VNI
Truyeàn Thuyeát veà Hoa Quyønh
                    Vöông Ngoïc Long söu taàm
         Theo truyeàn thuyeát, ngaøy xöa vaøo thôøi nhaø Tuøy (Döông  Quaûng 605 - 617) ôû Döông Chaâu, Trung Quoác, coù Tuøy Daïng Ñeá laø oâng vua hoân quaân voâ ñaïo, chôi bôøi traùc taùng, xa hoa, phung phí, moät ñeâm naèm mô thaáy moät caây troå hoa ñeïp... Cuøng thôøi ñieåm aáy, taïi Laïc Döông thaønh coù ngoâi chuøa coå kính laø Döông Ly, vaøo giöõa canh ba, ngoaøi cöûa chuøa thình lình aùnh saùng röïïc leân nhö löûa chaùy, höông thôm söïïc nöùc laï luøng, nhö sao treân trôøi sa xuoáng, laøm daân chuùng baøng hoaøng ñoå xoâ ñeán xem ñoâng nhö kieán coû. Gaàn gieáng nöôùc trong saân chuøa moïc leân caây boâng laï, treân ngoïn troå moät ñoùa nguõ saéc vôùi 18 caùnh lôùn ôû phía treân, 24 caùnh nhoû ôû phía döôùi, muøi thôm ngaøo ngaït bay toûa khaép nôi nôi, lan xa ngaøn daëm. Daân chuùng ñaët teân laø hoa Quyønh. Ñieàm baùo moäng cuûa vua Tuøy Daïng Ñeá ñöôïc öùng vôùi tin
 ñoàn ñaõi, neân Vua yeát baûng boá caùo: "Ai veõ ñöôïc loaïi hoa Quyønh ñem daâng leân, Vua troïng thöôûng". Khoâng ñaày thaùng sau... coù moät hoïa só daâng leân Vua böùc hoïa nhö yù. Nhìn ñoùa hoa trong tranh cöïïc kyø xinh ñeïp, taát nhieân hoa thaät coøn ñeïp
 ñeán döôøng naøo! Nghó vaäy, Vua lieàn quyeát ñònh tuaàn du Döông Chaâu ñeå thöôûng ngoaïn hoa Quyønh.
 
 

         Trong chuyeán tuaàn du caàn coù ñuû maët baù quan vaên voõ trieàu thaàn hoä giaù, neân ñeå tieän vieäc di chuyeån, Tuøy Daïng Ñeá ban  leänh khai keânh Vaïn Haø töø Tröôøng An ñeán Döông Chaâu. Haøng chuïc trieäu ngaøy coâng lao ñoäng phaûi boû ra, haøng vaïn
 con ngöôøi phaûi vaát vaû boû mình. Keânh roäng caû chuïc tröôïng, saâu ñuû cho thuyeàn roàng di chuyeån. Hai beân bôø keânh ñöôïc troàng toaøn leä lieãu ñeàu ñaën caùch nhau 10 meùt moät caây (cuïm töø "daëm lieãu" xuaát phaùt töø ñoù, ñieån hình caâu thô: Daëm lieãu
 söông sa khaùch böôùc doàn cuûa Baø Huyeän Thanh Quan). Keânh ñaøo xong, moät buoåi leã khaùnh thaønh ñöôïc cöû haønh troïng theå, ñoaøn thuyeàn giöông buoàm gaám khôûi haønh... caû nghìn cung nöõ xieâm y röïïc rôõ, maët hoa da phaán... thuyeàn roàng ñöôïc buoäc baèng caùc daûi luïa duøng ñeå keùo ñi. Vua Tuøy Daïng Ñeá ngoài treân mui roàng uoáng röôïu nghe ñaøn haùt ca sang ngaém caûnh Giang Nam vaø ñaøn cung nöõ tuyeät theá giai nhaân. Vua thaáy naøng naøo thích yù cho vôøi vaøo haàu ngay. Chuyeán tuaàn du cuûa baïo chuùa Tuøy Daïng Ñeá voâ cuøng xa xæ, hao toán coâng quyõ trieàu ñình. Ñaây laø moät trong nhöõng nguyeân nhaân ñaåy ñaát nöôùc ñeán ñoùi ngheøo, loaïn laïc khaép nôi, ñöa nhaø Tuøy ñeán suïp ñoå, döïïng neân cô nghieäp nhaø Ñöôøng. Qua thôøi gian hôn 90 ngaøy, ñoaøn du haønh ñeán ñaát Döông Chaâu. Trong nhöõng quan quaân hoä giaù, coù cha con Lyù Uyeân Thuyeàn , khi thuyeàn vöøa caëp beán, con cuûa Lyù Uyeân phöông danh laø Lyù Theá Daân cuøng baèng höõu ruû nhau leùn luùt ñi xem hoa ngay trong ñeâm, sôï saùng hoâm sau trieàu thaàn cuøng ñi ñoâng khoù chen chaân loït vaøo vöôøn hoa. Lyù Theá Daân laø ngöôøi coù chaân maïng ñeá vöông (veà sau laø Vua Ñöôøng Thaùi Toâng 627 - 649) neân gioáng hoa nhuùn mình leân xuoáng 3 laàn ñeå nghinh ñoùn. Caùnh hoa cong traéng noõn, nhuïy hoa ñieåm xuyeát maøu vaøng, höông hoa ngoït ngaøo. Döôùi aùnh traêng vaèng vaëc hoa ñeïp tuyeät vôøi! Xem xong, moät côn möa to ruïng heát. Saùng hoâm sau, Tuøy Daïng Ñeá xa giaù ñeán xem hoa, chæ coøn thaáy trô vô caùnh hoa uùa ruõ, tan taùc!... Vua töùc giaän, tieác coâng nghìn daëm khoâng ñöôïc xem hoa, ra leänh nhoå boû, vöùt ñi! Töø ñoù hoa Quyønh chæ nôû veà ñeâm cho nhöõng ai coù loøng laân aùi: "Khi xem hoa nôû, khi chôø traêng leân". Qua cuoäc tuaàn du, nhieàu cuoäc baïo loaïn noåi leân khaép nôi. Tuøy Daïng Ñeá bò caän thaàn saùt haïi daãn ñeán nhaø Tuøy maát ngoâi, Lyù Theá Daân ñöùng leân laäp neân nhaø Ñöôøng.
                                                       Vöông Ngoïc Long söu taàm
                             (http://www.cinet.vnnews.com/suutam/quynh.htm)