heä treû töông lai cuûa ñaát
nöôùc .

GS NXV : Theá heä chuùng toâi ñöôïc lôùn leân trong hoaøn caûnh chieántranh cuûa ñaát nöôùc neân khoâng ñöôïc may maén nhö caùc baïn treûmbaây giôø . Caùc baïn hieän nay nhö nhöõng boâng hoa töôi thaém ñöôïcnôû roä treân xöù ngöôøi vôùi muoân veû ñeïp . Toâi mong moûi caùc baïn bieát ñeán coâng ôn cuûa cha meï, ñaõ vöôït qua bao nhieâu khoù khaên vaø trôû ngaïi ñeå taïo ra ñieàu kieän thuaän lôïi cho söïï thaønh coâng
cuûa caùc baïn. Ñoái vôùi caùc baïn, söïï thaønh coâng cuûa caù nhaân mình laø ñieàu ñaùng quùy, nhöng bieát höôùng veà coäi nguoàn, nghe lôøi chæ daäy cuûa cha meï , gìn giöõ ñöôïc nhöõng neùt hay veû ñeïp ñeå tieáng noùi, chöõ vieát vaø vaên hoùa cuûa daân toäc ñöôïc truyeàn ñôøi môùi laø ñieàu laøm ta haõnh dieän . Voøng giaây giöõa caùc theá
heä phaûi ñöôïc noái tieáp . Khoái ngöôøi Vieät ly höông phaûi ñöôïc keát hôïp laïi thaønh moät taäp theå quoác gia , ñeå tranh ñaõu cho töïï do vaø daân chuû ñöôïc thöïïc hieän treân queâ höông xöa vaø trong theá kyû naøy caùc baïn seõ laø nhöõng ngöôøi laõnh ñaïo . Ñoù laø ñieàu toâi kyø voïng nôi caùc baïn .

HKL : Xin caùm ôn giaùo sö ñaõ daønh cho buoåi phoûng vaán naøî HKL xin thay
maët ban bieân taäp kính chuùc giaùo sö vaø gia ñình moät naêm môùi an khang
thònh vuôïng.
                                                                                           Höông Kieàu Lan
                                                                        Dec 15/01