Moät ngöôøi ñeán tuoåi tröôûng thaønh, laäp gia ñình laø chuyeän bình thöôøng. Nhöng baûn thaân Hoà Chí Minh cuõng nhö ñaûng Coäng Saûn Vieät Nam luoân luoân xöng tuïng oâng Hoà laø moät ngöôøi chæ nghó ñeán vieäc phuïc vuï ñaát nöôùc neân khoâng coù thôøi giôø laäp gia ñình, vaø khoâng coù vôï con. Thöïc söï coù phaûi nhö theá khoâng?

               1. Taêng Tuyeát Minh, ngöôøi vôï Trung Quoác:

        Khoaûng giöõa thaùng 11-1924, Hoà Chí Minh, luùc ñoù coù teân laø Lyù Thuïy, ñaùp taøu thuûy töø Vladivostok (Lieân Xoâ) ñeán Quaûng Chaâu (Trung Hoa) vôùi tö caùch laø thö kyù kieâm thoâng ngoân cho phaùi ñoaøn coá vaán Borodin (Lieân Xoâ) beân caïnh chính phuû Toân Daät Tieân ôû Quaûng Chaâu, trong giai ñoaïn lieân minh quoác coäng laàn thöù nhaát ôû Trung Hoa.
        Trong thôøi gian soáng ôû Quaûng Chaâu, ngoaøi nhöõng hoaït ñoäng chính trò, Lyù Thuïy laáy moät coâ gaùi Quaûng Chaâu teân laø Taêng Tuyeát Minh, ñaûng vieân ñaûng Coäng Saûn Trung Hoa, laøm ngheà nöõ hoä sinh, ngaøy 18-10-1926. Sau ñaây laø laù thö cuûa Lyù Thuïy gôûi cho Taêng Tuyeát Minh do Nha Lieâm Phoùng Ñoâng Döông phaùt hieän ngaøy 14-8-1928:
            Döõ muoäi töông bieät,
               Chuyeån thuaán nieân dö,
               Hoaøi nieäm tình thaâm,
               Baát ngoân töï hieåu
               Töø nhaân hoàng tieän,
               Dao kyù thoán tieân,
               Tyû muoäi an taâm,
               Thò ngaõ da voïng.
               Tònh thænh nhaïc maãu vaïn phuùc.
               Chuyeát huynh
               Thuïî

               Taïm dòch:

               Cuøng em chia tay nhau,
               Thaám thoaùt nhaùy maét ñaõ hôn naêm,
               Nhôù nhung tình saâu,
               Khoâng noùi cuõng töï bieát.
               Nay nhaân gôûi tin hoàng nhaïn,
               Xa xoâi gôûi laù thö mang taám loøng,
               Mong em yeân taâm,
               Laø ñieàu anh troâng ngoùng.
               Cuõng xin vaán an nhaïc maãu vaïn phuùc.
               Ngöôøi anh vuïng veà
               Thuïî

        Theo taùc giaû Daniel Heùmery, Lyù Thuïy khoâng gaëp laïi ñöôïc Taêng Tuyeát Minh töø sau naêm 1927, coù theå vì Tuyeát Minh bò thaát laïc do chieán tranh quoác coäng ôû Trung Hoa vaøo ñaàu naêm 1927. (1)
        Coäng Saûn Haø Noäi phuû nhaän moái quan heä giöõa Lyù Thuïy vaø Taêng Tuyeát Minh. Hoï cho raèng neáu laù thö coù thaät, chaúng qua laø Lyù Thuïy thöôøng thoâng tin vôùi caùc ñoàng chí döôùi daïng thö tình ñeå qua maët giôùi tình baùo cuûa caùc nöôùc tôùi Quaûng Chaâu. Chuù yù ñoïc kyõ laù thö vôùi lôøi leõ raát thaân thieát laõng maïn (muoäi, huynh, tình thaâm) thì khoâng theå laø thö lieân
laïc bình thöôøng.

               2. Nguyeãn Thò Minh Khai, ngöôøi ñoàng chí:

        Nguyeãn Thò Minh Khai teân thaät laø Nguyeãn Thò Vònh, sinh naêm 1910 tôùi Vinh (Ngheä An), con oâng Nguyeãn Huy Bình laø nhaân vieân hoûa xa, vaø laø chò cuûa Nguyeãn Thò Quang Thaùi, vôï ñaàu cuûa Voõ Nguyeân Giaùp. Minh Khai hoïc tröôøng tieåu hoïc Phaùp Nam ôû Vinh. Naêm 1928, Khai gia nhaäp Taân Vieät Caùch Maïng Ñaûng, sau ñoù qua ñaûng Coäng Saûn Ñoâng Döông, vaø sang Hoàng Koâng hoaït ñoäng naêm 1930.
    `    ÔÛ Hoàng Koâng, tôùi truï sôû chi nhaùnh Boä Ñoâng Phöông cuûa Quoác teá coäng saûn, haèng ngaøy, vaøo buoåi saùng, Minh Khai hoïc chính trò do Lyù Thuïy ñích thaân truyeàn daïî Töø ñoù naåy sinh tình caûm nam nöõ giöõa hai ngöôøi. (2)
        Thaùng 4-1931, Minh Khai bò baét ôû Hoàng Koâng, ñeán ñaàu naêm sau thì ñöôïc thaû ra. Trong khi ñoù, Lyù Thuïy cuõng bò baét vaø bò truïc xuaát ra khoûi Hoàng Koâng. Lyù Thuïy qua Quaûng Chaâu, leân Thöôïng Haûi, ñaùp taøu ñi Vladivostok, roài Moscow. Ngaøy 25-7-1935, tôùi Moscow khai maïc Ñaïi hoäi Coäng saûn Quoác teá. Phaùi ñoaøn ñaïi dieän ñaûng Coäng Saûn Ñoâng Döông do Leâ Hoàng Phong daãn ñaàu goàm coù: Leâ Hoàng Phong, Quoác, Kao Bang, vôï Quoác vaø hai ñaïi bieåu khaùc töø Nam Kyø vaø Ai Lao ñeán. (3)
        Khi ñeán Moscow, Minh Khai khai baùo lyù lòch laø ñaõ coù choàng, vaø môû ngoaëc teân choàng laø Lin. Lin laø bí danh cuûa Nguyeãn AÙi Quoác luùc ñoù. (4) Cuõng theo nguoàn taøi lieäu naày, nhöõng phieáu ghi nhaän ñoà ñaïc trong phoøng rieâng hai ngöôøi tôùi nhaø ôû taäp theå cuûa caùc caùn boä coäng saûn cuõng ñeàu ghi hai vôï choàng Minh Khai, Lin cuøng chung phoøng, chung giöôøng, chung ñoà duøng... (5)
        Theo lôøi con gaùi cuûa baø Vera Vasilieva (baø naày laø moät nhaân vieân ngöôøi Nga trong toå chöùc Quoác teá Coäng Saûn), keå cho nhaø nöõ söû hoïc Sophia Quinn Judge (Hoa Kyø), ñöôïc oâng Thaønh Tín vieát laïi trong “Veà BaOÂng Thaùnh”, thì trong thôøi gian dieãn ra ñaïi hoäi naày, oâng Lin (töùc Hoà chí Minh) hay gheù lôùi nhaø baø Vera Vasilieva thaêm, vaø thö ôøng ñi cuøng vôùi
moät phuï nöõ Vieät Nam teân laø Phan Lan. Phan Lan laø bí danh cuûa Nguyeãn Thò Minh Khai duøng khi ôû Moscow. (6)
        Minh Khai hoïc ôû Vieän Thôï thuyeàn Ñoâng Phöông töùc tröôøng Staline ñeán thaùng 2-1937 thì veà nöôùc qua ñöôøng Phaùp, ñeán Saøi Goøn naêm 1938. Naêm 1940, Khai bò baét, bò leân aùn töû  hình, vaø bò baén taïi Hoùc Moân naêm 1941.
        Theo taøi lieäu cuûa ñaûng Coäng Saûn Vieät Nam, Nguyeãn Thò Minh Khai laø vôï cuûa Leâ Hoàng Phong (töùc Leâ Huy Doaõn), vaø coù vôùi Phong moät ngöôøi con gaùi teân Leâ Thò Hoàng Minh, sinh naêm 1939. Nhöng tröôùc khi laøm vôï Leâ Hoàng Phong, nhöõng taøi lieäu trong tôø khai lyù lòch vaø nhöõng caâu chuyeän do baø Sophia Quinn Judge ñöa ra cho thaáy moät thôøi Minh Khai
ñaõ laø vôï cuûa Nguyeãn AÙi Quoác töùc Hoà Chí Minh. Nhaø baùo Thaønh Tín coøn ñi xa hôn nöõa khi ñaët caâu hoûi bieát ñaâu teân Hoà Chí Minh laø kyû nieäm veà Minh Khaò Ngoaøi ra oâng Hoà coøn laáy teân laø T. Lan ñeå vieát moät quyeån saùch töï truyeän töïa ñeà laø "Vöøa Ñi Ñöôøng Vöøa Keå Chuyeän". Cuõng theo taùc giaû Thaønh Tín, bieát ñaâu chöõ Lan cuõng laáy töø Phan Lan, bí danh cuûa Minh Khai khi ôû Moscow. (7)

               3. Ñoã Thò Laïc laø ai?

        Sau ñaïi hoäi Moscow ngaøy 25-7-1935, Leâ Hoàng Phong (1902-1942) ñöôïc Quoác teá Coäng saûn gôûi veà nöôùc hoaït ñoäng, coøn Nguyeãn Taát Thaønh (hay Lyù Thuïy, Nguyeãn AÙi Quoác) bò thaát suûng vaø bò giöõ laïi ôû Lieân Xoâ cho ñeán cuoái naêm 1938, Thaønh ñöôïc gôûi veà Trung Hoa döôùi moät teân môùi laø Hoà Quang, ñieàu khieån ban Haûi ngoaïi ñaûng Coäng Saûn Ñoâng Döông.
Ñaàu naêm 1940, Leâ Hoàng Phong bò baét ôû Phan Thieát, ñöa vaøo Saøi Goøn, bò ñaøy ñi Coân ñaûo roài cheát ôû ngoaøi ñoù naêm 1942. (8) Trong khi ñoù, cuoái naêm 1940, Nguyeãn Taát Thaønh baét ñaàu söû duïng thoâng haønh mang teân Hoà Chí Minh, kyù giaû cuûa moät tôø baùo do Coäng Saûn Trung Hoa ñieàu khieån. (9)
Vaøo ñaàu naêm 1941, Hoà Chí Minh veà nöôùc, ñaët caên cöù ôû hang Paéc Boù, chaâu Haø Quaûng, tænh Cao Baèng. (10) Sau khi cuûng coá noäi boä, huaán luyeän ñaûng vieân, phaùt trieån cô sôû, vaø toå chöùc hoäi nghò Trung öông ñaûng Coäng Saûn Vieät Nam laàn thöù 8 (thaùng 5-1941), ñöa Tröôøng Chinh Ñaëng Xuaân Khu (1909-1988) leân laøm Toång bí thö ñaûng, Hoà Chí Minh qua Trung Hoa tieáp tuïc hoaït ñoäng, ñaùnh phaù caùc cô sôû caùch maïng khoâng coäng saûn, vaø kieám caùch xin Trung Hoa vieän trôï. Cuoái thaùng 8-1942, Hoà bò chính quyeàn Trung Hoa Quoác Daân Ñaûng baét giöõ ñeán thaùng 9-1943. (11)
        Ra khoûi tuø, Hoà luoân luoân kieám caùch laáy loøng caùc töôùng quaân Trung Hoa ôû Lieãu Chaâu nhö Tröông Phaùt Khueâ, Tieâu Vaên. Luùc baáy giôø, phía Trung Hoa ñang coù söï hôïp taùc quoác coäng ñeå choáng Nhaät. Töôùng Tieâu Vaên aùp löïc caùc toå chöùc caùch maïng Vieät Nam hôïp nhaát vôùi nhau. Duø bò Vieät Nam Quoác Daân Ñaûng vaø Vieät Nam Caùch Maïng Ñoàng Minh Hoäi phaûn ñoái, Tieâu Vaên vaãn cho tieán haønh ñaïi hoäi taïi Lieãu Chaâu ngaøy 28-3-1944
goàm ñaïi bieåu cuûa taát caû caùc toå chöùc chính trò Vieät Nam. Caùc phe phaùi khoâng coäng saûn vaø coäng saûn tranh luaän gay gaét, nhöng cuoái cuøng cuõng baàu ra ñöôïc moät ban chaáp haønh môùi goàm coù baûy uûy vieân chính thöùc vaø moät uûy vieân döï khuyeát laø Hoà Chí Minh, vaø ba uûy vieân giaùm saùt. (12)
        Trong danh xöng môùi, Hoà kheùo leùo aån mình, raát ñöôïc Tieâu Vaên tin caäî Hoà ñeà nghò Tieâu Vaên cho mình veà nöôùc cuøng moät soá caùn boä ñaõ ñöôïc Trung Hoa huaán luyeän, vaø moät soá suùng ñaïn, thuoác men vaø tieàn baïc. Tieâu Vaên ñoàng yù cho Hoà veà Vieät Nam vôùi 18 caùn boä vöøa môùi toát nghieäp khoùa huaán luyeän quaân söï Ñaïi Kieàu (gaàn Lieãu Chaâu), coäng theâm 76.000 quan kim, taøi lieäu tuyeân truyeàn, baûn ñoà quaân söï vaø thuoác men, nhöng khoâng caáp vuõ khí. Hoà veà tôùi Paéc Boù (Cao Baèng) vaøo gaàn cuoái naêm 1944. (13)
        Trong soá 18 caùn boä theo Hoà veà nöôùc laàn naày coù Ñoã Thò Laïc töùc "chò Thuaàn." Nhaân thaân cuûa Ñoã Thò Laïc khoâng ñöôïc roõ raøng, chæ bieát raèng vaøo naêm 1942, khi töôùng Quoác Daân Ñaûng Trung Hoa laø Tröông Phaùt Khueâ toå chöùc lôùp huaán luyeän chính trò vaø quaân söï cho caùc toå chöùc caùch maïng Vieät Nam ôû Ñaïi Kieàu (gaàn Lieãu Chaâu), Ñoã Thò Laïc theo hoïc lôùp truyeàn tin. Khi veà Paéc Boù, Ñoã Thò Laïc soáng chung vôùi hoï Hoà moät thôøi gian, lo daïy treû em vaø vaän ñoäng veä sinh aên ôû cuûa daân chuùng ôû Khuoåi Naäm gaàn Paéc Boù. Söû gia Traàn Troïng Kim, trong saùch “Moät Côn Gioù Buïi” ñaõ cho bieát Ñoã Thò Laïc ñaõ coù moät ngöôøi con gaùi vôùi Hoà Chí Minh. (14)
        Do tình hình bieán chuyeån, Hoà rôøi Paéc Boù ñaàu naêm 1945 qua Trung Hoa, baét lieân laïc vaø hôïp taùc vôùi toå chöùc OSS döôùi bí danh Lucius vaøo thaùng 3-1945. (15) Ñaàu thaùng 5-1945,Hoà veà Vieät Nam, gheù Khuoåi Naäm (Cao Baèng) thaêm Ñoã Thò Laïc moät thôøi gian ngaén roài ñi Taân Traøo (Tuyeân Quang), vaø bò cuoán huùt vaøo nhöõng bieán chuyeån lòch söû sau ñoù. Chuyeän tình giöõa Hoà vôùi Ñoã Thò Laïc, cuõng nhö vôùi Minh Khai, Taêng Tuyeát Minh bò giaáu nheïm, neân sau ñoù khoâng coøn daáu veát gì nöõa.

               4. Noâng Thò Xuaân, coâ gaùi sôn cöôùc:
        Sau khi hieäp ñònh Geneøve ñöôïc kyù keát ngaøy 20-7-1954, ñaát nöôùc bò chia hai, hoøa bình ñöôïc taùi laäp, Hoà Chí Minh veà Haø Noäi laøm chuû tòch nöôùc Vieät Nam Daân Chuû Coäng Hoøa (Baéc Vieät). Ban baûo veä söùc khoûe trung öông, chuyeân traùch veà söùc khoûe caùc nhaân vaät cao caáp, ñaõ tuyeån moät phuï nöõ thuoäc "gia ñình caùch maïng" (16) teân laø Noâng Thò Xuaân, ngöôøi laøng Haø Maï, xaõ Hoàng Vieät, huyeän Hoøa An, tænh Cao Baèng, thuoäc saéc toäc Nuøng. Coâ Xuaân ñöôïc ñöa veà Haø Noäi soáng vôùi Hoà Chí Minh naêm 1955. Luùc ñoù, Hoà Chí Minh
ñaõ khoaûng 65 tuoåi, coøn coâ Xuaân 22 tuoåi. Sau vaøi thaùng coù theâm moät em gaùi cuûa coâ Xuaân teân laø Vaøng, vaø moät em gaùi con caäu ruoät laø Nguyeät cuõng ñöôïc ñöa theo. Caû ba ñöôïc saép ñaët sinh soáng trong ngoâi nhaø soá 66 phoá Haøng Boâng Thôï Nhuoäm, gaàn ñöôøng Quang Trung, Haø Noäi.  Thoâng thöôøng, ñeå giöõ bí maät veà moái quan heä giöõa Noâng Thò Xuaân vaø Hoà Chí Minh, chính boä tröôûng boä Coâng an cuûa chính phuû Haø Noäi laø Traàn Quoác Hoaøn ñöa coâ Xuaân vaøo gaëp oâng Hoà, roài sau ñoù chôû veà. Baø Xuaân raát ñöôïc oâng Hoà öa thích, vaø coù vôùi oâng
Hoà moät con trai naêm 1956, ñaët teân laø Nguyeãn Taát Trung, nhöng tröôùc sau oâng Hoà vaãn khoâng cho baø Xuaân vaøo ôû phuû chuû tòch vôùi oâng, vaø khoâng laøm leã cöôùi. Theá roài boãng nhieân "vaøo moät buoåi saùng muøa xuaân naêm 1957, ngöôøi ta thaáy coù xaùc moät ngöôøi ñaøn baø bò xe oâ toâ ñuïng cheát ôû doác Coå Ngö leân Cheøm [Haø Noäi]. Xaùc cheát ñöôïc ñöa vaøo beänh vieän Vieät Ñöùc, ñöôïc nhaän daïng, ñoù chính laø coâ Xuaân. Nhöng xaùc khoâng ñöôïc moå theo thöôøng leä, maø bò choân caát voäi vaõ, theo leänh cuûa Traàn Quoác Hoaøn..." (17)
        Theo taùc giaû Nguyeãn Minh Caàn, luùc xaûy ra vuï aùn, oâng laø Phoù chuû tòch Uyû ban Nhaân daân thaønh phoá Haø Noäi (töùc Phoù thò tröôûng), thì Traàn Quoác Hoaøn, boä tröôûng boä Coâng An chính phuû Haø Noäi, nhieàu laàn ñeán nhaø baø Xuaân ñeå haõm hieáp baø töø ngaøy 6-2-1957, vaø cuoái cuøng ñaõ gieát baø Xuaân ngaøy 11-2-1957 baèng caùch ñaùnh buùa vaøo ñænh ñaàu (theo khaùm nghieäm cuûa baùc só), roài quaêng xaùc ôû doác Coå Ngöï Ñieàu naày chöùng toû thaåm quyeàn toái cao veà chính trò taïi Haø Noäi luùc ñoù, hoaëc Hoà Chí Minh, hoaëc Boä Chính trò trung öôngñaûng, hoaëc caû hai beân, ñaõ quyeát ñònh thanh toaùn baø Xuaân khi baø naày muoán coâng khai hoùa moái lieân heä giöõa baø vôùi oâng Hoà vaø ñoøi chính thöùc nhìn nhaän ñöùa con, neân Traàn Quoác Hoaøn môùi daùm laøm hoãn vôùi baø Xuaân tröôùc khi gieát. Ngöôøi chöùng kieán vieäc chò mình bò haõm hieáp vaø bò ñem ñi gieát cheát laø coâ Vaøng cuõng bò thuû tieâu khoaûng ngaøy 2 hay 3-11-1957. (18)
        ÔÛ ñaây, coù leõ neân môû moät daáu ngoaëc ñeå tìm hieåu vì sao Traàn Quoác Hoaøn, uûy vieân boä Chính trò, boä tröôûng boä Noäi vuï naém giöõ ngaønh coâng an laø moät boä quan troïng trong cheá ñoä coäng saûn, quyeàn löïc ñaày ñuû trong tay, dö ñieàu kieän vaø phöông tieän ñeå haønh laïc traùc taùng, laïi haønh xöû laïluøng nhö vaäy.
Tröôùc heát, tuy ñöôïc coi laø laõnh tuï soá moät cuûa cheá ñoä coäng saûn Haø Noäi luùc baáy giôø, Hoà Chí Minh khoâng ñöôïc caùc laõnh tuï khaùc cuõng nhö boä ha thöïc taâm kính troïng. Ñieàu naày ñöôïc boäc loä roõ neùt trong nhöõng quan heä rieâng tö noäi boä maø daân chuùng beân ngoaøi khoâng ñöôïc bieát, ví duï tuy baø Xuaân ñaõ töøng laø vôï cuûa Hoà Chí Minh, Traàn Quoác Hoaøn vaãn xem thöôøng vaø xaøi xeã cho boû gheùt.
Cuõng coù theå vieäc xaøi xeã naày baét nguoàn töø quan nieäm duøng ngöôøi heát söùc taøn baïo cuûa cheá ñoä coäng saûn: Ñoù laø khi moät ngöôøi ñaõ heát söû duïng ñöôïc thì tuyeät ñoái khoâng coøn ñöôïc chuùt löu tình chuùt naøo, vaø bò coi laø moät thöù coâng cuï vöùt ñi. Hoà Chí Minh quyeát ñònh thanh toaùn baø Xuaân, cho Traàn Quoác Hoaøn muoán laøm gì thì laøm; hoaëc Traàn Quoác Hoaøn bieát baø Xuaân saép bò thanh toaùn, coi baø nhö moät thöù ñoà duøng, xaøi keûo phí cuûa trôøi.
        Ngoaøi ra, haønh vi cuûa Traàn Quoác Hoaøn coøn chöùng toû moät taâm lyù kieâu haõnh vaø töï cao, laõnh tuï soá moät duøng ñöôïc thì "ta" cuõng duøng ñöôïc, "ta" coù thua gì laõnh tuï ñaâu?
        Sau khi baø Xuaân qua ñôøi, Nguyeãn Taát Trung môùi moät tuoåi, moà coâi meï, ñöôïc dì laø coâ Vaøng nuoâi, nhöng roài bò baét ñem ñi gôûi cho Nguyeãn Löông Baèng (1904-1979), bí danh Sao ñoû, moät laõnh tuï coäng saûn Vieät Nam. Naêm beù Trung naêm tuoåi (1961), ngöôøi ta laïi chuyeån cho töôùng Chu Vaên Taán nuoâi. Chu Vaên Taán cuøng saéc toäc Nuøng vôùi baøXuaân, laø keû ñöùng ra toå chöùc ñôn vò cöùu quoác quaân ñaàu tieân cuûa coäng saûn ôû vuøng röøng nuùi Vieät baéc. Khi oâng Hoà qua ñôøi ngaøy 2-9-1969, thö kyù kieâm caän veä cuûa oâng Hoà laø Vuõ Kyø nhaän
Trung laøm con nuoâi vaø ñoåi teân laø Vuõ Trung. (19)
        Ngoaøi boán nhaân vaät chính treân ñaây, theo taùc giaû Thaønh Tín töùc cöïu ñaïi taù Buøi Tín cuûa quaân ñoäi coäng saûn Haø Noäi, trong cuoäc ñôøi Hoà Chí Minh coøn coù moät vaøi cuoäc tình nhoû nhö khi coøn ôû Paris, oâng Hoà coù moät ngöôøi tình teân laø Marie Bieøre, luùc sang Hoa Nam, oâng Hoà yeâu baø Ñaëng Dónh Sieâu, vôï Chu AÂn Lai. Sau ñaây laø lôøi Thaønh Tín vieát veà hai "Moái Tình Con" naày cuûa oâng Hoà: "...Theo taøi lieäu ôû Phaùp, khi treû tuoåi, laøm thôï aûnh, oâng Hoà coù quan heä vôùi moät coâ ñaàm teân laø Marie Bieøre naøo ñoù..."
        ÔÛ moät ñoaïn khaùc, Thaønh Tín tieáp: "... Theo chò Sophia, coù ngöôøi keå vôùi chò laø oâng Hoà coøn coù luùc yeâu caû vôï oâng Chu AÂn Lai laø baø Ñaëng Dónh Sieâu, khi gaëp nhau ôû Hoa Nam thôøi treû; oâng cuõng coù luùc coù tình caûm maën noàng vôùi caû chính baø Veùra Vasilieùva. Chò Sophia keå raèng con gaùi baø Veùra Vasilieùva nhôù laïi raèng anh thanh nieân Quoác aên maëc raát chaûi chuoát, luoân mang caø vaït maøu raát dieän, xöùc caû nöôùc hoa cöïc thôm..." (20)
        Sau hieäp ñònh Geneøve, tröôùc vuï coâ Xuaân, ban laõnh ñaïo ñaûng Coäng Saûn Haø Noäi coù yù kieán laø oâng Hoà caàn coù vôï ñeå ñieàu hoøa taâm sinh lyù, giuùp giöõ gìn söùc khoûe ñöôïc toát. Ngöôøi ta choïn cho Hoà Chí Minh moät nöõ caùn boä treû ñeïp laø coâ Nguyeãn Thò Phöông Mai, tænh uûy vieân tænh uûy Thanh Hoùa (21). Khi veà Haø Noäi gaëp hoï Hoà, coâ Phöông Mai ñoàng yù laáy oâng Hoà vôùi ñieàu kieän laø phaûi danh chaùnh ngoân thuaän, nghóa laø phaûi laøm leã cöôùi coâng khai ñaøng hoaøng. OÂng Hoà vaø caùc caùn boä laõnh ñaïo ñaûng Coäng Saûn Haø Noäi cho raèng oâng
Hoà khoâng laáy vôï thì coù lôïi cho uy tín chính trò hôn (?) neân cuoái cuøng vieäc coâ Phöông Mai khoâng thaønh. Veà sau, coâ Phöông Mai ñöôïc ñöa leân laøm thöù tröôûng boä Thöông binh trong chính phuû Haø Noäi (22).

        Qua caùc cuoäc tình cuûa Hoà Chí Minh, vaø nhaát laø qua söï kieän Noâng Thò Xuaân vaø Nguyeãn Thò Phöông Mai, ngöôøi ta thaáy roõ oâng Hoà vaø caû ñaûng Coäng Saûn Vieät Nam muoán oâng ta coù cô hoäi giaûi quyeát sinh lyù cuûa moät con ngöôøi bình thöôøng, nhöng khoâng chòu coâng khai hoùa moät caùch danh chaùnh ngoân thuaän ñôøi soáng vôï choàng, nhaém taïo cho oâng ta thaønh huyeàn thoaïi veà moät sieâu nhaân suoát ñôøi soáng coâ ñôn, hy sinh baûn thaân cho ñaïi cuoäc cuûa ñaát nöôùc.
        Ñoù laø chöa keå chính baûn thaân cuûa oâng Hoà laø moät ngöôøi say meâ coâng danh ñeán cuøng toät, vaø söï say meâ ñoù ñöôïc theå hieän roõ qua vieäc ñaûng Coäng Saûn ñaõ in caû haøng chuïc trieäu quyeån saùch ñeå thaàn thaùnh hoùa oâng Hoà, maø oâng vaãn chöa thoûa maõn.
        OÂng ta coøn laáy nhöõng buùt hieäu khaùc ñeå vieát saùch töï ñeà cao mình. Ñoù laøhai quyeån “Nhöõng Maãu Chuyeän Veà Ñôøi Hoaït Ñoäng cuûa Hoà Chuû Tòch”, buùt hieäu Traàn Daân Tieân, vaø “Vöøa Ñi Vöøa Keå Chuyeän”, buùt hieäu T. Lan.
        Caùc danh nhaân treân theá giôùi vieát hoài kyù keå laïi quaù trình hoaït ñoäng cuûa mình laø chuyeän bình thöôøng. Trong hoài kyù cuûa hoï, ñoâi khi hoï cuõng ca ngôïi chính baûn thaân hoï, nhöng vaán ñeà laø hoï töï ñeà teân thaät vaø chòu traùch nhieäm veà nhöõng ñieàu hoï vieát. Ngöôïc laïi, Hoà Chí Minh giaáu mình qua nhöõng teân khaùc ñeå töï ca tuïng mình. Döôùi teân Traàn Daân Tieân, oâng Hoà ñaõ môû ñaàu saùch “Nhöõng Maãu Chuyeän Veà Ñôøi Hoaït Ñoäng cuûa Hoà Chuû Tòch” nhö sau:

        "Nhieàu nhaø vaên, nhaø baùo Vieät Nam vaø ngoaïi quoác muoán vieát tieåu söû cuûa vò Chuû tòch nöôùc Vieät Nam Daân Chuû Coäng Hoøa, nhöng maõi ñeán nay, chöa coù ngöôøi naøo thaønh coâng. Nguyeân nhaân raát ñôn giaûn: Chuû tòch Hoà Chí Minh khoâng muoán nhaéc lôùi thaân theá cuûa mình..."

        Sau ñoù, oâng Traàn Daân Tieân töùc Hoà Chí Minh töï ñeà cao mình: "...Moät ngöôøi nhö Hoà Chuû tòch cuûa chuùng ta, vôùi ñöùc khieâm toán nhöôøng aáy vaø ñöông luùc beà boän bieát bao nhieâu coâng vieäc, laøm sao coù theå keå cho toâi [?] nghe bình sinh cuûa ngöôøi ñöôïc?..." (23)

        Tröôùc phaàn keå chuyeän cuûa Traàn Daân Tieân töùc Hoà Chí Minh, nhaø xuaát baûn Söï Thaät ñaõ vieát lôøi daãn nhaäp nhö sau: "...Traûi qua moät cuoäc ñôøi oanh lieät, ñaày gian khoå hy sinh, voâ cuøng cao thöôïng vaø phong phuù, Hoà Chuû Tòch ñaõ neâu taám göông ñaïo ñöùc caùch maïng voâ cuøng trong saùng vaø ñeïp ñeõ, quyeát taâm coáng hieán caû cuoäc ñôøi cho söï nghieäp caùch maïng cuûa nhaân daân ta vaø nhaân daân theá giôùi..." (24)
        Nhaø xuaát baûn Söï Thaät laø cô quan chuyeân xuaát baûn saùch vôû kinh ñieån cuûa Trung öông ñaûng Coäng Saûn, khoâng theå khoâng bieát roõ lai lòch cuûa quyeån saùch, lyù lòch cuûa ngöôøi vieát. Neáu nhaø xuaát baûn Söï Thaät khoâng bieát saùch cuûa ai, hoaëc taùc giaû chæ laø moät nhaø baùo taàm thöôøng khoâng teân tuoåi nhö Traàn Daân Tieân hoaëc T. Lan, thì chaéc chaén khoâng bao giôø saùch ñöôïc nhaø xuaát baûn Söï Thaät in ra. Do ñoù, chaéc chaén nhaø xuaát baûn Söï Thaät bieát Traàn Daân Tieân vaø T. Lan laø Hoà Chí Minh môùi daùm in hai quyeån treân. Chaúng nhöõng ñöôïc in trong nöôùc, maø caùc saùch naày coøn ñöôïc nhaø xuaát baûn Ngoaïi Vaên dòch thaønh
nhieàu thöù tieáng khaùc nhau ñeå phaùt haønh khaép caùc nöôùc treân theá giôùi trong suoát cuoäc chieán tranh töø 1960 ñeán 1975.
        Ñaây khoâng phaûi chæ laø yù ñoà caù nhaân cuûa Hoà Chí Minh maø coøn laø chuû taâm cuûa toaøn ñaûng Coäng Saûn Vieät Nam nhaém suy toân laõnh tuï, thaàn thaùnh hoùa Hoà Chí Minh ñeå ñaùnh löøa chaúng nhöõng ñoàng baøo Vieät Nam ôû trong nöôùc, maø coøn caû toaøn theå dö luaän theá giôùi trong thôøi gian chieán tranh tröôùc ñaâî  Trôû laïi chuyeän vôï con cuûa oâng Hoà, oâng ta cuõng chæ laø moät con ngöôøi bình thöôøng nhö moïi ngöôøi, coù vôï coù con, nhöng luùc treû tham voïng trôû thaønh laõnh tuï chính trò ñaõ thuùc ñaåy oâng choái boû traùch nhieäm laøm choàng, laøm cha, vaø nhaát laø giaáu kyõ taát caû nhöõng quan heä tình caûm caù nhaân, nhaém töï taïo cho mình hình aûnh cuûa moät laõnh tuï chính trò ñoäc thaân, trong saïch, hy sinh caù nhaân ñeå suoát ñôøi taän tuïy lo toan vieäc nöôùc, nhaém loâi cuoán quaàn chuùng ñi theo ñöôøng loái coäng saûn cuûa oâng ta.

        Huyeàn thoaïi naày raát caàn thieát ñeå xaây döïng cheá ñoä ñoäc taøi, neân oâng Hoà vaø caùc ñaûng vieân thaân tín cuûa oâng caøng ra söùc gia coâng phaùt huy roäng raõi huyeàn thoaïi naày cho nhöõng toan tính cuûa ñaûng Coäng Saûn. Nhöng moät khi nhaø laõnh tuï vong thaân trong huyeàn thoaïi thì hoï khoâng coøn ñöôïc cuoäc soáng bình thöôøng cuûa con ngöôøi, maø nhaát nhaát ñeàu phaûi theo söï ñieàu haønh trong guoàng maùy cuûa chuû nghóa ñoäc taøi. Do ñoù, khi trôû thaønh laõnh tuï nhaø nöôùc ôû Haø Noäi, oâng Hoà muoán quyeát ñònh baát cöù vieäc gì, duø coù tính caùch rieâng tö, cuõng ñeàu coù yù kieán cuûa boä chính trò ñaûng Coäng Saûn, töùc laø nhoùm laõnh ñaïo choùp bu cuûa
ñaûng Coäng Saûn Haø Noäi luùc baáy giôø. Vì theá môùi coù chuyeän ñaûng Coäng Saûn ñi tìm phuï nöõ cho Hoà Chí Minh thoûa maõn nhuïc duïc, nhöng moät khi caùc coâ gaùi ñoøi chính thöùc hoùa baèng hoân leã coâng khai, thì laïi thoaùi thaùc raèng "baùc" khoâng laáy vôï ñeå lôïi cho uy tín chính trò hôn.

        Trong cheá ñoä coäng saûn hieän nay ôû Vieät Nam, khoâng phaûi chæ coù moät tröôøng hôïp ñieån hình laø Hoà Chí Minh, maø coù theå coøn nhieàu khuoân maët khaùc nöõa... Hieän töôïng naày cuõng khoâng phaûi chæ rieâng ôû Vieät Nam maølaø moät hieän töôïng chung cuûa theá giôùi coäng saûn. Lyù do chính laø trong theá giôùi coäng saûn khoâng coù cô cheá daân chuû, khoâng coù töï do ngoân luaän, khoâng coù töï do baùo chí; töø doù khoâng coù söï cheá taøi ñoái vôùi caùc laõnh tuï vaø caùc laõnh tuï vöôït ra ngoaøi voøng dö luaän, muoán laøm gì thì laøm, khoâng sôï söï pheâ bình cuûa daân chuùng.
Ñieàu naày ñöa ñeán nhieàu haäu quaû tai haïi roäng lôùn vaø laâu daøi cho ñaát nöôùc, khieán ñaát nöôùc caøng ngaøy caøng ñi xuoáng theâ thaûm nhö tình traïng Vieät Nam ngaøy naî

Chuù Thích:

1. Daniel Heùmery, Ho Chi Minh, de l'Indochine au Vietnam, Nxb. Gallimard, Paris, 1990, tt. 63, 145. Baùo Tuoåi Treû cuûa Thaønh ñoaøn Thanh nieân CSHCM thaønh phoá Hoà Chí Minh (töùc Saøi Goøn cuõ) ñaõ trích ñaêng lôùi taøi lieäu cuûa Daniel Heùmery trong soá baùo ngaøy 18-5-1991. Toång bieân taäp baùo naày luùc ñoù laø baø Kim Hôùnh lieàn bò kieåm ñieåm vaø bò maát chöùc.
2. Thaønh Tín, Veà ba oâng thaùnh, 1995, California, tr. 150. Löôïc dòch vaø giôùi thieäu keát quaû nghieân cöùu cuûa nhaø nöõ söû hoïc Hoa Kyø Sophia Quinn Judge. Theo Thaønh Tín, baø Sophia Quinn Judge laø nhaø söû hoïc Hoa Kyø, ñaõ nghieâ n cöùu hoà sô maät cuûa Quoác teá coäng saûn sau khi Lieân Xoâ suïp ñoå, tìm ra moät soá taøi lieäu môùi veà Hoà Chí Minh, vaø ñaõ coâng boá keát quaû nghieân cöùu tôùi ñôùi hoïc Yale (Hoa Kyø), vaø trong moät cuoäc hoïp veà taøi lieäu lòch söû ôû Aix-en-Provence (Phaùp) naêm 1995. 
3. Thaønh Tín, sñd. tr. 151. Thaønh Tín döïa vaøo danh saùch trong moät laù thö töø vaên phoøng coäng saûn ôû Hoàng Koâng gôûi veà Moscou ghi danh saùu ñaïi bieåu phaùi ñoaøn Ñoâng Döông veà döï ñaïi hoäi cuûa coäng saûn quoác teá naêm 1935. Kao Bang laø Hoaøng Vaên Noïn töùc Tuù Huy hay Vaên Taân.
  4. Chính Ñaïo, Vieät Nam nieân bieåu nhaân vaät chí, Nxb. Vaên Hoùa, Houston, 1997, tr. 380. Thaønh Tín, sñd. tr.151. 
5. Thaønh Tín, sñd. tr. 136. 
6. Thaønh Tín, sñd. tr. 151. 
7. Thaønh Tín, sñd. tr. 152. 
8. Chính Ñaïo, sñd. tr. 208. 
9. Chính Ñaïo, sñd. tr. 161. Theo Ban Nghieân cöùu Lòch söû ñaûng Coäng Saûn Vieät Nam, Thaønh mang teân Hoà Chí Minh töø ngaøy 13-8-1942, nhöng theo moät taùc giaû Trung Hoa, oâng King C. Chen, trong saùch Vietnam and China, 1938-1954, Princeton Univ Press, Princeton, 1969, tr. 56-57, thì Hoà Chí Minh bò baét naêm 1942 tôùi Lieãu Chaâu vì moät giaáy thoâng haønh ñaõ quaù haïn ñöôïc caáp naêm 1940 mang teân Hoà Chí Minh. 
10. Stanley Karnow, Vietnam a History, The Viking Press, New York 1983, tr. 126. Chính Ñaïo, Hoà Chí Minh, con ngöôøi & huyeàn thoaïi, taäp 2: 1925-1945, tr. 258.
  11. Chính Ñaïo, sñd. tr. 283. 
12. Chính Ñaïo, sñd. tr. 301. Baûy uy vieân chính thöùc laø: Tröông Boäi Coâng, Tröông Trung Phuïng (QÑD), Traàn Baùo (QÑD), Boà Xuaân Luaät (Phuïc Quoác), Nghieâm Keá Toå (QÑD), Leâ Tuøng Sôn (Giaûi Phoùng, Coân Minh), vaø Traàn Ñïình Xuyeân. Ba uyû vieân kieåm soaùt laø: Nguyeãn Haûi Thaàn (Ñoàng Minh Hoäi), Vuõ Hoàng Khanh (QÑD), vaø Noâng Kính Du (Phuïc Quoác). Tröông Boäi Coâng teân thaät laø Tröông Boäi Hoaøng, ñöôïc giôùi hoaït ñoäng caùch maïng ôû Trung Hoa luùc ñoù kính troïng neân goïi laø "Coâng." Tröông Boäi Hoaøng laø phuï thaân
cuûa Tröông Töû Anh, laõnh tuï cuûa Ñaïi Vieät Caùch Maïng Ñaûng.  
13. Caùc taùc giaû ghi khaùc nhau ngaøy Hoà veà tôùi Paéc Boù. Taøi lieäu ñaûng CSVN noùi thaùng 7-1944, taøi lieäucuûa King C. Chen vieát laø 25-9- 1944, taøi lieäu tình baùo Myõ ghi thaùng 11-1944. 
14. Traàn Troïng Kim, Moät côn gioù buïi, Saøi Goøn, 1969, tr. 75. 
15. Ñaàu naêm 1945, giôùi chæ huy quaân söï Hoa Kyø tôùi Trung Hoa khoâng tin töôûng ôû Hoà daàu Vieät Minh ñaõcöùu moät phi coâng Myõ bò baén haï ô Cao Baèng cuoái naêm 1944 vaø Hoà ñöa sang Quaûng Taây traû laïi cho giôùi chöùc Myõ, ñoàng thôøi Hoà ñaõ dòch truyeàn ñôn cho Myõ. Khi Nhaät ñaûo chaùnh ôû Ñoâng Döông (9-3-1945), caùc giôùi chöùc Myõ ñoåi thaùi ñoä, ñoàng yù hôïp taùc vôùi Hoà ñeå Hoà cung caáp tin töùc hoaït ñoäng cuûa Nhaät ôû Ñoâng Döông, vaø ngöôïc laïi Myõ cung caáp thuoác men, vuõ khí cho ngöôøi cuûa Hoà. Ngaøy 17-3-1945, Hoà gaëp CharlesFenn, moät só quan cuûa Sôû tình baùo chieán löôïc (Office of Strategic Services: OSS), Fenn ñaët bí danh cho
Hoà laø Lucius. Trong tieáng Latin, Lucius laø teân ñaøn oâng, Lucia laø teân phuï nöõ; caû hai teân naày do chöõ "Lux" maø ra. "Lux" nghóa laø "aùnh saùng." (Coù theå Fenn ñaët teân naày cho hoï Hoà vì hoï Hoà teân Minh, coù nghóa laø saùng.)
  16. Tôùi Vieät Nam, töø nöûa theá kyû nay, xuaát hieän cuïm töø "gia ñình caùch maïng" töùc laø nhöõng gia ñình coù coâng ñoùng goùp vôùi hoaït ñoäng cuûa coäng saûn veà nhaân löïc (coù con vaøo ñaûng, ñi boä ñoäi, che giaáu ñaûng vieân, nuoâi quaân...) hoaëc taøi löïc (taøi saûn, nhaø cöûa, thöïc phaåm, tieàn baïc mua thuoác men, vuõ khí...).
  17. Vuõ Thö Hieân, Ñeâm giöõa ban ngaøy (hoài kyùÏ chính trò cuûa moät ngöôøi khoâng laøm chính trò), Nxb. Vaên Ngheä, California, 1997, tr. 607. Veà vuï baø Xuaân, xin xem Ñeâm giöõa ban ngaøy tt. 605-609, vaø nguyeät san Theá Kyû 21, Garden Grove, soá 96, thaùng 4-1997, baøi "Theâm vaøi maãu chuyeän veà cuoäc ñôøi cuûa Hoà Chí Minh", cuûa Nguyeãn Minh Caàn, tt. 33-40. Theo Vuõ Thö Hieân, coâ Xuaân hoï Noâng, nhöng theo Nguyeãn Minh Caàn, coâ Xuaân hoï Nguyeãn. Theo Thao Thöùc,"baùo chui" trong nöôùc, soá 3 thaùng 6-1998, baø Xuaân hoï Noâng.
Baùo Thao Thöùc coøn nhaéc ñeán moät phuï nöõ Trung-Hoa coù con vôùi oâng Hoà, nhöng khoâng cho bieát danh taùnh cuï theå ñeå kieåm chöùng. (Thao Thöùc, thaùng 3-1998, ruùt töø Internet).
  18. Nguyeãn Minh Caàn, baùo ñd. tt. 37-38. 
19. Nguyeãn Minh Caàn, baùo ñd. tr. 38. 
20. Thaønh Tín, sñd. tt. 149, 152. 
21. Theo heä thoáng toå chöùc cuûa ñaûng Coäng Saûn Vieät Nam, ôû moãi tænh coù moät uûy ban ñaûng hay tænh uûy. Tænh uûy do moät bí thö ñöùng ñaàu vaø moät soá tænh uûy vieân tuyø theo soá löôïng ñaûng vieân trong tænh. 
22. Nguyeãn Minh Caàn, baùo ñd. tt. 36-37.
  23. Traàn Daân Tieân, Nhöõng maãu chuyeän veà ñôøi hoaït ñoäng cuûa Hoà chuû tòch, Nxb. Söï Thaät, Haø Noäi, in laàn thöù hai, 1976, tt 7 vaø 9. Ngaøy nay, trong caùc thö vieän trong nöôùc, khi tra cöùu veà taùc giaû Traàn Daân Tieân hay T. Lan, thö muïc ghi roõ: "Xin xem chuû tòch Hoà Chí Minh."
  24. Traàn Daân Tieân, sñd. tr. 5.